فعالیت کاربران ایرانی در توییتر ممنوع نیست اما آیا استفاده از فیلترشکن ممنوع است؟

محمد جواد آذری جهرمی در اختتامیه مجمع ملی سازمان‌های مردم نهاد گفت:

«بنابر قانون فعالیت توییتر در ایران ممنوع شده است اما فعالیت ایرانیان در توییتر ممنوع نیست. هیچ قاضی نمی تواند حکم عمومی برای ممنوعیت شبکه های اجتماعی بدهد و این مساله نیازمند تصویب در مجلس است.»

او استفاده از اینترنت بدون فیلتر را برای برخی افراد در مسئولیت های مختلف مجاز عنوان کرد ولی به این مسئله که آیا عموم کاربران هم می‌توانند از فیلترشکن بدون اینکه درگیر مسایل حقوقی شوند استفاده کنند اشاره‌ای نکرد.

«پوریا قهرمانی»، وکیل دادگستری در گفتگو با دیجیاتو و در تکمیل موضوعات مطرح شده، به اختلاف بین حقوقدانان در رابطه با استفاده از فیلترشکن اشاره می‌کند و معتقد است هنوز جمع‌بندی درستی در این باره وجود ندارد. او به حرف‌های خود جهرمی در مناظرات تلویزیونی چندماه گذشته اشاره می‌کند که در آن صحبت از محتوا و پلتفرم به عنوان دو مقوله جداگانه به میان آمده بود.

«پلتفرم فیس‌بوک فیلتر شده ولی تمام محتوای آن لزوما زیر ذره بین فیلترینگ نیست. آیا توییت‌های دولتمردان کشور از بالاترین رده تا مدیران عادی در توییتر و دیگر شبکه‌های اجتماعی غیرقانونی هستند؟ مسلما خیر. چرا که خود سازمان مصادیق محتوای مجرمانه حتی برخی محتواها (که در توییتر شامل توییت‌ها می‌شوند و در فیس‌بوک شامل پست‌ها و...) را غیرقانونی نمی‌داند. تشخیص اینکه چه کسی در این شبکه‌ها محتوای مجرمانه تولید می‌کند و چه کسی خیر، بر عهده این سازمان است و تا کنون افراد زیادی در این باره دستگیر و مجازات شده‌اند.»

قهرمانی تاکید می‌کند که در قانون هر مسئله‌ای تعریف و هویت خود را دارد و از نظر حقوقی جرم هر رفتار اعم از فعل یا ترک فعلی است که به موجب قانون برای آن مجازات تعیین شده است. او بحث محتوا و سایت (در بحث ما شبکه‌ اجتماعی) را جدا از هم می‌داند و بین آنها تفکیک قائل می‌شود:

«در قانون جرایم رایانه ای مصوب سال 1388، جرم استفاده از فیلتر شکن و دانلود رایگان یا پولی فیلتر شکن، مورد جرم انگاری و تعیین مجازات قرار نگرفته است، پس استفاده از فیلتر شکن و دانلود آن جرم محسوب نمی شود.

البته نکته اینجاست که از نظر برخی وکلا خرید و فروش فیلترشکن در قانون جرم تلقی شده و مجازاتی معادل 91 روز حبس یا چندین میلیون جرایم نقدی را در پی دارد. این مسئله البته جای بحث دارد چرا که در دسترس قرار دادن محتویات غیرمجاز جرم تلقی می‌شود و ما به این نتیجه رسیدیم که توییتر یا فیس بوک به تنهایی محتوا نیستند.»

با وجود اظهارات تند معاون دادستان کشور درباره استفاده از شبکه‌های اجتماعی خارجی، به نظر می‌رسد وزیر ارتباطات از نگاه متعادل‌تری نسبت به این پلتفرم‌ها برخوردار است و تا به امروز سعی بر برداشتن دکمه فیلترینگ توییتر داشته است.

گرچه همان‌طور که پیش‌تر در دیجیاتو بررسی شد فیلتر یا رفع فیلتر یک سامانه به تنهایی در اختیار وزارت ارتباطات نیست و نگاه جمعی افراد مختلف در حاکمیت، در این بین نقش مهمی را ایفا می‌کند‎.