چه کسانی از رانت در بازار خودرو بهره بردند؟
بسته شدن سايت سفارش خودرو و تغيير تعرفه ها باعث شده اند، پرشیا خودرو، نماینده خودروهای بى ام و در ایران و سایر فعالان عرصه واردات در سال جاری از تمام برنامه های خود عقب ...
در دیجیاتو ثبت‌نام کنید
جهت بهره‌مندی و دسترسی به امکانات ویژه و بخش‌های مختلف در دیجیاتو عضو ویژه دیجیاتو شوید.
عضویت در دیجیاتوتازههای تکنولوژی
بسته شدن سایت سفارش خودرو و تغییر تعرفه ها باعث شده اند، پرشیا خودرو، نماینده خودروهای بى ام و در ایران و سایر فعالان عرصه واردات در سال جاری از تمام برنامه های خود عقب بماند و نتوانست آن گونه که برای توسعه حیطه فعالیتش برنامه ریزی کرده بود، فعالیت کند.
این شرکت مانند سایر نمایندگان رسمی واردکننده، در اواخر بهار با مشکلات ثبت سفارش مواجه شد و پس از بازگشایی سامانه ثبتارش علاوه بر درگیر شدن با مشکل افزایش تعرفه، به دلیل نوع خودروهایش با یک مشکل دیگر نیز مواجه شد و آن ممنوعیت واردات خودروهای با قیمت بیش 40 هزار دلار بود.
این مسائل و مشکلات تاثیر زیادى بر روى عملکرد پرشیا خودرو داشته است. اینکه این مشکلات چه تاثیری بر روند کاری پرشیا خودرو داشته و چه میزان از سرمایه های این شرکت را راکد گذاشته است، موضوعی بود که در گفت و گویى با هادی ملکان ، مدیر عامل شرکت پرشیا خودرو در میان گذاشتیم.
ملکان بیش از 15 سال در صنعت خودروی کشور فعالیت دارد و عمده آنها متمرکز بر برنامه ریزی محصول و برنامه ریزی به‌شکل استراتژیک بوده است. او از یک سال پیش نیز عضو هیات مدیره پرشیا خودرو شده و اکنون مسئولیت اجرایی این شرکت را برعهده گرفته است.
درباره وضعیت حال حاضر پرشیا‌خودرو کمی توضیح دهید
حدود یک سال و نیم پیش برای خودروهایی با برند غیرآمریکایی که ساخت آمریکا بودند، درحالی که قانونی در این زمینه وجود نداشت، مشکل شماره گذاری به وجود آمد. بنابراین X3 و X4 که از محصولات خوش فروش ما بودند و حدود 60 درصد از سبد محصولات را تشکیل می دادند، خود به خود از رده خارج شدند.
ما و شبکه نمایندگی هایمان فشار چند‌ماهه ای را تحمل کردیم تا آن دشواری را پشت سر بگذاریم. اما از تیرماه با بسته شدن ثبت سفارش ها مواجه شدیم.
در ابتدا ادعا می شد که بسته شدن این سایت 10 روزه یا یک هفته ای خواهد بود اما شش ماه به طول انجامید و تا امروز حدود 400 میلیارد تومان سرمایه شرکت در گمرک بلاتکلیف و معطل مانده است و نمی دانیم چه تصمیمی باید بگیریم.
آیا برای چنین مواردی برنامه ریزی ندارید؟
کسانی که در بخش خودرو فعال هستند، می دانند ارتباط وارد کننده یا تولیدکننده، براساس یک برنامه ریزی سالانه است. یعنی براساس یک نقشه برای چهار یا پنج‌ماهه آینده برنامه ریزی می کردیم.
اما شرایطی به وجود آمد که عملا تمام برنامه های ما به هم ریخت. به عنوان مثال در تیرماه به شما اعلام کنند بعد از مدت موقت، ثبت سفارش ها باز می شود، شرکت نیز براساس برنامه معمول سفارش گذاری می کند و طبق آن تعهد می دهد، پیش پرداخت می پردازد و شرکت مادر نیز بر اساس آن برای شما محصولی را تولید می کند.
