حقایقی جالب از عدد شگفت انگیز Pi

عدد پی (π) یکی از عجیب ترین و در عین حال جالبترین مفاهیم ریاضی است که روز به خصوصی را در تقویم به خود اختصاص داده است.

دلیل جشن گرفتن عدد پی در چهاردهم مارس این است که شکل نوشتاری چهاردهمین روز از سومین ماه میلادی (3.14) مطابق با این عدد است. امروز مصادف با سی امین سالگرد جشن گرفتن این روز است و بسیاری از افراد در سراسر دنیا از جمله کسانی که به نحوی بار ریاضی سرو کار دارند این روز را با کیک، پیتزا و شیرینی های مدور و با تزئیناتی به شکل π جشن می گیرند. بسیاری از دانشگاه های معتبر نیز مراسمات خاصی را در این روز تدارک می بینند.

اما چرا این عدد آنقدر اهمیت دارد که ریاضی دانان امروز را برای جشن گرفتن آن کنار گذاشته اند؟

تعریف

عدد پی نسبت محیط دایره به قطر آن است. اندازه دایره هرچقدر که باشد عدد پی تقریبا برابر با 3.14 است به این معنا که محیط دایره همیشه 3.14 برابر قطر آن است. این عدد در معماری و مهندسی از اهمیت به سزایی برخوردار است و اخترشناسان نیز دائماً از آن استفاده می کنند

تاریخچه

تمدن های مختلفی مدعی کشف عدد پی هستند اما محاسبه آن به صورت 3.14 به ارشمیدس نسبت داده شده که در قرن سوم قبل از میلاد زندگی می کرده است. «Zu Chongzhi» ریاضی دان به نام چینی نیز در قرن پنجم بعد از میلاد این عدد را به صورت مستقل تا شش رقم محاسبه کرد. علی رغم پیشینه طولانی π از اواسط سده 1700 میلادی به آن Pi می گویند

عددی بی پایان

در حالی که اغلب افراد می کنند پی از سه رقم تشکیل شده، نسبت دقیق و کامل آن تا کنون محاسبه نشده است. رکورد محاسبه ارقام اعشاری این عدد تا سال گذشته به کامپیوتر «پیتر تروب» تعلق داشت که 22,459,157,718,361 رقم از آن را برآورد کرده بود.

البته این کاری نیست که هر کامپیوتری از عهده آن برآید. پیتر تروب برای ثبت این رکورد کامپیوتری را با 24 هارد 6 ترابایتی سرهم کرده و از برنامه ای ویژه به نام y-cruncher برای محاسبه این عدد بهره برد.

مغزهایی پر از عدد

بر اساس «لیست رده بندی پی» رکورد حفظ اعداد اعشاری π به «سورش کومار شارما» از هند تعلق دارد که هفتاد هزار و سی رقم را در اکتبر 2015 به خاطر سپرده است. این رقم آن قدر بزرگ است که بیان آن 17 ساعت و 14 طول کشیده است. رکورد بعدی نیز در اختیار هموطن او «راجیور مینا» است که 70 هزار رقم را در حافظه اش ثبت کرده بود.

توالی ارقام

در دریای بی پایان اعداد پی توالی های جالبی وجود دارند. برای مثال در موقعیت 768 از ارقام اعشاری پی، شش عدد 9 پشت سر هم قرار گرفته و توالی 999999 را تشکیل داده اند.

پس از اینکه 17 میلیارد و 387 میلیون و 594 هزار و 880 رقم اعشار را پشت سر بگذارید، به دنباله 0123456789 می رسید.

کارهای هنری با عدد پی

در سال 1881 «جان وِن» فیلسوف بریتانیایی  گرافی را ترسیم کرد که 707 رقم اعشار پی را نشان می داد و برای تصویرسازی، به هرکدام از ارقام صفر تا 7 یک جهت جغرافیایی را نسبت داد. این نمودار که به Pi Walk معروف است را در زیر می بینید:

محققین و علاقه مندان در حال حاضر با استفاده از تکنولوژی های نوین به گشت و گذار در دنیای بیکران عدد پی می پردازند و الگوهای عجیب و زیبایی را به ثبت می رسانند. به عناون مثال تصویر زیر پیمایش تصادفی عدد پی را تا 100 میلیارد رقم نشان می دهد:

مصادف شدن روز پی با تولد و درگذشت نوابغ

139 سال پیش در چنین روزی آلبرت اینشتین در «وورتمبرگ» آلمان چشم به جهان گشود. نظرات او درباره ی نژاد، سیاست، و جنگ نیز در زمان خود بسیار مترقی بودند. بعضی ها تا آنجا پیش می روند که می گویند دنیا دیگر هیچ گاه شخصی مثل او به خود نخواهد دید.

از سوی دیگر امروز مصادف با درگذشت استیون هاوکینگ،  فیزیکدان مشهور و واضع نظریه بدون مرز بودن هستی در سال 1983میلادی است. 

او در سال 1974 میلادی از سوی آکادمی سلطنتی علوم لندن لوح تقدیر دریافت کرد و یک سال بعد، پاپ ژان پل ششم مدال طلای علوم را به وی اهدا نمود. وی همچنین جایزه آلبرت اینشتین و مدال Hughes را از سوی آکادمی سلطنتی لندن دریافت کرد.