آیا نوشیدن قهوه عمر شما را افزایش می‌دهد؟

قهوه بدون شک یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌های دنیاست، به گونه‌ای که تخمین زده شده تنها در آمریکا مردم روزانه 517 میلیون فنجان قهوه می‌نوشند. به عبارت دیگر این نوشیدنی پس از آب محبوب‌ترین نوشیدنی آمریکا محسوب می‌شود. ما می‌دانیم که این ماده خواص بی‌شماری برای سلامتی دارد اما آیا نوشیدن آن عمر انسان را افزایش می‌دهد؟

گفتنی است که پژوهش‌های فراوانی نشان داده‌اند ترکیبات بیولوژیک فعال موجود در قهوه (مانند کافئین) ممکن است بتوانند در زمینه پیشگیری از التهاب، بیماری‌های مزمن و حتی گونه‌های به خصوصی از سرطان مفید واقع شوند.

با این حال از آنجایی که ارتباط میان دو چیز به تنهایی نمی‌تواند ماهیت رابطه علت و معلولی آن‌ها را مشخص یا اثبات کند، باید گفت که همچنان شواهد کافی برای تایید تاثیرات نوشیدن قهوه در افزایش طول عمر وجود ندارد.

به گفته دکتر «چیپ لاوی» از انستیتوی قلب و عروق جان آشنر در نیواورلئان، اطلاعات حال حاضر این حوزه به جای اینکه از آزمایشات تصادفی به دست آمده باشند، با مطالعات گذشته‌نگر به وجود آمده‌اند. بدین ترتیب با وجود این کمبود شواهد حقیقتا نمی‌توان مردم را به نوشیدن بیشتر قهوه تشویق کرد.

با این تفاسیر اکنون پرسش دیگری به وجود می‌آید، پس مطالعات بزرگی که در رابطه با تاثیر قهوه بر طول عمر انجام شده‌اند چه مواردی را کشف یا اثبات کرده‌اند؟

تحقیقات در خصوص تاثیرات نوشیدن قهوه

با استناد به یک پژوهش صورت گرفته طی سال 2018، دانشمندان دریافتند در قهوه بیش از 1000 نوع ترکیب بیولوژیک فعال وجود دارد. یکی از اجزای عمده این ترکیبات که «کلروژنیک اسید» نام دارد، قادر است متابولیسم گلوکز و حساسیت انسولین را بهبود ببخشد.

به بیان دیگر این ماده باعث می‌شود که قابلیت بدن در هضم و پردازش قند بهبود پیدا کند. مفهوم حساسیت انسولین نیز به این مورد اشاره دارد که سلول‌های بدن در واکنش نشان دادن به انسولین تا چه اندازه حساس هستند.

هرچه حساسیت انسولین در بدن بیشتر باشد، سلول‌ها نیز به شکل موثرتری گلوکز موجود در خون را مورد استفاده قرار می‌دهند؛ امری که همچنین موجب کاهش سطح قند خون نیز می‌شود.

در ادامه و طی یک بررسی سیستماتیک در سال 2019 محققین دریافتند که تاثیرات ذکر شده خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را هم کاهش می‌دهند. البته پیش از این بررسی طی آزمایشی در سال 2013 هم مشخص شده بود افرادی که روزانه بیش از 6 فنجان قهوه می‌نوشند، کمتر در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 قرار دارند.

از کلروژنیک اسید موجود در قهوه که بگذریم، ترکیبات دیگر آن نظیر ملانوئیدها، کوآیناین‌ها، لیگنان و تریگونلین نیز مواد سودمند ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدان هستند.

این ترکیبات از توانایی پیشگیری یا کندسازی آسیب‌های وارد شده به سلول‌ها برخوردارند. آسیب‌های مذکور عموما به وسیله «رادیکال‌های آزاد» یا مولکول‌های ناپایداری عارض می‌شوند که بدن آن‌ها را در هنگام هضم غذا یا واکنش نشان دادن به آلودگی‌ها و سموم محیطی تولید می‌کند.

ازدیاد این رادیکال‌های آزاد (یا همان مولکول‌های ناپایدار) در بدن می‌تواند به تشکیل التهاب و طیف وسیعی از بیماری‌ها نظیر اختلالات قلبی و عروقی، آب مروارید و سرطان منجر شوند.

بررسی‌های این حوزه در ادامه مشخص کرده‌اند که حدود 84 درصد قهوه‌نوشان، نوشیدنی خود را همراه صبحانه میل می‌کنند، این امر بیانگر آن است که اکثر مردم قهوه را جهت خواص کافئین موجود در آن مصرف می‌کنند.

کافئین ماده‌ای است که می‌تواند با مسدودسازی سیگنال‌های تعدیل‌گر فعالیت مغزی، سیستم عصبی مرکزی انسان را تحریک کند. این حالت در حقیقت همان نشاط ناشی از نوشیدن قهوه در صبح است. کافئین همچنین یک «برونکودیلاتور» ضعیف هم محسوب می‌شود، بدین معنا که قادر است با آرام کردن عضلات ریه و باز کردن مجاری آ‌ن‌ها فرایند تنفس را راحت‌تر کند.

