مروری بر درخواستها از آقای وزیر: اکوسیستم نوآوری از زارعپور چه خواست و چه شد؟
دو سال پیش، از اکوسیستم فناوری خواستیم درخواستهای خود را از وزیر ارتباطات دولت سیزدهم بنویسند؛ سرانجام آن درخواستها چه شد؟
باید برگردیم به بیش از دو سال قبل؛ تقریباً دو ماه قبل از اینکه در سال ۱۴۰۰ وزیر ارتباطات جدید معرفی شود. از اکوسیستم نوآوری و فناوری کشور خواستیم تا نظر خود را درباره اقدامات مهمی که وزیر ارتباطات بعدی باید انجام دهد، بیان کنند. حالا بیش از دو سال از این خواستهها گذشته است و در سالگرد نشستن «عیسی زارعپور» روی صندلی وزارت ارتباطات، نگاهی به مهمترین خواستههای این مسئولین و مدیران داریم تا ببینیم درحالحاضر چه پاسخی به این خواسته داده شده است.
«محمدجواد آذری جهرمی»، وزیر سابق ارتباطات: رفع انحصارها
یکی از تلاشهایی که در دولت قبل انجام شد، مقابله با انحصارگرایی در مخابرات و موظفکردن این شرکت به اعطای پورتهای فیبرنوری به دیگر شرکتها بود. این موضوع در دولت قبل در ظاهر عملی شد و درنهایت تا پایان فعالیت دولت قبل، اتفاق خاصی در این مورد نیفتاد. تلاش دولت برای مقابله با صداوسیما نیز برای آزادسازی فرکانسهای ۷۰۰ و ۸۰۰ مگاهرتز برای توسعه اینترنت در کشور بینتیجه ماند. جهرمی خواستار رفع انحصارها از وزیر ارتباطات جدید شد و تا امروز نیز عیسی زارعپور درست مانند وزرای قبلی ارتباطات، در تکاپوی حل این مسئله است و در برخی موارد موفق بوده و در برخی موارد نه. به عنوان مثال، حالا شرکتهای مختلفی امکان ارائه فیبر نوری در استانهای مختلف را دارند و مجوز این موضوع را دریافت کردند و این کار فقط در انحصار شرکت مخابرات نیست؛ اما همچنان اینترنت کشور بهطور انحصاری در دست شرکت زیرساخت است و راهاندازی مرکز تبادل داده ixp که در اواخر دوران جهرمی ایجاد شد، تلاشی برای بهبود این موضوع نکرده است.
همچنین دولت چندی پیش مصوب کرد که یکسوم درآمد خود از اپراتورهای مخابراتی را صرف توسعه ارتباطات مبتنی بر فیبر نوری میکند و تا امروز هم تفاهمنامههایی برای عملیاتیشدن این طرح بزرگ به امضا رسیده است.
«امیر ناظمی»، رئیس سابق سازمان فناوری اطلاعات
رئیس سابق سازمان فناوری اطلاعات در خواستههای خود از وزیر بعدی به «توسعه زیرساخت دسترسی مردم به اینترنت» اشاره کرده بود که زارعپور در سال اول ریاست خود ادعا دارد سرعت اینترنت را رشد داده است ولی مسئلهای که وجود دارد، کیفیت اینترنت و دریافت خدمات از این سرویس است که بنا به گفته کارشناسان و عموم مردم، مشکلات زیادی دارد. این موضوع از نیمسال دوم ۱۴۰۱ بیشتر هم شده و همچنان ادامه دارد.
ناظمی در بخش دیگری از خواستههای خود به مسئله امنیت سایبری و لزوم توجه به آن اشاره کرده بود که باید گفت طی چند سال اخیر، بیشترین حملههای سایبری به زیرساختهای کشور صورت گرفته است و نهادهای مختلفی ازجمله صداوسیما و وزارت ارشاد و... مورد حمله هکرها قرار گرفتهاند. تعداد این حملات به حدی بوده است که اعلام شد برخی از اختلالهای موجود در شبکه بهخاطر این حملات سایبری بوده است.