بنابراین نمی توانیم بعد از دو، سه ماه این تولیدات را تحویل نگیریم. مجبور هستیم سفارش ها را به آرامی تحویل بگیریم. ضمن اینکه در این زمینه به هیچ وجه اطلاع رسانی نشده است که بعد از مدتی این کار ممنوع خواهد شد یا شکل دیگری به خود خواهد گرفت.
اما در عین حال و پیش از ایجاد مشکلات جدید، براساس همان قوانین و محدودیت هایی که وجود دارند، برنامه‌ریزی انجام می شود. هرچند این برنامه ریزی متعلق به چهارماه قبل است.
فرض کنید بعد از وقفه 6 ماهه می توانید طبق برنامه ای که داشته اید، فعالیت کنید اما یک باره بعد از مدتی اعلام می شود واردات خودروهای بالای 40 هزار دلار ممنوع است و کسی هم به شما نمی گوید چگونه می توان قانون را عطف به ماسبق کرد!
این اتفاق در حالی رخ می دهد که مبنای ارزش خودروهایی که وارد شده اند، براساس میزان و جایگاهی است که گمرک برای آن قرار داده بود یعنی در بالاترین سقف قیمتی خود که البته قیمت پایه خودروها بسیار پایین تر از 40 هزار‌دلار است و بالاترین سقف قیمتی در گمرک برای آنها لحاظ می شود. در‌صورتی که می توان خودروهایی را با آپشن های کمتر وارد کرد که قیمت شان کمتر است.
به رغم این دشواری ها اعلام کردیم برای خودروهای با قیمت بالای 40 هزار دلار که پیش از قانون جدید سفارش گذاری شده اند، تصمیمی اتخاذ کنید که تعرفه ها را افزایش دادند. در چنین شرایطی، هدف ما این است که فشار کمتری بر مصرف کننده وارد شود زیرا این مساله تمام بخش های بازار را متاثر می کند.
ما بخش بندی بازار داریم، در این بخش بندی قیمتی مشتریان هر طبقه، مشخص هستند. تمام شرکت های بخش خصوصی برنامه ریزی و سرمایه گذاری کردند و براساس تعداد فروش مشخصی که به صورت رقابتی می توانست اتفاق بیفتد، شبکه گسترده ای را به وجود آوردند. ما نیز براساس همین مکانیزم و میزان فروشی که داشتیم، اقدام به توسعه شبکه کردیم و خدمات پس از فروش خود را توسعه دادیم.
حال پس از این اقدامات و هزینه های انجام شده، بدون آنکه از قبل گفته باشند یا فرصت بدهند، اعلام می کنند بخش عمده ای از محصولات را نمی توانید وارد کنید. در این شرایط چگونه می توانیم برنامه ریزی کنیم؟
اجاره بهای شو‌روم های نمایندگا‌نمان، ماهانه 60 تا 100 میلیون تومان است. چگونه می توانند درحالی که شش ماه از سال، خودرویی نداشتند که به فروش بگذارند، هزینه های خود را پوشش دهند؟
در این حالت شرکت مجبور است به شیوه های دیگر سعی کند بعد از این مدت شبکه نمایندگان را از بحران خارج کند. علاوه بر این موارد، قانون دیگری وضع می کنند که طبق آن ثبت سفارش از شش به سه ماه تغییر می کند.
فعالان این بخش می دانند سفارش گذاری سه ماهه تنها به درد واردکننده های غیررسمی که محصول را از بازار جمع می کنند، می خورد. آنها تعداد محدودی خودرو از کشورهای همسایه، خریداری و وارد می کنند. شرکتی که به عنوان نمایندگی در سطح کشور سفارش می دهد، باید سفارش گذاری چهار و شش ماهه انجام دهد.
