آموزش افزایش امنیت سرور مجازی لینوکس از صفر تا صد

در این مقاله، مجموعه‌ای از راهکارهای عملی و تخصصی برای افزایش امنیت سرور مجازی لینوکس ارائه شده است. با توجه به ماهیت متن‌باز بودن لینوکس، اگرچه این سیستم‌عامل امکانات منعطف و مقرون‌به‌صرفه‌ای را در اختیار کاربران قرار می‌دهد، اما در برابر تهدیدات امنیتی آسیب‌پذیر است. در این راهنما، راهکارهایی مثل به‌روزرسانی منظم سیستم، ایجاد حساب‌های دارای دسترسی محدود، استفاده از کلیدهای SSH و گذرواژه‌های قوی، تا پیکربندی فایروال و استفاده از خدمات لیارا، به‌عنوان اقدامات کلیدی، بررسی شده‌اند.

آیا کسب‌وکار شما از لینوکس استفاده می‌کند؟ اگر چنین است، شما تنها نیستید؛ بی‌شمار شرکت در سراسر جهان به‌صورت روزانه به آن وابسته‌اند. یکی از بزرگ‌ترین مزایای استفاده از لینوکس، متن‌باز (open-source) بودن آن است، که این ویژگی، لینوکس را به یکی از منعطف‌ترین و مقرون‌به‌صرفه‌ترین انواع سرورها تبدیل کرده است. لینوکس این امکان را به شما می‌دهد که کدتان را به‌راحتی به اشتراک بگذارید و در جامعه‌ی کاربران آن، فعالیت داشته باشید؛ امکانی که برای کسب‌وکارهای کوچک بسیار مفید است. بنابراین جای تعجب ندارد که لینوکس یکی از انتخاب‌های رایج برای کارآفرینانی است که در حال راه‌اندازی استارتاپ‌ها هستند.

با این حال، از آنجا که لینوکس یک پلتفرم متن‌باز است، دارای مجموعه‌ای از آسیب‌پذیری‌های امنیتی نیز می‌باشد که باید مورد توجه قرار گیرد. ایمن‌سازی سرور مجازی لینوکس شما برای محافظت از کسب‌وکار در برابر تهدیدهای مختلف و نگهداری از داده‌های مشتریان، امری حیاتی است. اما چگونه می‌توان این کار را انجام داد؟ در این راهنما برای افزایش امنیت سرور لینوکس، تمام نکاتی که برای شروع لازم دارید را بررسی خواهیم کرد.

آپدیت نگه داشتن سرور لینوکس

مهم‌ترین گام برای ایمن‌سازی سرور لینوکس، به‌روزرسانی مداوم آن است تا بتوانید از جدیدترین اصلاحات امنیتی بهره‌مند شوید. به‌روزرسانی منظم سرور، اقدامی ضروری برای محافظت در برابر تهدیدهای متنوع سایبری است.

برخی از سرورهای لینوکس ممکن است به‌صورت خودکار به‌روزرسانی شوند، اما اگر مطمئن نیستید که آیا سرور شما این قابلیت را دارد یا نه، می‌توانید این کار را به‌صورت دستی انجام دهید. برای این کار، بهترین روش، استفاده از دستور apt update و apt upgrade است. 

ایجاد کاربر sudo برای جلوگیری از انجام اشتباه

هنگامی که افراد فنی وارد سرور لینوکس‌شان می‌شوند، معمولاً از دسترسی مستقیم (استفاده از کاربر root)، پرهیز می‌کنند، و دلیل خوبی برای این کار وجود دارد. وارد کردن حتی یک دستور اشتباه، حتی با یک غلط تایپی جزئی، می‌تواند منجر به بروز مشکلات جدی شود. در صورتی که دقیقاً ندانید در حال انجام چه کاری هستید، ممکن است به‌طور تصادفی سرور یا داده‌های ذخیره‌شده در آن را از بین ببرید.