با این وجود یکی از تاثیرات عمده کافئین مربوط به قلب انسان است چرا که مصرف مرتب این ماده (از طریق قهوه!) می‌تواند خطرات و مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی را کاهش دهد.

البته تاثیرات ذکر شده از کافئین ممکن است با تصورات برخی مردم از این ماده در تضاد باشد. به گفته دکتر لاوی شمار نسبتا زیادی از مردم گمان می‌کنند کافئین به علت بالا بردن تپش قلب و فشار خون، حداقل به صورت فرضی می‌تواند به اختلالات قلبی و عروقی دامن بزند.

با این وجود بخش اعظم داده‌های موجود نشان می‌دهند مصرف مرتب و معمول قهوه بی‌خطر است و می‌تواند در طول چندین دهه خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی یا مرگ و میر ناشی از آن‌ها را کاهش دهد. جدا از این موارد قهوه از بیماری‌های غیر قلبی که در نهایت ممکن است به ناراحتی قلبی منتهی شوند هم جلوگیری می‌کند، در نتیجه به شکل کلی برای قلب مفید است.

تحقیقات همچنین نشان داده‌اند افرادی که از مشکلات مرتبط با چاقی مفرط رنج می‌برند، مصرف بیشتر قهوه باعث می‌شود تا شاخص توده بدنی (BMI) پایین‌تری داشته باشند. کاهش سطح BMI به شکل مستقیم با کاهش کلسترول و فشار خون مرتبط است.

علاوه بر تمام این موارد، پژوهش انجام شده در سال 2017 همچنین مشخص کرد قهوه می‌تواند خطر ابتلا به سیروز کبدی، سرطان کبد و کبد چرب را هم کاهش دهد که این امر نیز به «پاراگزانتین» موجود در کافئین باز می‌گردد.

پاراگزانتین به بیان ساده قادر است امتزاج «عامل رشد بافت اتصالی» (CTGF) یا مولکول‌هایی که در تشکیل تومورها دخیل هستند را سرکوب کند. از سوی دیگر بیماری‌هایی نظیر پارکینسون یا بیماری‌های مغزی/عصبی مانند زوال عقل یا آلزایمر کمتر در میان نوشندگان قهوه دیده می‌شود.

همینطور گفتنی است با استناد به دیگر داده‌های جمع‌آوری شده در خصوص مصرف این نوشیدنی، خطر مرگ زودهنگام در اشخاصی که روزانه قهوه می‌نوشند بین 7 الی 12 درصد پایین‌تر است.

با استناد به یک آزمایش دیگر در سال 2005 که طی آن 521,330 بزرگسال (با میزان مصرف حداقل 3 فنجان قهوه در روز) به مدت میانگین 16 سال تحت نظر گرفته شدند، دانشمندان نتیجتا مشاهده کردند میزان مرگ و میر این افراد به هر دلیلی در بازه زمانی مذکور کمتر بوده است.

با وجود تمامی این نتایج مثبت اشکال کار قهوه در چیست؟

طی مواردی که تاکنون ذکر شده‌اند و با وجود تمامی مزایای قهوه برای سلامتی انسان، همچنان باید گفت که نوشیدن آن علیرغم کاهش خطر مرگ و میر لزوما موجب افزایش طول عمر نمی‌شود.

طی آزمایش انجام شده در سال 2020 محققان سعی کردند بفهمند که آیا قهوه حقیقتا طول عمر انسان را افزایش می‌دهد یا اینکه تنها از بیماری‌های مرگبار جلوگیری می‌کند. این مطالعه آزمایشی، با بررسی شرایط 27,000 زن در سنین میان 65 تا 81 سال صورت گرفت.

محققان با این آزمایش دریافتند نوشیدن کم یا زیاد قهوه هیچ تاثیری در طول عمر زنان حاضر در آزمایش نداشته است. البته این مطالعه محدودیت‌های خود را نیز دارا بود، برای مثال پیش از هرچیزی آزمایش تنها روی زنان انجام شده بود، مطالعه مذکور همچنین تاثیر نوشیدن قهوه در سنین پایین‌تر را هم از قلم انداخته بود.

بنابراین می‌توان چنین نتیجه‌گیری کرد که نوشیدن قهوه در جوانی احتمال مرگ در 50 سالگی را کاهش می‌دهد، هرچند با ورود به 60 سالگی نوشیدن قهوه دیگر تضمینی برای کاهش خطر مرگ را به همراه نخواهد داشت.

حال در پایان برای جمع‌بندی باید گفت که قهوه به خودی خود عمر انسان را افزایش نمی‌دهد اما می‌تواند بسیاری از عوامل مرگبار را تعدیل، کُند و یا حتی متوقف کند. همچنین با وجود این اطلاعات حالا می‌دانیم که نوشیدن روزانه چند فنجان از این مایع خوش‌بو بی‌ضرر است.