عملکرد بازی های ایرانی در گوگل پلی چگونه است؟

اگر صنعت بازی ایران در چند سال گذشته دست خوش پیشرفت های گوناگونی شده در وهله اول به تغییر تفکر خود سازندگان بر می گردد. دیگر بازیسازان نمی خواهند راه چند ساله را یک شبه بروند و از همان ابتدا آنچارتد بسازند، بلکه حالا پله های موفقیت را یکی یکی بالا می روند.

از آن طرف محبوبیت بیشتر اسمارت فون ها و در ادامه این اتفاق حضور مارکت های ایرانی به خصوص کافه بازار، این بستر را برای توسعه دهندگان بازی های ویدیویی فراهم کرد تا به ساخت بازی های کوچک تر، نه از دید ارزش بلکه حجم تولید و بودجه، روی بیاورند.

کافه بازار هم اکنون 35 میلیون کاربر دارد. رقم بزرگی است. صنعت گیم حداقل در زمینه بازی های موبایل در مسیر درستی قرار گرفته اما اخیرا با یک مشکل بزرگ جدید دست و پنجه نرم می کند: بازی های «خوب» دیده نمی شوند. کاربران کافه بازار درگیر چند سبک و گرافیک خاص شده اند. قضیه هم مربوط به امروز یا چند ماه گذشته نیز نیست.

مقصرین اصلی کدامند؛ بازیسازان یا بازیکن ها؟

از همان ابتدای موفقیت بازی موتوری این مسئله دیده می شد و برخلاف بازار کشورهای خارجی که ترندهای محبوب بین کاربران هر از چندگاهی تغییر می کنند، در اینجا هنوز کافیست برای آرت بازی هایتان از فرهنگ ایرانی قدیمی الهام بگیرید تا بازیکن ها جذب شوند.

اگر در کنار این مسئله عنوان تان رانر نیز باشد که دیگر نصف راه موفقیت را رفته اید. هر چند خود سازندگان بی تقصیر نیستند ولی همانطور که قبلا گفتیم اکنون بزرگترین تهدید بازی های موبایل ایرانی «بازیکن ها» هستند. مهدی فنایی، سازنده بازی ماجراجویی 41148، در گفت و گویی با دیجیاتو و در واکنش به این مسئله می گوید:

برخی توسعه دهندگان تا حد زیادی مقصر هستند. توسعه دهنده ای که تنها هدفش درآمدزایی است و نه خلق یک بازی تاثیرگذار و هنرمندانه، صرفا به سمت کپی کردن آثار پر فروش قبلی می رود. متاسفانه کاربران نیز به همین بازی های سطحی راضی شده اند.

فکر می کنم بازار تا حد زیادی تلاش خودش را برای معرفی بازی های خوب می کند. در قبال عرضه بازی های کپی هم برخی از مسئولین کافه بازار ابراز نارضایتی کرده اند. شاید کار درست این باشد که بازی ساز به طور هم زمان هم بازار را در نظر بگیرد و هم به دنبال تولید اثری مفهومی، خلاقانه و سرگرم کننده باشد.

عدم استقبال از بازی های موبایل خوب ایرانی معضل بزرگی است. پارادوکس، بدو دهقان بدو، فرش، مگنیس، شمشیر تاریکی آخرین جنگاور و حتی لایو تی وی تایکون از جمله عناوین با کیفیتی هستند که آنگونه که باید در بازار دیده نشدند. در این بین استودیوی سازنده بدو دهقان بدو به خاطر استقبال کم مخاطبین از بازی بسته شد.

اینکه بگوییم این بازی ها فدای برنامه «بهبود سلیقه مخاطبین» شده اند حرف درستی نیست. حتی اگر بازیسازان به سمت آثار مفهومی بروند باز تغییر ذائقه گیمرهای موبایل ایرانی زمان بر است. بنابراین تا آن موقع که یک پایان شاد ببینیم احتمالا عناوین بیشتری به همین سرنوشت دچار می شوند. البته خیلی هم منفی به قضیه نگاه نکنیم.

بازی های خوبی بودند که به موفقیت های مالی رسیدند. از طرفی در تمام دنیا معضل عدم استقبال کافی بازیکن ها، حالا به دلایل دیگر، دیده می شود ولی بازیسازی صنعت پر هزینه ای است و با توجه به اینکه فعلا این مسئله در ایران ضرر زیادی به بازیسازان می زند می تواند مانع بزرگی برای ادامه مسیر موفقیت عناوین موبایل باشد.