«مهدی محمدی»، دبیر ستاد اقتصاد دیجیتال، معاونت علمی و فناوری
مهدی محمدی در خواستههای خود به دو مسئله «افزایش پهنای باند» و «کمک به نفوذ فناوری ۵G» اشاره کرده بود. درحالحاضر گزارشهای تأییدنشدهای حکایت از این دارد که پهنای باند بینالملل در دولت جدید افزایش کافی نداشته و یکی از دلایل اختلالات اینترنتی نیز همین موضوع است. دولت جدید از اعلام میزان پهنای باند بینالملل هم امتناع میکند و صرفاً تأکید دارد که بهاندازه کافی و بیشتر از نیاز کشور، پهنای باند بینالملل در دسترس است. برخی کارشناسان از موضوعی به نام مدیریت پهنای باند اسم میبرند که در شبکه اینترنت کشور در جریان است و حتی شایعاتی مبنی بر عدم اجازه افزایش پهنای باند توسط مرکز ملی فضای مجازی منتشر شده که البته هیچکدام رسمی نیستند.
از آنسو، بهنظر میرسد سرعت ماراتن رقابتی که بین اپراتورها برای ارائه خدمات نسل پنجم شبکه سیار درحال برگزاری بود و در سال ۹۹ و ۱۴۰۰ رونق بسیاری داشت، تا حدی کاسته شده است. اپراتورها در نیم سال ۱۴۰۱ با ضرر مالی مواجه شده بودند و درحالحاضر هم با همین مشکلات دستوپنجه نرم میکنند. اپراتوری مثل ایرانسل نیز وارد حوزه فیبر نوری شد و خبرهای توسعه 5G خیلی کمتر از قبل شنیده میشود.
«محمدصادق افراسیابی»، معاون امور محتوایی مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی، وزارت ارشاد
افراسیابی در درخواست خود به حل مسئله VODها و چالش آنها اشاره کرده بود؛ موضوعی که بهنظر میرسد درنهایت شخصاً تصمیم به حلوفصل آن گرفته است، چرا که درحالحاضر بهعنوان معاونت ساترا فعالیت میکند. وزیر ارتباطات درزمینه موضوع ساترا و مشکلات آن با VODها اظهارنظر خاصی نداشته و بهنظر میرسد حل این مشکل را به وزارت ارشاد واگذار کرده باشد. ساترا درحالحاضر کنترل صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی را بهطور کامل گرفته است.
«حمید محمدی»، مدیرعامل دیجیکالا
بسترسازی برای ایجاد کانالهای جدید تأمین مالی و رفع موانع در آن از خواستههای مدیرعامل بزرگترین فروشگاه اینترنتی ایران از وزیر جدید بوده است؛ موضوعی که هنوز اقدام خاصی برای آن صورت نگرفته. وزارت ارتباطات در دولت قبلی سرمایهگذاریهایی را شخصاً روی برخی پروژهها انجام میداد و در سال گذشته نیز وزارت ارتباطات بر مبنای گزارشی که به دولت داده، ۱۴ هزار میلیارد ریال تسهیلات در راستای اشتغالزایی و توسعه کسبوکار اعطا کرده است. با این وجود، ایجاد کانالهای جدید تأمین مالی مفهومی بیشتر از پرداخت تسهیلات دارد و باید گفت تعاملاتی برای ایجاد کانالهای جدید تأمین مالی بهمنظور حضور سرمایهگذاران خارجی و داخلی صورت نگرفته است، اما حضور تپسی در بورس که در زمان ریاست زارعپور رخ داد، از آن مواردی است که میتواند راهگشای بزرگی برای سایر استارتاپها و حضور آنها در بورس باشد؛ هرچند هنوز استارتاپ دیگری وارد بورس نشده است.
«محمد خلج»، مدیرعامل اسنپ
مدیرعامل اسنپ نیز در خواستههای خود از وزیر ارتباطات جدید اعلام کرده بود حمایت از اتحادیه کشوری کسبوکارهای مجازی باید در دستورکار این دولت قرار بگیرد؛ موضوعی که بهنظر میرسد بههیچوجه در دستورکار وزارت ارتباطات قرار ندارد و حل مشکلات آن بهطور تماموکمال به اتاق بازرگانی سپرده شده است. وضعیت اتحادیه کسبوکارهای مجازی درحالحاضر وضعیتی بحرانی است و مشخص نیست دقیقاً چه کاری انجام میدهد. درحالحاضر «مینا مهرنوش» ریاست این اتحادیه را بر عهده دارد اما این اتحادیه عملاً مدتهاست که به خاموشی گراییده. بهنظر میرسد بهجای این اتحادیه، بازیگران اکوسیستم استارتاپی کشور در انجمن تجارت الکترونیک تهران فعالیت خود را بهطور مضاعف شروع کردهاند و در تعامل با وزارت ارتباطات هستند.
