مروری بر سرگذشت تیم برنرز-لی؛ پدر اینترنت

سر تیموتی جان برنرز- لی معروف به تیم برنرز-لی مردی است که شبکه وب جهان گستر را ساخت. برنرز لی یک دانشمندان بریتانیایی علوم کامپیوتر است که امکان مشاهده صفحات وب تحت عنوان اسناد ابرمتن را از طریق اینترنت برای سیستم های کامپیوتری فراهم کرد. تیم برنرز-لی همچنین به عنوان مدیریت کنسرسیوم شبکه جهانی وب (به اختصارW3C) به ایفا نقش می پردازد؛ نهادی که در واقع بر استانداردهای وب نظارت دارد.

در ادامه این مطلب نگاهی خواهیم داشت بر زندگی پر فراز و نشیب تیم برنرز-لی.

سال های کودکی تیم برنرز-لی

تیم برنرز لی در هشتم ژوئن سال ۱۹۵۵ میلادی در لندن متولد شد. او تحصیلات اولیه را در مدرسه امانوئل گذراند و بعد از آن به کالج کویینز آکسفورد رفت. لی در آکسفورد درخشش خوبی در درس فیزیک داشت و در سال ۱۹۷۶ میلادی شاگرد اول کلاس شد. بعد از اتمام کالج برنرز لی با یک شرکت چاپی وارد همکاری شد و فعالیت حرفه ایش را از آنجا آغاز نمود.

در سال ۱۹۸۰ میلادی، تیم برنرز لی کارش را در  سازمان تحقیقات هسته ای اروپا واقع در سوئیس شروع کرد. وی در مدت زمان حضورش در این سازمان باید اطلاعات کاری شان را با دانشمندان دیگر در اقصی نقاط دنیا به اشتراک می گذاشت و به همین خاطر بعداز اندک زمانی به این نتیجه رسید که آنها نیازمند ابزاری خاص برای این منظور هستند. به همین خاطر نیز برنرز لی پیشنهاد استفاده از هایپرتکست یا ابرمتن را داد؛ زبانی که برای اشتراک گذاری متون به صورت الکترونیکی به کار می رود. با در نظر داشتن نیاز به اشتراک گذاری اطلاعات وی شروع به ایجاد نمونه اولیه از شبکه مورد بحث کرد که انکوایر (ENQUIRE) نام داشت.

تولد اینترنت

معمولا از تیم برنرز لی با نام پدر اینترنت یاد می شود اما تکنولوژی های دخیل در توسعه این شبکه از دهه ۱۹۶۰ میلادی در دست توسعه بوده اند و این دانشمندان صرفا در ساخت شبکه وب جهان گستر به ایفای نقش پرداخته است. او مفاهیمی نظیر گره  و هایپرتکست یا ابرمتن را تعریف کرد و در ادامه ایده دامنه ها را مطرح نمود. شبکه وب جهان گستر که امروزه با آن زیاد سر و کار داریم در برگیرنده عوامل کلیدی زیادی است که خود تیم برنرز لی در روزهای نخست حرف های زیادی را در مورد آنها مطرح می کرد و البته تمامی تکنولوژی های مورد استفاده در اینترنت پیشتر توسعه داده شده بودند و نمی توان ساخت و ارائه شان را به او نسبت داد. نقش برنرز لی که (کم اهمیت هم نیست) تجمیع همه این تکنولوژی ها و جمع آوری شان در یک سیستم یکپارچه بود. سال ۱۹۹۰ میلادی و با کمک Robert Cailliau بود که نخستین نسخه از شبکه وب جهان گستر راه اندازی شد و کمی بعد، نخستین صفحه وب، مرورگر تحت وب و سرور مخصوص به آن نیز ارائه گردید تا این سیستم کامل شود. و اما تمامی این اتفاقات روی یک دستگاه کامپیوتر NeXT در سازمان تحقیقات هسته ای اروپا اتفاق افتاد.

توسعه شبکه

اصلی ترین وظیفه شبکه وب جهان گستر این بود که مشاهده صفحات وب ابرمتن را در هر نقطه ای از دنیا برای مردم امکان پذیر کند که این امر نیازمند طراحی و توسعه یک سیستم فراگیر و جهانی برای تشخیص موقعیت صفحات وب بود (که با نشانی وب یا URL می شناسیم). این سیستم همچنین نیازمند نوعی زبان استاندارد برای صفحات وب منتشر شده بود ( که با نام HTML یا زبان نشانه گذاری ابرمتنی می شناسیم). در نهایت نیز به روشی برای پاسخگویی به فراخوان های صورت گرفته برای باز کردن صفحات وب نیاز بود (که با عنوان منشور انتقال ابرمتن یا HTTPS شناخته می شود).