به همین دلیل، تنها افرادی که درک دقیقی از سرورهای لینوکس و نحوه اجرای عملیات کلیدی دارند، باید به‌عنوان کاربران root، وارد سرور شوند. خوشبختانه، می‌توانید یک حساب کاربری ایجاد کنید که دارای دسترسی sudo باشد. این نوع حساب، به کاربران باتجربه این امکان را می‌دهد که دستورات سطح بالای root را اجرا کنند، بدون آن‌که وارد ترمینال root شوند. در نتیجه، ریسک بروز آسیب‌های ناخواسته به سرور و داده‌ها تا حد زیادی کاهش می‌یابد.

برای ایجاد کاربر جدید، فقط کافیست تا از دستور adduser استفاده کنید. برای اختصاص دسترسی sudo نیز می‌توانید از دستور usermod استفاده کنید و کاربر را داخل گروه sudo قرار دهید. برای مطالعه راهنمای کامل این دو دستور، تنها کافیست تا عبارت man را قبل از دستور، بنویسید و دستور را اجرا کنید (مثلاً man adduser). 

تنظیم کلید SSH و گذرواژه‌های ایمن

سازمان‌ها معمولاً برای افزایش امنیت سرورهای لینوکس خود از کلیدهای SSH و گذرواژه‌ها استفاده می‌کنند. اگر برای سرور مجازی خود یک حساب کاربری با دسترسی sudo ایجاد کرده‌اید، استفاده از کلیدهای SSH و گذروا‌ژه‌های قدرتمند ضروری است. 

اما استفاده از هر گذرواژه‌ای کافی نیست؛ شما به گذرواژه‌ای نیاز دارید که از امنیت بالا برخوردار باشد و از ورود کاربران غیرمجاز جلوگیری کند. خوشبختانه، لینوکس این فرایند را سریع و ساده کرده است؛ می‌توانید از طریق ترمینال، گذرواژه‌های سیستم را هر زمان که لازم باشد ایجاد کنید یا آن‌ها را تغییر دهید.

در هنگام ایجاد گذرواژه‌ها، تنوع از اهمیت بالایی برخوردار است. رمز باید ترکیبی از حروف بزرگ و کوچک، اعداد و نمادها باشد تا به‌سختی قابل حدس باشد. پیشنهاد می‌شود طول گذرواژه بین ۱۲ تا ۱۶ حرف باشد.

گذرواژه‌های پیچیده، نفوذ به سیستم را حتی در حملات brute-force برای هکرها، دشوار می‌سازند. حتی مهاجمان با تجربه نیز، برای دسترسی به چنین گذرواژه‌هایی، با چالش جدی، مواجه خواهند شد.

اگر نگران به‌خاطر سپردن گذرواژه‌های سرور مجازی لینوکس خود هستید، می‌توانید از یک ابزار مدیریت گذرواژه مانند passbolt که سرویس لیارا نیز آن را ارائه می‌دهد، استفاده کنید. این ابزارها گذرواژه‌های شما را به‌صورت ایمن ذخیره می‌کنند، بنابراین نیازی به نوشتن یا نگهداری یادداشت در کنار رایانه، نخواهید بود.

حذف سرویس‌های غیر ضروری و غیرقابل استفاده

تمام سرورهای لینوکس به‌طور پیش‌فرض شامل چندین سرویس هستند که به بیرون متصل می‌شوند. گرچه حفظ بیشتر این سرویس‌ها ضروری است، اما حذف سرویس‌هایی که کاربردی برای شما ندارند می‌تواند به کاهش تعداد آسیب‌پذیری‌های موجود در شبکه کمک کند. فعال‌سازی سرویس‌هایی که عملاً هرگز از آن‌ها استفاده نمی‌کنید، راه‌های اضافی برای نفوذ مهاجمان به سرور مجازی ابری شما را از بین می‌برد.