«میلاد منشیپور»، مدیرعامل تپسی
میلاد منشیپور از وزیر ارتباطات خواسته بود که امکان استفاده از ظرفیت بازار بورس و سرمایه را برای استارتاپها فراهم شود و این اتفاق طی دو سال گذشته رخ داد و سد ورود استارتاپها به بورس شکسته شد. تپسی درحالحاضر در تابلوی دوم فرابورس قرار دارد، اما همچنان سایر تیمها در پشت درهای بورس باقی ماندند و مواردی مانند دیجیکالا که علاقهمند به حضور در بورس هستند، در مصاحبههای خود گفتند که نمیدانند دلیل عدم قبولشدنشان در بورس دقیقاً چیست.
«نیما قاضی»، همبنیانگذارعلی بابا
نیما قاضی از وزیر ارتباطات خواسته بود که «پایداری شبکه و زیرساختها» را فراهم کند. کیفیت اینترنت و ثبات شبکه در طول یک سال گذشته با بحرانهای زیادی روبهرو بوده است که گزارش ابر آروان شرح کاملی از این وضعیت دارد. براساس این گزارش، وضعیت شبکه اینترنت در کشور بدون اختلال نبوده و تقریباً ۶ ماه اختلال کامل در طول سال ۱۴۰۰ رخ داده است. عوامل متعددی نظیر آتشسوزیها در حوضچههای مخابراتی و رفتن برق و... از سوی وزارت ارتباطات بهعنوان دلیل برخی از این اختلالها اعلام شد، اما درنهایت در مردادماه ۱۴۰۱ گفته شد که ممکن است منشأ برخی از این مشکلات از داخل باشد و وزارت ارتباطات پیگیر این موضوع است.
بعد از این ماه اما کشور وارد بحران جدیدی از مشکلات اینترنتی شد و نیما قاضی که ریاست انجمن تجارت الکترونیک تهران را هم بر عهده دارد، با کمک سایر اعضای انجمن، گزارشی تفصیلی از وضعیت شبکه را منتشر ساخت؛ گزارشی که موردتوجه وزارت ارتباطات قرار گرفت و سبب برگزاری جلسهای درباره بررسی آن شد. درحالحاضر مشکلات اینترنت کشور کماکان ادامه دارد، اما بنا به گفته قاضی، برخی از مشکلات آن برطرف شده است.
«محمدجواد شکوری مقدم»، مدیرعامل هلدینگ صباایده (آپارات و فیلیمو)
توسعه شبکه ثابت کشور و شبکه فیبر نوری از درخواستهای محمدجواد شکوری مقدم بوده که وزیر ارتباطات در راستای آن تلاشهای زیادی کرده است؛ تلاشهایی که شاید با اهداف اولیه این وزارتخانه همخوانی نداشته باشد، اما بهنظر میرسد که زارعپور توجه ویژهای به توسعه شبکه ثابت اینترنت در کشور دارد و در همین راستا نیز اجازه افزایش قیمتها در این سرویس را به شرکتهای ارائهکننده صادر کرده است تا بتوانند به رشد بیشتری برسند. همچنین اعطای نزدیک به دو میلیون پورت فیبر نوری طی همین یک سال به خانوارها ازجمله اقداماتی بوده که وزارت ارتباطات در یک سال اخیر انجام داده است.
