پارکینگ هوشمند؛ مفاهیم و کاربردها

رشد سریع جمعیت منجر به گلوگاه‌های قابل‌توجهی در سیستم‌های حمل‌ونقل شده است. این امر نه تنها باعث آلودگی هوا و هدر رفتن زمان و انرژی می‌شود بلکه با افزایش سریع تعداد وسایل نقلیه موجود در شهرها و جاده‌ها به نسبت میزان عرضه نقاط پارکینگ در دسترس برای رانندگان، پارکینگ به یک موضوع مهم در توسعه شهری تبدیل شده است.

با معرفی راهکارهای پارکینگ هوشمند مبتنی بر فناوری اینترنت اشیا (IoT) می‌توان این مشکل را تا حد زیادی کاهش داد. پارکینگ هوشمند با هدف کمک به تخصیص رانندگان به نقاط پارکینگ در دسترس، بهبود استفاده از فضای پارکینگ، تعدیل هزینه‌های مدیریتی و کاهش ازدحام ترافیک انجام شده است.

هوشمندسازی پارکینگ در دو دهه اخیر با استفاده از راهکارهایی نظیر دوربین‌های پلاک خوان و تگ‌های RFID صورت می‌گرفت که عمدتاً محدود به پارکینگ‌های سازمانی و محیط بسته بود و در جای خود راهکار مناسبی برای کنترل تردد خودروها و باز و بسته نمودن راه‌بندها و تاریخچه عبور و مرور خودروها محسوب می‌گردید. امروزه در عصر اینترنت اشیا و اکوسیستم‌های شهر هوشمند، راهکارهای پیشرفته‌تر پارکینگ هوشمند و راه‌حل‌های نوآورانه برای رسیدن به شهرهای هوشمند و پایدار ضروری است.

پارکینگ هوشمند در سیستم‌های جدید مبتنی بر فناوری IoT، به کمک سنسورها و سخت‌افزارهای تعبیه شده در فضای پارکینگ به همراه نرم‌افزارهای مکمل برای مدیریت فضای پارک خودرو و زیرساخت‌های مناسب شهری، می‌تواند بن‌بست‌های موجود در مشکلات پارکینگ شهروندان را به شکل قابل ملاحظه‌ای کاهش داده و بهترین کیفیت خدمات را برای شهروندان فراهم کند.

نحوه عملکرد سیستم‌های پارکینگ هوشمند

سیستم‌های پارکینگ هوشمند در بستر اینترنت اشیا متشکل از چند لایه سخت‌افزاری و نرم‌افزاری هستند که اینترنت اشیا به عنوان بستری امن برای ارتباط بین این لایه‌ها عمل می‌کند. در راهکارهای پارکینگ هوشمند سنسورهای مغناطیسی یا اولتراسونیک یا سخت‌افزارهای مشابه نظیر قفل‌های هوشمند پارکینگ بر پایه IoT، در محل پارکینگ نصب می‌شوند و وضعیت پارکینگ را در هر لحظه از به پلتفرم مدیریت پارکینگ ارسال می‌کنند و کاربر نهایی از طریق رابط کاربری خود که می‌تواند اپلیکیشن موبایل یا یک سامانه تحت وب باشد، این امکان را دارد که پیش از عزیمت فضاهای پارکینگ را بررسی نموده و نزدیک‌ترین و مناسب‌ترین فضای خالی را برای خود در ساعات مشخصی رزرو نماید.

برخی از اپلیکیشن‌ها، از سیستم‌های مبتنی بر موقعیت جغرافیایی نیز پشتیبانی می‌کنند که نزدیک‌ترین فضای پارکینگ در دسترس را به کاربر پیشنهاد می‌دهد. بدین ترتیب هر فضای پارکینگ در ساعات مشخصی در اختیار افراد قرار می‌گیرد و بهره‌برداری از فضای پارکینگ و زمان افراد به شکلی بهینه مدیریت می‌شود و امکان محاسبه هزینه پارکینگ و پرداخت آن از طریق رابط کاربری موبایل یا وب برای صاحب خودرو امکان‌پذیر است.