طرح مسئله ساده است، راه حل چیست؟

یکی از آن ها را بالاتر گفتیم، با ساخت بازی های بهتر و تشویق خود کافه بازار امید داشته باشیم که ذائقه مخاطب تغییر کند. بازار می تواند به واسطه اضافه کردن بخش منتخب منتقدین (Editor's Choice) که کمبودش در مارکت های ایرانی بسیار احساس می شود، کاربر را به سمت بازی های خوب سوق دهد.

جدا از اینکه در اختیار گذاشتن یک دسته بندی جداگانه برای عناوین بتا (Early Access) کمک کند تا این بازی ها بیشتر دیده شوند و سازنده به هدفش که دریافت بازخوردهای کاربران پیش از عرضه نسخه اصلی است نزدیک تر گردد. قوانین دست و پا گیر و انحصار طلب بازار نیز گاهی اوقات اجازه نمی دهد تا توسعه دهنده ساخته اش را بهتر تبلیغ کنند.

این از روش نخست، اما یک راه دیگر هم وجود دارد که کمتر سازنده ایرانی به خاطر محدودیت ها به سراغ آن می رود:

هزینه ساخت گیم به قدری زیاد است که بازار ایران به تنهایی و در بسیاری از موارد کفاف هزینه های تولید را نمی دهد و مجبوریم به بازارهای بزرگتری وصل شویم.

حرف های بالا را محمد مهدی بهفرراد، مدیرعامل استودیوی مدریک که بازی موفق خروس جنگی را در کارنامه دارد در گفت و گو با دیجیاتو عنوان می کند. اینکه مخاطبین داخلی را به سمت بازی های خوب بکشانیم راه حل خوبی است ولی به اعتقاد بهفرراد برای بقای تولید کننده در صنعت باید رویکرد عرضه جهانی را نیز پیش بگیریم.

عملکرد بازی های ایرانی در گوگل پلی چگونه بوده است؟

به خاطر محدودیت های کنونی که اپل برای توسعه دهندگان ایرانی ایجاد کرده اپ استور با وجود فروش بیشتر اپلیکیشن ها و بازی ها، حداقل در زمان کنونی که این مطلب را می نویسیم گزینه مناسبی برای خیلی از سازندگان مستقل عناوین موبایل داخلی به نظر نمی رسد. بنابراین یک انتخاب بهتر دیگر می ماند: گوگل پلی.

در گوگل پلی هم بازی های کپی زیادی وجود دارند که به موفقیت های فراوان رسیدند

هر چند ثبت بازی ها در پلی استور چالش های کمتری دارد ولی بازیسازان ایرانی زیادی به عرضه عناوین شان در این فروشگاه روی خوش نشان نمی دهند. در این بین 41148، شمشیر تاریکی (Shadow Blade)، خروس جنگی (Rooster Wars) و بچه پرروها (Bubble Man: Rolling) نسبت به بقیه عناوین معدود ایرانی گوگل پلی موفق تر ظاهر شده اند.

برای اینکه بدانیم بازی های ایرانی در پلی استور چه عملکردی داشته اند نگاهی به استقبال خارجی ها از سه بازی اول داشته ایم و در صحبتی با توسعه دهندگان بازی ها، مقایسه ای با بازار داخلی انجام داده ایم.

مهدی فنایی با عرضه 41148 روی گوگل پلی رکورد سریع ترین دانلود را بین بازی های موبایل ایرانی جا به جا کرد و میان عناوین داخلی، بازی در کمترین زمان به رکورد دانلود 500 هزار رسید. اگر تنها به میانگین امتیازی اکتفا کنیم و تعداد رای های زیاد شمشیر تاریکی را فاکتور بگیریم، 41148 هم اکنون با میانگین امتیازی 4.46 از بین 9000 رای توانسته بعد از خروس جنگی پرامتیازترین بازی ایرانی در گوگل پلی لقب می گیرد.

تقریبا یک سال پیش مهدی فنایی در گفت و گویی با یکی از وب سایت های بازی فارسی عنوان کرد که اپیزود چهارم 41148 بعد از دو ماه عرضه، حدود 12 هزار دانلود را تجربه نمود که با توجه به قیمت 3000 تومانی آن می توان اینگونه تخمین زد که در این مدت بازی 3 میلیون و 600 هزار تومان در آمده داشته است.

البته هر قسمت 41148 معمولا بیش از 20 هزار بار دانلود می شد و از آن طرف مهدی فنایی با انتشار پکیج رایگان هر چهار قسمت بازی به همراه پرداخت های درون برنامه ای، توانست کاربران ایرانی بیشتری را به سمت عنوان تحسین شده اش بکشاند.