«پویا پیرحسینلو»، همبنیانگذار و مدیرعامل ابر آروان
اولویت باید ایجاد «فضای باز ارتباطی» و بازگرداندن «اعتماد عمومی مردم» باشد. این خواسته پیرحسینلو از وزیر ارتباطات بوده که بهنظر میرسد چندان محقق نشده است. فیلترینگ دو شبکه اجتماعی محبوب اینستاگرام و واتساپ کاری کرد معنای فضای باز ارتباطی از بین برود. در مورد بازگشت اعتماد عمومی مردم نیز باید گفت که گزارشهای چندان شفافی از این وزارتخانه به دست مردم نمیرسد و وزیر ارتباطات در مورد بسیاری از مشکلات کاربران سکوت میکند و یا مسئول رسیدگی به آن را سایر نهادها میداند. دیر تایید کردن وجود اختلالات در شبکه اینترنت، اعلام نشدن کشور سازنده ماهواره خیام در وهله اول، پاک شدن گزارشهای وزارت ارتباطات از پرتال رسمی این وزارتخانه، عدم پذیرش مشکلات شبکه اینترنت در وهله اول در سال ۱۴۰۱ و... از جمله مواردی بوده که طی دوسال اخیر، وزارت ارتباطات در آنها چندان درست عمل نکرده و به نظر میرسد این اطلاع رسانیها باید شفافتر و صریحتر صورت بگیرد.
«سعید خوشبخت»، مدیرعامل آریاتک
«رفع فیلترینگ» خواسته سعید خوشبخت از وزارت ارتباطات بود؛ موضوعی که عیسی زارعپور توجه چندانی به آن نداشته است. بهنظر میرسد وزیر ارتباطات دولت سیزدهم علاقهای به رفع فیلترینگ برخی شبکههای اجتماعی ندارد. حتی اخیراً اکانت رسمی خود در شبکه اینستاگرام را نیز برای همیشه حذف کرد و تمام تلاش خود را به رشد پیامرسانهای بومی معطوف کرده است. در طول دو سال اخیر نیز نهتنها فیلترینگ در شبکه کاهش نداشته، بلکه بیشتر هم شده؛ برخی شبکههای اجتماعی نظیر توییچ که پیشتر به فیلترینگ موقت دچار شده بودند، درحالحاضر بهشکل دائم فیلتر شدهاند و اینستاگرام و واتساپ و حتی گوگل پلی هم فیلتر شدهاند.
هر چند زارع پور در اوایل فعالیت خود یک مصاحبه تلویزیونی تاکید کرده بود به دنبال مسدودسازی نیستیم اما فضای مجازی باید نظاممند شود و بهنظر میرسد در سال ۱۴۰۱ عملا این اتفاق افتاد؛ هرچند زارعپور بارها گفته تصمیم فیلترینگ بر عهده او نبوده است. در نهایت باید گفت که اگر مسدودسازی جدید هم از سوی خود وزارت ارتباطات رخ نداده باشد، آزادسازی خاصی هم رخ نداده است.
«محمدرضا آقایا»، مدیرعامل باسلام
مدیرعامل با سلام خواستار توسعه خدمات پستی شده بود و یکی از مواردی که عیسی زارعپور از روزهای اول دوران وزارتش پیگیر شده، بهبود این خدمات پستی بوده است. بزرگترین سیستم سورتینگ هوشمند پست کشور نیز در دوران زارعپور افتتاح شد و بهنظر میرسد بهبود خدمات پستی نیز همچنان ادامه دارد و این شرکت دولتی مراکز نوآوری نیز راهاندازی کرده تا با شرکتهای دانشبنیان وارد همکاری شود. آمارهای رسمی حکایت از این دارد که خدمات پستی رشد کرده و بیش از ۳۵۰ میلیون بسته پستی در یک سال گذشته توسط پست جابهجا شده است.
البته ناگفته نماند در طول سالهای اخیر با انتشار تصاویری از شرکتهای خصوصی و خود شرکت دولتی پست و نحوه جابهجایی مرسولات، انتقادات تندی به نحوه لجستیک کالاها در شبکه پستی کشور وارد شده است که درنهایت مشخص نیست رسیدگی به آنها چگونه پیش میرود.