امروز به ما می گویند آیا می توانید مینی را با آپشن های خاص بیاورید؟ بله. قطعا می توانیم. باید سفارش گذاری کنیم ولی سفارش گذاری ما چهار یا پنج ماه بعد به دستمان می رسد اما اگر ثبت سفارش را سه ماهه داشته باشیم، دوباره در پایان این مدت براساس یک قانون خلق الساعه اعلام می کنند سفارش گذاری و واردات ممنوع است. با توجه به این شرایط چگونه می توانیم یک محصول یا سفارش خاص مشتریانمان را وارد کنیم و تحویلشان بدهیم؟
یعنی در جریان تغییر قوانین قرار نمی گیرید؟
ما ابزاری برای این کار نداریم. فقط هم ما نیستیم. همه گله می کنند رانت در بخشی از بازار وجود دارد اما این رانت دست پرشیا خودرو نبوده و نیست. به آمار محصولاتی که ما در شش ماه گذشته داشتیم، نگاه کنید. از چند ماه پیش هیچ خودرویی در شبکه فروش توزیع نکردیم و در واقع فروش نداشته ایم.
به رانت اشاره کردید. تعریف شما از رانت چیست؟ این رانت حاصل چه تفکری است؟
رانت بهره برداری از یک سری عوامل و اطلاعات است که جامعه و دست اندرکاران بازار از آن خبر ندارند، برای این که منافع خاصی از آن ببرند. در فضایی که کاملا رقابتی است و تمام اطلاعات، شفاف و قوانین برای همه یکسان باشد، طبیعتا این بار اطلاعاتی یا خبری به این شکل وجود ندارد که برخی اشخاص از اطلاعات خاصی خبر داشته باشند، پیش از آنکه بقیه در بازار بدانند و بر اساس آن تصمیم بگیرند. به‌عنوان‌مثال اگر بدانیم فردا تعرفه افزایش پیدا می کند، طبیعتا اقدام به خرید می کنیم تا پس از افزایش قیمت ها، بتوانیم سود بیشتری کسب کنیم.
اگر مطمئن باشیم واردات خودرو از حد معینی به بالا ممنوع می شود، طبیعی است تعداد زیادی خودرو وارد کنیم. اما پرشیا خودرو در این مدت متحمل ضرر زیادی شد و تنها کسانی که در این وضعیت براساس رانت اطلاعاتی، خودرو خریدند، به نوعی از فرصت استفاده کردند.
به عنوان مثال درحالی که آخرین X4 خود را 6 ماه پیش فروخته ایم، در ماه گذشته تعداد زیادی از این مدل خودرو را وارد کرده اند تا براساس قرارداد، آنها را گارانتی کنیم. ضمن اینکه آخرین X4 را شش ماه پیش با قیمت 480 میلیون تومان فروختیم، درحالی که امروز قیمت این خودرو در بازار 900 میلیون تومان است. چه کسی از این کار بهره برداری کرده است؟
پرشیا‌خودرو براساس قوانین حرکت می کند. در‌حال حاضر با ممنوعیت واردات خودروهای با قیمت بالای 40 هزار دلار رو به رو هستیم و تمام خودروهایی که در این سطح داریم، در گمرک مانده اند، بنابراین لطمه زیادی دیدیم. به‌عنوان مثال 120 دستگاه از یک مدل را با دشواری و بعد ازچند ماه ترخیص کردیم و در 60 دستگاه اول مجبور شدیم 37 باتری را تعویض کنیم.
خودروهایی که بیش از شش ماه در گمرک می مانند، همین مشکلات را در زمینه گارانتی، لاستیک و حتی سرویس روغن دارند. در این شرایط هیچ کس بار هزینه ای که به ما وارد می شود، تقبل نمی کند.
خودروهایی که پرشیا‌خودرو در گمرک دارد، علاوه بر آنکه خواب خودرو دارند، آسیب می بینند و این آسیب ها برای کسی اهمیت ندارد. برآورد ما نشان می‌دهد تا پایان سال جاری حدود 10 میلیارد تومان از این طریق متضرر می شویم.