این راهکار می‌تواند معضل مدیریت و کمبود فضای پارکینگ شهرها، شهرک‌ها، مراکز تجاری و مجتمع‌های مسکونی را به میزان قابل‌توجهی حل‌وفصل نماید و حجم ترافیک، آلودگی هوا، سرگردانی رانندگان برای یافتن فضای مناسب پارک خودرو و از اتلاف زمان شهروندان کاسته شود. همچنین با دریافت بازخورد دائمی از کاربران، سامانه قابل بهبود و اصلاح دائمی است تا رضایت هرچه بیشتر شهروندان جلب گردد.

اجزای سیستم‌های پارکینگ هوشمند

راهکارهای پارکینگ هوشمند مبتنی بر اینترنت اشیا از در اکثر موارد متشکل از اجزای زیر هستند:

• سنسورها: سنسورها یا قفل‌های هوشمند در محل پارکینگ‌ها نصب می‌شوند. سنسورها پر یا خالی بودن فضای پارکینگ را مشخص می‌کنند اما قفل‌های هوشمند علاوه بر این موضوع امکان ایجاد مانع برای جلوگیری از پارک کردن سایر خودروها را نیز فراهم می‌کنند.
• دروازه یا گیتوی: وجود پوشش شبکه به عنوان زیرساخت اینترنت اشیا ضروری است، بدین منظور برای دستگاه‌هایی که در بستر ارتباطی Wi-Fi یا LoRa کار می‌کنند نیاز به گیتوی برای ایجاد پوشش شبکه در منطقه مورد نظر وجود دارد.
• پلتفرم مدیریت داده‌ها: داده‌های انبوه جمع‌آوری شده از سنسورها و سایر اشیا به سرور که پلتفرم مدیریت پارکینگ است ارسال می‌شوند. وظیفه پلتفرم دریافت و صحت سنجی داده‌های ارسال شده، ارسال آلارم‌های مورد نیاز در شرایط عملکرد نامناسب اشیا، جمع‌آوری و مدیریت داده‌ها و پردازش و پاسخ به درخواست‌هایی است که کاربران سیستم از طریق اپلیکیشن یا وب ارسال می‌کنند.
• اپلیکیشن کاربر و سایر افراد مرتبط: کاربران سیستم اعم از کاربر نهایی که برای رزرو و استفاده از فضای پارکینگ اقدام می‌کند، پارکبان‌ها و مدیر سیستم هر کدام دارای یک رابط کاربری مختص خود هستند که می‌تواند اپلیکیشن موبایل یا سامانه تحت وب باشد که بر اساس سطوح دسترسی تعریف شده گروه‌های فوق، اطلاعات مورد نیاز برای آن‌ها قابل مشاهده است و فرایندهای مورد نیاز آن از طریق این رابط کابری صورت می‌گیرد.

راهکارهای پارکینگ هوشمند امکان یکپارچگی و اتصال به دوربین‌های پلاک خوان را نیز دارند تا در مواردی که نیاز باشد پلاک خودرو نیز در سیستم ذخیره شود و پردازش مشخصی روی آن صورت پذیرد. همچنین امکان اتصال این راهکارها با راه‌بندها و ایستگاه‌های پارکومتر نیز وجود دارد که لازمه آن ایجاد زیرساخت‌های مناسب و همکاری نهادهای ذی‌ربط است تا پروژه‌ها به مطلوب‌ترین شکل به مرحله اجرایی برسند.

اگرچه کلیات در مورد راهکارهای پارکینگ هوشمند مشابه است، اما نیازهای مختلفی در شهرها، سازمان‌ها و مراکز تجاری و مسکونی وجود دارد که اینترنت اشیا انعطاف‌پذیری لازم برای ارائه راهکار متناسب و منطبق بر نیازهای موجود را دارد. در نتیجه هوشمند شدن و بهره‌برداری بهینه از پارکینگ‌های موجود و با کاهش مشکلات و معضلات شهری، رضایت شهروندان بیش از پیش جلب می‌گردد و این سبک زندگی راحت‌تر با دغدغده‌های کمتر برای شهروندان، یکی از مهمترین آرمان‌های شهرهای هوشمند است.