برنرز لی در این باره می گوید: فقط باید ایده ابرمتن را با TCP و DNC (سامانه نام دامنه) ترکیب می کردم و تمام. شبکه وب جهان گستر آماده بود.

در سال ۱۹۹۴ میلادی تیم برنرز لی موفق به کشف W3C در آزمایشگاه علوم کامپیوتر MIT واقع در بوستون شد. W3C برای بهبود کیفیت و استاندارد شبکه وب جهان گستر یک اصل ساده اما مهم را دنبال می کرد. این کشف انقلابی می توانست برنرز لی را به فردی بسیار ثروتمند تبدیل نماید. اما او که به پتانسیل های بالای چنین شبکه ای و نقش احتمالی اش روی آینده بشر پی برده بود آن را بدون ثبت پتنت یا دریافت حق امتیاز در اختیار جهانیان قرار داد.

هدیه ای برای همه ما

برنرز لی باور دارد که اگر به ایده توسعه شبکه جهان گستر وب دست پیدا نمی کرد احتمالا فرد دیگری کمی بعد آن را کشف می کرد. البته این نخستین باری نیست که برنرز لی دیگران را هم در توسعه شبکه جهانی وب دخیل می داند و از آنها به این خاطر قدردانی می کند.

با این حال اما تردیدی نیست که تلاش های برنرز لی نقشی کلیدی در فراهم نمودن یک سرویس رایگان و متن باز برای شتراک گذاری اطلاعات ایفا کرد. بعدها البته مارک اندرسون که وی را در توسعه این سیستم یاری داد به تبیین اهداف برنرزلی در وب پرداخته و در این بار به گاردین گفته:

در آن زمان تصور می شد که صرفا افراد باهوش باید بتوانند از اینترنت استفاده نمایند و به همین خاطر از هیچ تلاشی برای دشوار نگه داشتن دسترسی و استفاده از این شبکه دریغ نمی شد. اما ما کاملا با این دیدگاه مخالف بودیم و تصورمان این بود که استفاده از اینترنت باید ساده باشد.

قدردانی از خالق شبکه جهان گستر وب

در طول این سالیان از دستاوردهای تیم برنرزلی هم به صورت رسمی تقدیر شد و هم غیر رسمی. او به این خاطر تقدیرنامه های فراوانی را در انگلستان دریافت کرد که از آن جمله می توان به نشان شوالیه و مریت اشاره کرد و جالب آنکه تیم برنرزلی بیست و چهارمین انسان در قید حیاتی است که موفق به دریافت نشان شوالیه شده. او به خاطر خدمات ارزنده ای که در راستای توسعه جهانی اینترنت ارائه کرد در سال ۲۰۰۴ میلادی نشان شوالیه را دریافت کرد.

او یکی از سه دریافت کننده جایزه میخائیل گورباچف هم محسوب می شود و لقب «مردی که جهان را تغییر داد» را به این خاطر دریافت نموده است. مراسم افتتاحیه اعطای این جایزه در سال ۲۰۱۱ میلادی در لندن برگزار شد و مجله تایم حتی از تیم برنرز-لی با نام یکی از ۱۰۰ شخصیت تاثیرگذر قرن ۲۰ یاد کرد.

او شبکه جهان گستر وب را توسعه داد و یک رسانه جمعی را برای قرن ۲۱ ام ساخت. لذا با در نظر داشتن آنچه گفته شد شبکه وب جهان گستر فقط و فقط به تیم برنرز-لی تعلق دارد. او فردی است که این شبکه را طراحی کرد و آن را در اختیار جهانیان قرار داد و باید بگوییم که بیشتر از هر فرد دیگری برای آزاد نگه داشتن این شبکه و قطع وابستگی و انحصار آن تلاش کرده است.

در سال ۲۰۱۲ میلادی از تیم برنرز-لی به عنوان خالق وب در جریان مراسم افتتاحیه المپیک تابستانه تقدیر و تشکر به عمل آمد و وی با انتشار توییتی با این مضمون که «این دستاورد برای همه است» تواضع را به سر حد خود رساند.