تنظیم فایروال قابل اعتماد

نصب فایروال، یکی از متداول‌ترین و در عین حال ساده‌ترین روش‌ها برای محافظت از سرور یا پایگاه داده محسوب می‌شود. فایروال‌ها می‌توانند از ورود انواع تهدیدات، از جمله بدافزارها، جلوگیری کنند. اگر هنوز فایروالی برای محافظت از سرور مجازی خود نصب نکرده‌اید، گزینه‌های متن‌باز بسیاری برای انتخاب وجود دارند.

با این حال، همه فایروال‌ها عملکرد یکسانی ندارند. برخی فقط ترافیک ورودی را مسدود می‌کنند و فقط ترافیک خروجی را، مجاز می‌دانند، که این ویژگی اجازه می‌دهد از اینترنت استفاده کنید بدون آنکه برنامه‌ها بتوانند به سرور مجازی شما متصل شوند. برخی دیگر، دسترسی متوسط یا سفارشی‌سازی‌شده برای کاربران خاص فراهم می‌کنند. در اکثر موارد، فایروال UFW یک گزینه‌ی مطمئن است. می‌توانید آن را طوری پیکربندی کنید که فقط ترافیک تأییدشده را بپذیرد.

استفاده از Fail2ban برای افزایش امنیت

اگر تصور می‌کنید که کسب‌وکار شما ممکن است هدف حملات سایبری یا هکرها قرار گیرد، می‌توانید از ابزار Fail2ban استفاده کنید تا سرور مجازی لینوکس شما را در برابر حملات تکراری یا خودکار، بررسی و محافظت کند.

این برنامه با بررسی لاگ‌های سرور، در صورت شناسایی نشانه‌هایی از حمله، به‌طور خودکار تنظیمات فایروال را تغییر داده و آدرس IP مهاجم را مسدود می‌کند. این مسدودسازی می‌تواند دائمی یا موقتی (بر اساس مدت‌زمان دلخواه شما)، باشد.

ارتقای امنیت سرور با احراز هویت دومرحله‌ای (2FA)

احراز هویت دومرحله‌ای (2FA) یک روش رایج و مؤثر برای تقویت امنیت به شمار می‌رود. با فعال‌سازی 2FA، کاربران باید بیش از یک عامل برای احراز هویت خود ارائه دهند تا بتوانند به سرور مجازی دسترسی پیدا کنند. سازمان‌های مختلفی از جمله بانک‌ها از این روش برای محافظت از حساب‌های حساس استفاده می‌کنند؛ به‌طور مثال، کاربر باید گذرواژه را وارد کرده و سپس به یک پرسش امنیتی پاسخ دهد (مانند غذای مورد علاقه).

استفاده از ارائه دهنده های معتبر

در کنار انجام تمامی کارهای فوق، یکی دیگر از گزینه‌هایی که باعث افزایش امنیت سرور شما می‌شود، تهیه سرور از یک ارائه دهنده معتبر است. ارائه‌دهنده معتبر، در کنار ارائه سرور مجازی، SLA خوبی نیز به شما ارائه می‌دهد و به شما این اطمینان را می‌دهد که با رعایت نکات امنیتی، سرورتان همیشه محفوظ خواهد ماند. یکی از این ارائه‌دهنده‌های معتبر، خدمات رایانش ابری لیارا است که با ارائه سرور مجازی رایگان، به شما امکان تست این سرویس را به‌صورت موقتی، پس از اولین ثبت نام در لیارا و با اعتبار هدیه صد هزارتومانی، می‌دهد.

نتیجه گیری

ایمن نگه‌داشتن سرور لینوکس یک اقدام یک‌باره نیست؛ بلکه فرآیندی مستمر است که نیازمند هوشیاری دائم، به‌کارگیری ابزارهای قابل‌اعتماد و بهره‌گیری از تکنیک‌های اثبات‌شده می‌باشد. با دنبال کردن مراحل و توصیه‌های ارائه‌شده در این راهنما، می‌توانید به نتایج مطلوبی در حفظ امنیت سرور خود دست یابید. همچنین، خوب است که همیشه، حواستان به آپدیت‌ها و اخبارهای لینوکس باشد.