نکته دیگر در خصوص رانت این است که پرشیا خودرو در یکی از مناطق آزاد فعالیتش را شروع کرده است. هنگامی که همکاران برای ثبت شرکت به آن منطقه رفته بودند، مشاهده کردند تعداد زیادی بى ام و 730 وارد شده‌اند که برای ترخیص جهت پلاک ملی آماده می شوند. همکاران تماس گرفتند و تبریک گفتند که خودروها آزاد شده اند در‌حالی‌که به‌عنوان نماینده رسمی، از وجود چنین خودروهایی بی خبر بودیم و هستیم.
یعنی این خودروها را گری مارکت وارد می کند و شما از آن ها بی خبرید؟
اطلاع ندارم چه کسی این خودروها را وارد می کند یا اصلا این موضوع قطعی بوده است یا خیر؟ از همکارانم درخواست کردم که از گمرک بپرسند کدام واردکننده می تواند بى ام‌و 730 وارد کند؟
اگر یک یا دو دستگاه باشد، حدس می زنیم سهمیه جانبازی باشد. محموله 30 دستگاهی را که نمی توانیم بگویم سهمیه جانبازی است. در این شرایط و در آستانه سال نو، بیشترین فشار بر ماست و در این میان لطمه می بینیم.
مثال دیگر اینکه به عنوان پیش پرداخت بخشی از مبلغ قرارداد را با یوروی 5 هزار تومانی پرداخت کرده ایم. حال که سررسید پرداخت بخش دیگر فرارسیده است، باید مابقی را با یوروی 6 هزار تومانی پرداخت کنیم.
در این جا کسی به ما نمی گوید ضرر و زیانمان را چگونه جبران کنیم، در واقع تبعات این‌گونه تصمیم ها در تمام ارکان کار ما تاثیر می گذارد. تغییر نرخ ارز، هزینه های نگهداری، انبار و گمرک، هزینه های مربوط به سرویس و تعویض باتری و لاستیک بخشی از تحمیل هزینه ها بر ماست و هیچ‌کس پاسخی برای آنها ندارد.
در چنین فضایی، عدم تسلط بر بازار یا عوارض، همچنین تصمیمات ناگهانی چه تاثیری بر بازار خواهد داشت؟ آیا قصد دارند به‌صورت غیرمستقیم و آرام فضا را تنگ کنند تا واردکنندگان مجبور به تعطیلی کسب و کارشان شوند؟
من جای قانونگذار نیستم و واقعا نمی توانم تشخیص بدهم، اما چیزی که از قوانین فعلی می بینم، تا الان تغییرات قوانین قطعا به نفع واردکننده های رسمی نبوده است.
این شرایط قطعا به نفع مشتریان هم نیست، چون واردکننده های رسمی به‌دلیل رقابتی که وجود دارد و همچنین برای ارائه بهتر سرویس به مشتریان در بخش خدمات پس از فروش، سرمایه گذاری گزافی انجام داده اند، این اقدام براساس مکانیزم مشخص و مدونی است که با شرکت مادر اتخاذ شده اما ناگهان در مقطعی با بن بست مواجه می شوند و در بلاتکلیفی مطلق قرار می گیرند.
در این حالت اگر کسی به من بگوید شرکت الف یا ب بوده که توانسته است خودرو وارد کند، آن را نمی دانم ولی اگر واقعیت داشته باشد، باید بگویم آن ها خاص بودند.
یعنی بررسی کنیم که در 6 ماه گذشته چه کسانی خودرو برای فروش داشته و چه کسانی نداشته‌اند؟ کسانی‌که خودرو نداشته اند، قطعا شرایطشان مثل ما بوده است. درحالی که من و امثال ما تعهد داریم و برای این تعهد باید هزینه پرداخت کنیم.
