مشکل جویشگرهای بومی اکنون نداشتن کاربر است

وزیر ارتباطات اخیراً عنوان کرده است که یک موتور جستجوی بومی به نام «پارسی‌جو» دقت‌عملی بیشتر از «بینگ» (موتور جستجوی مایکروسافت) و همچنین «یاندکس» (یک موتور جستجوی روسی) دارد و موضوع عدم استقبال از این جویشگرها را موضوعی فراتر از بهانه‌های تکنولوژیکی عنوان کرد.

«محمدجواد آذری جهرمی» موتورهای جستجوی بومی را گزینه‌ای مناسب برای کودکان و نوجوانان دانست و نسبت به تجاری‌سازی و درآمدزایی از آنها اظهار امیدواری کرد.

وزیر ارتباطات اما کمتر درباره مشکلات غیرتکنولوژیکی و غیرفنی این سامانه‌ها گفت. از همین رو با «مژگان فرهودی»، مدیر گروه سامانه‌های وب پژوهشگاه فناوری و اطلاعات به گفتگو نشستیم تا بیشتر درباره مشکلات کنونی این جویشگرها بدانیم.

فرهودی نیز دقت‌عمل جویشگرهای بومی را در طی آزمایشاتی که در پژوهشگاه ارتباطات انجام شده را در برخی جستجوهای کلمات فارسی بهتر از موتور جستجو بینگ عنوان می‌کند ولی معتقد است که هنوز جای کار زیادی برای رشد جویگشرهای بومی وجود دارد. او پیشرفت جویشگرهای بومی را در آینده مثبت ارزیابی می‌کند اما سهم 1 درصدی آنها از بازار کاربران را یکی از موانع سدراه توسعه آنها می‌داند چرا که عملا بدون داشتن کاربران انبوه نمی‌توان آزمون و خطاهایی در راستای مشکلات این سامانه‌ها انجام داد:

«گوگل تقریبا هر روز رقمی بین 280 تا 290 میلیون جستجو را از کشور ما دریافت می‌کند که این رقم در موتورهای بومی در بهترین حالت خود به 200 تا 250 هزار Query در روز می‌رسد. گوگل می‌تواند با آنالیز رفتار کاربران و میزان و سنجش جستجوها، گزینه‌های بسیاری را در سامانه خود راه بیندازد، موتورهای جستجو سرویس‌های لایو هستند و بحث‌های کمی و کیفی زیادی را در چنته دارند که باید به آنها رسیدگی شود و این رسیدگی بدون داشتن کاربر امر سختی است.»

فرهودی قبول دارد که از منظر فنی هنوز جای کار بسیاری برای موتورهای جستجوی بومی وجود دارد اما تاکید می‌کند و در حال حاضر به پیشرفت نسبتا قابل قبولی رسیده‌اند که بیشتر از نیاز فنی به زیرساخت‌های دیگری احتیاج دارند که داشتن کاربر تنها یکی از آنهاست. او به دیجیاتو می‌گوید:

«منظور از زیرساخت فقط مسائل سخت‌افزاری و فنی نیست بلکه محتوای سازمان‌هایی در ایران در اختیار تیم گوگل وجود دارد که به موتورهای بومی داده نشده است. این دیتابیس ناقص را باید حداقل در بخش سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی درست کنیم که البته در مرکز ملی فضای مجازی هم سیاست‌های آن اخیرا به‌تصویب درآمده تا همکاری‌های بین سازمان‌های دولتی و موتورهای جستجوی بومی بیشتر شود. برای مثال می­‌توان به اطلاعات ۱۱۸ و پایگاه­ داده­‌های پژوهشی نظیر پایان­ نامه­‌ها و یا آدرس صاحبان کسب‌وکار و فروشگاه‌های اینترنتی و... اشاره کرد.

این همکاری‌ها می‌تواند هم در زمینه دادن دیتابیس‌های لازم باشد و هم در جذب کاربر، چه می‌شود اگر در این سازمان‌ها Homepage صفحه موتور جستجو یک سایت ایرانی قرار بگیرد؟ در این حالت بخشی از معضل نداشتن کاربر هم حل خواهد شد.»

او به مساله موتورهای جستجوی بومی و کودکان و نوجوانان اشاره می‌کند و باور دارد که افراد دارای سنین پایین، به دنبال دقت فراوان و جزییات ریز در جستجوهای خود نیستند و همین جمعیت میلیونی دانش‌آموزان می‌تواند افزایش کاربران را به طرز محسوسی بالا ببرد.

به گفته فرهودی اگر این نکته در مدارس به دانش‌آموزان آموزش داده شود، بی‌شک نتیجه برد بردی به همراه خواهد داشت، چرا که موتورهای جستجوی بومی دسترسی کودکان به سایت‌های خلاف موازین اخلاقی و ترویج خشونت و... را نیز خود به خود محدود می‌کند:

«این امر در بخش موتورهای جستجوی تخصصی می‌تواند تا حد دانشگاهیان نیز گسترش یابد و شاهد حضور دانشجویان در بین کاربران موتورهای جستجوی بومی باشیم. جویگشرهای «خاص منظوره‌ای» مثل علم‌نت که به مقالات و تحقیقات دانشگاهی می‌پردازد روز به روز کامل‌تر می‌شوند و جویشگرهای خاص‌منظوره دیگری همچون ترگمان (مترجم ماشینی) و... وجود دارند که در تعامل و همکاری با جویشگرهای بومی مثل پارسی‌جو و یوز و... می‌توانند به آنها کمک شایانی کنند. برخی از این سرویس‌های مجزا به بلوغ کافی رسیده‌اند و جواب خود را پس داده‌اند و می‌توان از آنها در بدنه جویشگرهای عمومی استفاده کرد که این امر نیز احتمالا به زودی محقق خواهد شد.»

فرهودی فراجویشگرهای بومی (موتورهای جستجویی که کارشان جستجو و گلچین لینک‌ها و مطالب از دیگر سایت‌های جستجوست) مثل سایت سلام و... را نیز در جایگاه مطلوبی می‌بیند و امیدوار است تا آنها نیز در بین کاربران همه‌گیر شوند.

با توجه به اینکه جویشگران داخلی در حال حاضر حدود صدها نفر پرسنل را جذب کرده و توانسته­­‌اند متخصص ایرانی را در زمینه­‌های مرتبط به کارگیرند، در صورت پیشرفت همه جانبه آنها و اقبال عمومی مردم به این سایت‌ها، هزاران فرصت شغلی جدید ایجاد خواهد شد که بازار فناوری کشور را می‌تواند تحت تاثیر قرار دهد؛ بازار و اقتصادی که بیشتر کارشناسان معتقدند آینده تجارت در آنجا قرار دارد.