بعد از عرضه اپیزود چهارم، بعضی کانال های تلگرام نسخه رایگان بازی را در اختیار کاربران قرار دادند که ضرر جبران ناپذیری به توسعه دهنده زد

نسخه ای که در گوگل پلی انتشار یافته، ورژن رایگان همین پکیج با زبان انگلیسی است که البته تبلیغات جایگزین پرداخت های درون برنامه ای شده اند. مهدی فنایی پیرامون عرضه بازی در فروشگاه پلی استور و استقبال بازیکن ها از 41148 می گوید:

در حال حاضر تنها منبع درآمد بازی، تبلیغ هایی هستند که پس از پایان هر اپیزود به نمایش در می آید (4-5 ویدئوی تبلیغاتی در کل بازی) و با وجود گذشت تقریبا 2 ماه از پیاده سازی این تبلیغات، بازی نزدیک به 1000 دلار درآمد داشته است. مطمئنا این درآمد راضی کننده نیست اما رایگان منتشر شدن بازی، می تواند باعث جذب کاربر و شناخته شدن توسعه دهنده برای بازی های بعدی باشد.

انتشار بازی در یک مارکت جهانی، درس ها و تجربه های زیادی برای توسعه دهندگان خواهد داشت و کمترین شان این است که خود را با دیگر رقبای بین المللی مقایسه خواهند کرد. تصور نمی کردم تا به این اندازه به بازی روی خوش نشان داده شود. اینکه بسیاری از کاربران اشاره می کردند که مشابه چنین بازی ای را قبلا تجربه نکرده اند، یعنی نوع فرهنگ و دیدگاه ما ایرانی ها (یا توسعه دهنده هر کشوری دیگری) می تواند اثری متفاوت از دیدگاهی متفاوت خلق کند.

خروس جنگی که با نام Rooster Wars میان بازیکن های خارجی شناخته می شود، در فاصله زمانی کمی نسبت به 41148 روی مارکت گوگل پلی منتشر شد. خروس جنگی تاکنون میانگین 4.5 را از میان حدود 4000 رای در فروشگاه پلی استور به دست آورده است. بهفرراد پیرامون عملکرد بازی در بازار خارجی و داخلی می گوید:

عملکرد خروس جنگی در بازار ایرانی نسبت به گوگل پلی قابل مقایسه نیست. بازی در ایران بسیار موفق بود و بیش از 6 میلیون کاربر داشت. با این وجود از عملکرد بازی در بازار خارجی شگفت زده شدیم و انتظار این حجم از استقبال در مدت زمانی کوتاه را نداشتیم؛ بازی در کمتر از دو ماه توانست 150 هزار کاربر جذب کند.

البته به خاطر هزینه زیاد جذب بازیکن در بازار خارجی، پشتیبانی تبلیغاتی از خروس جنگی را ادامه ندادیم و درآمد بازی نیز به قدری نبود که بتوان از آن برای تبلیغات استفاده نمود. بنابراین تصمیم گرفتیم تا روند جذب کاربر را متوقف کرده و تمرکز را روی خروس جنگی 2 که در دست ساخت است بگذاریم و برای پروژه های بعدی، جدی تر بازار جهانی را هدف قرار دهیم.

شمشیر تاریکی یا همان Shadow Blade موفق ترین بازی موبایل ایرانی در بازار جهانی است. ساخته استودیوی فن افزار نقدهای خیلی مثبتی را دریافت کرد و شرکت معروف Crescent Moon Games وظیفه انتشار این عنوان را به عهده گرفت.

جالب اینجاست از لحاظ دانلود، شمشیر تاریکی جزو سه بازی برتر این کمپانی در گوگل پلی قرار دارد؛ نسخه رایگان بازی بیش از یک میلیون بار دانلود شده و با بیشترین رای بین بازی های موبایل ایرانی در پلی استور (حدود 56 هزار رای) میانگین امتیازی 4.1 را به دست آورده است.

نسخه اولیه شمشیر تاریکی سال 2014 برای تلفن های هوشمند منتشر شد

فن افزار تاکنون دو نسخه از شمشیر تاریکی را در مارکت ها عرضه کرده است؛ Shadow Blade و پورت ورژن پی سی برای اسمارت فون ها که Shadow Blade Reload نام دارد. البته برای اندروید یک نسخه رایگان از شمشیر تاریکی نیز در گوگل پلی انتشار یافت.