حدود چند دستگاه خودرو در گمرک دارید و با توجه به قیمت های جدید، وضعیت مشتری هایتان چه می شود و بازار محصولات شما به چه سمت و سویی خواهد رفت؟
پرشیا خودرو بیش از یک هزار دستگاه خودرو در گمرک دارد. واقعیت این است که این تعداد، رقم بسیار بزرگی است و قرار بود برنامه 8 و 9 ماه سال شرکت را پوشش دهد اما تقریبا از نیمه دوم سال تا الان 50 نماینده و عاملیت داریم که بیکار بودند و هیچ خودرویی برای فروش نداشتیم.
دولت اگر هر تغییری می خواهد بدهد، باید برنامه ریزی شده و برای آینده باشد. اگر می خواهند خودروهای با قیمت بالای 40 هزار دلار وارد نشود باید بگویند چرا و براساس چه مبنایی این میزان انتخاب و اعلام شده است.
در واقع با این‌گونه قوانین، شرکت ها با بحران جدی مواجه می شوند و این بحران به نفع مردم نیست. در این میان نکته ای که وجود دارد، این است که با این روش بخش بندی بازار دستخوش تغییر می شود. یعنی یک طبقه اجتماعی متوسط که می توانستند خودروهایی از برندهای پریمیوم را در کلاس های پایین خریداری کنند، حالا ماشین های کره ای جایگاه آنها را می گیرند و کسانی‌که ماشین های کره ای خریداری می کردند، ماشین های چینی باید بخرند.
در واقع ذائقه ملت خودمان را به سمت فناوری های پایین تر سوق می دهیم. نمی‌خواهم به هیچ یک از نام های تجاری بی احترامی کنم، همه جایگاه خودشان را دارند اما معتقدیم مردم ایران لایق بهترین ها هستند. باید برای این مردم ارزش افزوده ایجاد کنیم و این رشد اقتصادی باعث شود مردم بهترین ها را داشته باشند.
اما به گمان من، داریم در مسیر عکس این قضیه حرکت می کنیم. البته به این معنا نیست که از شرایط دولت و کشور بی خبر باشیم. محدودیت های بین المللی وجود دارند و همه ما باید به‌نوعی کمک کنیم که کشور با موفقیت، این محدودیت ها را پشت سر بگذارد.
اما واقعیت این است که بخش خصوصی سرمایه گذاری کرده و اگر ما تصمیمی بگیریم که براساس آن، این بخش به شدت تحت تاثیر قرار بگیرد، باعث نابودی بخش خصوصی خواهد شد.
به این مساله هم باید به عنوان حق الناس نگاه کنیم. دوم اینکه حق مردم، برخورداری است، برخورداری و تمکن به خودی خود، جرمی است. ما از ثروت باد آورده به‌صورت منفی صحبت می کنیم، ولی برخورداری که حاصل تلاش باشد، نکوهیده نیست.
باید زمینه را به گونه ای فراهم کنیم تا افرادی که در این کشور زندگی می کنند، سرمایه هایشان را از این مملکت نبرند، باید کمک و حمایت کنیم که بتوانند از آن چه به دست آورده اند به شکل قانونی، حلال و مثبت بهره برداری کنند.
به نظرم کاری که ما انجام می دهیم، به نوعی در این قالب است که وقتی یک فرد خارجی به ایران می آید، ببیند مردم ایران هم خودروهای روز دنیا را سوار می شوند، از امکاناتی که بقیه دنیا برخوردارند؛ در فناوری اطلاعات، در حوزه های دیگر برخوردارند؛ بهداشت و محیط زیست در سطح مناسبی است و این مساله تبدیل به آبروی مملکت می شود.
ولی حتی اگر دولت محدودیتی دارد، اگر این محدویت را در زمان بندی اعلام کند و بگوید برنامه و تصمیم برای واردات این موارد است و تا 6 ماه دیگر اجرایی خواهد شد، در این شرایط به عنوان یک واردکننده رسمی می توانیم برنامه ریزی کنیم. این فرصت را داریم که بر اساس برنامه اعلام شده ضررهای را جبران کنیم و به فعالیتمان بر اساس قوانین جدید در بازار ادامه بدهیم.
برای گفتگو با کاربران ثبت نام کنید یا وارد حساب کاربری خود شوید.