«جواد عامل»، مدیرعامل نقشه و مسیریاب نشان
جواد عامل به مسئله راهاندازی بحث رقابت آزاد در اکوسیستم نوآورانه کشور اشاره کرده و خواستار تحقق این موضوع شده بود. عیسی زارعپور این موضوع را در مبحث قیمتگذاری اینترنت و شرکتهای ارائهدهنده اینترنت اجرایی کرده است؛ هرچند برخی کارشناسان بر این باور هستند که موضوع رقابت آزاد در این بخش در کشوری که دچار تورم اقتصادی شدیدی است، چندان صحیح نیست. زارعپور اما در مورد بازنویسی قوانین تجارت الکترونیکی و ایجاد فضای رقابت آزاد و عادلانه در اکوسیستم استارتاپی کشور چندان فعالیتی نداشته و سیاستهای خود در این مورد را نیز ابلاغ نکرده است.
«حسین اسلامی»، رئیس سازمان نظام صنفی رایانهای استان تهران
اسلامی خواستار ایجاد یک معاونت در تمامی وزارتخانهها برای حوزه فاوا بود؛ بحثی که البته اجراییشدن آن تنها به دستان وزارت ارتباطات ممکن نیست و یک همت ملی و همکاری نهادهایی چون مجلس و سایر کابینه دولت سیزدهم را میطلبد. زارعپور در دورانی که تاکنون وزیر ارتباطات بوده، سعی کرده است با ایجاد برخی کارگروهها، تعاملات خوبی با دیگر وزارتخانهها داشته باشد؛ اما قوانین کشوری مانعی سخت برای ایجاد معاونت فاوا در همه نهادهای دولتی است.
«حسن هاشمی»، رئیس سازمان نظام صنفی رایانهای خراسان رضوی
فراهمکردن بستری برای تعامل و همسو بودن بخش خصوصی و دولتی از خواستههای حسن هاشمی بوده است و در طول دو سال گذشته، وزارت ارتباطات سعی داشته با بخش خصوصی در ارتباط باشد؛ هرچند جلسات و ارتباطاتی که داشته، عموماً بهطور عمومی اعلام نشده است. استفاده از ظرفیتهای بخش خصوصی همواره در صحبتهای خود وزیر و معاونین او بوده اما تا امروز خبر خاصی در مورد این همکاریها منتشر نشده است. زارعپور جلساتی با استارتاپها و یا شرکتهای ارائهدهنده اینترنت داشته اما خروجی آنها موضوعیت خاصی پیدا نکرده است و بهنظر میرسد تمرکز روی این بخش لااقل در سال اول زمامداری او در اولویت بالایی نبوده است. مشکلات استارتاپها در سال ۱۴۰۱ نیز ازجمله مواردی بود که وزارت ارتباطات برای آن جلساتی داشت و صدای بخش خصوصی را شنید، اما بهنظر نمیرسد برای حل این مشکلات کارهای اساسی کرده باشد.
«عادل طالبی»، دبیر انجمن صنفی کارفرمایی کسبوکارهای اینترنتی
طالبی از وزیر ارتباطات خواسته بود که جلوی طرحها و تصمیمات عجیب مجلس شورای اسلامی درباره فضای مجازی گرفته شود. عیسی زارعپور واکنشهایی در برابر برخی طرحهای مجلس نظیر طرح صیانت داشته و ادعا کرده بود که نسخه پیشنهادی وزارت ارتباطات به مجلس ارائه شده است. هرچند درحالحاضر طرح صیانت تقریباً به فراموشی سپرده شده، چرا که عملاً اجرا شده است. درحالحاضر طرحهای دیگری نیز از سوی مجلس برای بخشهای مختلف فضای مجازی ارائه شده که با واکنش خاصی از سوی وزارت ارتباطات مواجه نشده است. طرحهایی مانند رمزریال مجازی و یا مبحث تبلیغات در فضای مجازی و... که همگی منتقدین فراوانی دارند و وزارت ارتباطات واکنش خاصی نسبت به آنها نداشته است.
«امیر اسحاقی»، دبیر سابق انجمن واردکنندگان موبایل
برنامهریزی برای تأمین بازار از خواستههای اصلی انجمن واردکنندگان موبایل بوده که موردتوجه وزارت ارتباطات قرار نگرفته است. بهنظر میرسد که عیسی زارعپور ترجیح میدهد وضعیت بازار موبایل و مشکلات آن به دست سایر نهادها ازجمله وزارت صمت برطرف شود و برخلاف دیدگاه دولت قبلی، قصد ورود به چالشهای بازار موبایل و طرح افق و مسائلی از این قبیل را ندارد. انجمن واردکنندگان موبایل حالا مدیریت جدیدی دارد اما همانطور که گفته شد، تعامل با این نهاد بهطور کلی از برنامههای وزارت ارتباطات حذف شده است.