با توجه به گفته های امیرحسین فصیحی، مدیرعامل شرکت فن افزار، موفقیت های شمشیر تاریکی بیشتر در بستر اپ استور اتفاق افتاد و بعد از آن فروشگاه گوگل پلی مهمترین جایگاه را داشت:

شمشیر تاریکی در سطح بین‌ المللی استقبال خوبی داشت و فروش بازی در گوگل پلی بیشتر از ایران بود. به طور کلی به‌ نظر می‌ رسد که در حال حاضر فرهنگ پرداخت پول برای بازی‌ های ویدیویی خیلی در کشور ما جا نیفتاده‌ است. عمده مشکل هم به فراگیر بودن نسخه‌ های کرک شده و غیرقانونی بازی‌ ها و عدم وجود بازی‌ های خارجی بصورت رسمی در ایران بر می گردد.

صادرات نرم افزار خیلی هم سخت نیست

مدیر عامل مدریک در ادامه صحبت هایش با دیجیاتو می گوید:

صادرات نرم افزار خیلی هم کار سختی نیست. ایده و دانش کافی می خواهد.

اما با توجه به محدودیت هایی که مطرح است، چگونه می توان بازی ها را به عنوان یک توسعه دهنده مستقل در گوگل پلی منتشر کرد؟ در حالت عادی باید اکانت توسعه دهنده خود را 25 دلار شارژ کنید. سازنده نیز 70 درصد از درآمد بازی را به دست می آورد. اما داستان ثبت بازی برای ایرانی ها را از زبان مهدی فنایی می شنویم:

برای نشر بازی در گوگل پلی، چاره ای جز این نیست که وانمود کنیم در خارج از ایران هستیم. برای این کار می بایست یک سرور مجازی در خارج از کشور اجاره کرد که هزینه ماهیانه آن چیزی بین 50 تا 100 هزار تومان است. همچنین برای هزینه ثبت نام، باید یک کارت اعتباری 25 دلاری هم تهیه کنید. برای همه این کارها (دور زدن تحریم ها) سایت های ایرانی مختلفی وجود دارند که این خدمات را ارائه می کنند و با کمی جستجو می توانید گزینه های مختلفی پیدا کنید.

کافه بازار به تنهایی جوابگوی نیاز توسعه دهندگان نیست

اکنون یک سوالی مطرح می شود: آیا گوگل پلی می تواند روزنه امیدی باشد برای سازندگانی که بازی هایشان با وجود کیفیت بالا با استقبال کم مواجه شدند؟ امیر حسین فصیحی در این رابطه به دیجیاتو می گوید:

صد در صد به نظر من بازیسازان داخلی باید انتشار بازی در جهان را مد نظر داشته باشند. بازار داخلی ما اندازه کوچکی دارد و هر نوع بازی متاسفانه در داخل ایران شانس موفقیت ندارد. از مزایای بازیسازی این است که حد و مرز بی معنی است و هر تیمی از هر جای دنیا می‌تواند محصول خودش را در اختیار همه جهان قرار دهد.

صنعت گیم ایران باید جدی تر به مقوله بازار جهانی نگاه کند و با توجه به گفته های بهفرراد، به نظر می رسد که بعضی تولید کنندگان داخلی هم در همین مسیر قدم بر می دارند:

بازار جهانی می تواند تولید کننده ها را امیدوار کند. بازار داخلی به اندازه کافی کفاف هزینه های زیاد تولید را نمی دهد.

بازی های ایرانی خوب زیادی هستند که شانس موفقیت در بازار جهانی را دارند و متاسفانه توسعه دهندگان اهمیت چندانی به آن ها نمی دهند. تجربه ثابت کرده حتی اگر ناشر بزرگی پشت بازی نباشد و یا سازنده تبلیغ نکند، باز با اتکا به کیفیت ساخته می توان به فروش در بازار جهانی امیدوار بود.

اما فقط روی آوردن بازیسازان به گوگل پلی یا حتی اپ استور کافی نیست. از آن طرف باید دیدگاه بعضی گیمرهای ایرانی هم تغییر کند؛ توسعه دهنده برای ساخت بازی زحمت می کشد. جالب اینجاست بازی ها با قیمت خیلی کمتری نسبت به بازار جهانی در مارکت های ایرانی عرضه می شوند و باز تعدادی نسبت به قیمت بازی ها معترض هستند.

جدا از اینکه امیدواریم انتشار بازی های خوب و تغییر ذائقه بازیکن های موبایل پایانی به قضیه تک ترندی عناوین اسمارت فون ها باشد و درصد بیشتری از بازی های ارزشمند، فارغ از هر گونه سبک و آرتی که دارند، به موفقیت در بازار داخلی برسند تا سازنده با پشتوانه بهتری به بازار جهانی نگاه کند.