«مصطفی امیری»، مدیرعامل زرین پال
او مهمترین مطالبات خود از وزیر بعدی را کمک برای بیشتر بازشدن فضا برای کارکردن عنوان کرده بود. حل بحث انحصار در پهنای باند خارجی هم از دیگر خواستههای امیری بود، اما همچنان شرکت ارتباطات زیرساخت بهصورت انحصاری در این زمینه عمل میکند.
«وحید رحیمیان»، مدیرعامل مایکت
مهمترین خواسته او اولویتدادن به استارتاپهای داخلی در بحثهای حمایتی نسبت به استارتاپهای خارجی بود: «در بخش بازیسازی و استورهای اپلیکیشنها، گاهی محدودیتها برای نمونههای داخلی حتی از نمونههای خارجی هم بیشترند.»
همچنین به نظر رحیمیان، ایجاد یک دیتاسنتر خوب و قدرتمند از سوی وزارت ارتباطات که بتواند کمککننده استارتاپها در توسعه کارهایشان باشد، ضروری بود.
درحالحاضر گوگل پلی فیلتر بوده و بارها درخواست حذف اپلیکیشن به استورهای ایرانی داده شده است. اینستاگرام، واتساپ و تردز ازجمله این موارد هستند.
«مهدی انجیدنی»، مدیرعامل پیامرسان گپ و ویراستی
انجیدنی نیاز به دیتاسنترهای قدرتمند را که برق خود را از چندین منبع تأمین کنند، از اصلیترین خواستهای خود عنوان کرده و خطر آن را نیز جدی دانسته بود. بااینحال، طی یک سال گذشته شاهد قطع برق دیتاسنترها و اختلالهای بسیاری برای پلتفرمهای ایرانی بودیم. حتی دیتاسنترهای وزارت ارتباطات که پیامرسانهای داخلی از آنها استفاده میکنند نیز در سال جدید با مشکل مواجه شد و برای چند ساعتی، برخی از پیامرسانها با اختلال جدی روبهرو بودند.
«امیرعلی خیراندیش»، مدیرعامل موتور جستجوی پارسیجو
او دو سال پیش انتظار داشت تا استراتژی دولت روی مسائل زیرساختی ازجمله موتورهای جستجو و پیامرسانهای راهبردی مشخص باشد و در طول زمان تغییری نکند.
طی یک سال گذشته و پس از فیلتر اینستاگرام و واتساپ، زارعپور بسیار تلاش کرده است تا وزرا و مسئولان مختلف دولت را به ویراستی بیاورد. بیراه نیست اگر بگوییم وزیر ارتباطات سفیر تبلیغاتی ویراستی در دولت سیزدهم است.
«مهدی عبادی»، مدیرعامل وندار
به گفته عبادی، امروز در کشورهای مدرن دنیا مرز همه صنایع درحال ازبینرفتن است و دلیل اصلی آن به فناوری برمیگردد. او وزیر ارتباطات را مهمترین فرد تأثیرگذار در حوزه فناوری دانست که میتواند به ازبینرفتن این مرزها کمک کند.
«مشکل این مرزها این است که رگولاتوریها را در حوزه خودش محافظهکار نگه میدارد و این محافظهکاری با نوآوری مغایرت دارد. اگر رگولاتوریها در هم ادغام شوند که در دنیا هم این اتفاق درحال رخ است، احتمالاً سرعت رشد نوآوری بیشتر میشود.»
به نظر عبادی، این وظیفه بر عهده وزیر ارتباطات است و او امیدوار بود وزیر بعدی به این موضوع توجه داشته باشد.
اما بهنظر میرسد آنچه که رخ داده، برخلاف انتظار عبادی است. سه ماه پس از رویکارآمدن زارعپور، اینماد برای ارائه درگاه پرداخت اجباری شد و پرداختیارها در این دو سال با موانع بسیاری روبهرو بودند.
برای گفتگو با کاربران ثبت نام کنید یا وارد حساب کاربری خود شوید.