بررسی فیلم وینچستر ؛ خانه جن زدگان

عمارت وینچستر یا بنا به قولی خانه مرموز وینچسترها در سن خوزه کالیفرنیا قرار دارد و داستان‌های عجیب و غریب بسیاری در پس پرده این عمارت بزرگ وجود دارد، داستان‌هایی که بسیاری از آنها به حضور ارواح و اجنه در این خانه ختم می‌شود و به نظر می‌رسد عمارت وینچستر به نوعی همان قلعه ارواح (خانه مردگان) داستان‌های خیالی است. اینکه چرا تاکنون وینچستر و حکایت مرموزش دستمایه فیلمی سینمایی در هالیوود قرار نگرفته بود هم خود جای سوال دارد اما در هر صورت بالاخره برادران اسپریرگ (که سال گذشته فیلم جیگساو را ساختند) به پتانسیل این خانه ارواح پی برده و اثری سینمایی از روی آن ساخته‌اند: فیلم وینچستر با برچسب برگرفته از حکایات واقعی آغاز می‌شود و باید دید که آیا دو کارگردان توانستنه‌اند سوژه ناب خود را به اثری درخور توجه تبدیل کنند؟

• کارگردان: برادران اسپریگ
• استودیو تهیه‌کننده: Lionsgate
• بازیگران:  هلن میرن، جیسون کلارک، سارا اسنوک
• بودجه: 3.5 میلیون دلار

عمارت وینچستر متعلق به سارا پاردی (وینچستر) بود که زمانی به همسری ویلیام در آمده بود. ویلیام وینچستر رییس و موسس کارخانه قطعات سازی و اسلحه‌سازی معروف وینچستر بود که در سال 1862 بعد از مال اندوزی و کسب ثروتی بسیار به موجب فروش اسلحه‌هایش، با سارا ازدواج کرد. این دو چند سال بعد صاحب دختری به نام آنی شدند و آنی کوچولو بر اثر بیماری ناشناخته‌ای (که امروز حدس زده می‌شود بیماری سل بوده) درگذشت و همین مرگ باعث می‌شود که سارا تا حد زیادی روان پریش شود. او بالاخره بعد از مدت‌ها دوباره به حال خود می‌آید و دست بر قضا در همین دوران این بار ویلیام دچار بیماری سرسختی می‌شود و دار فانی را دواع می‌گوید.

مرگ ویلیام جدا از ضربه روحی شدیدی که به سارا وارد می‌کند، یک ثروت ۲۱ میلیون دلاری و ۵۰ درصد سهام کارخانه پولساز وینچستر را نیز برای او به ارمغان می‌آورد. این ثروت هنگفت برای سارای بیوه ۴۲ ساله بسیار زیاد بود و رمالان و فالگیران دوروبر او، به چپاولگری از او می‌پردازند و در نهایت سارا به وسیله خرافاتی که بدو تلقین شده، عمارتی بزرگ را در کالیفرنیا می‌خرد و به مدت ۳۷ سال با گروه‌های معماری مختلف، دایما آن را می‌سازد و ساختمان عمارت را گسترش می‌دهد چرا که قصر خودش را مکانی برای آسایش ارواح مردگانی که به وسیله تفنگ‌های وینچستر کشته شدند می‌دانست.

داستان بالا واقعیتیست از زندگی سارا وینچستر و عمارت اسرارآمیز او که هنوز هم پابرجاست و تبدیل به یک منطقه توریستی جذاب شده، توریسم‌های این خانه هم داستان‌ها و حکایات خود را دارند و بسیاری از آنها ادعا می‌کنند که در خانه روح دیده‌اند یا برای مدتی به تسخیر ارواح در آمده‌اند. فیلم وینچستر تا حد زیادی بر اساس واقعیت ساخته شده با این تفاوت که فیلمساز با این هدف وارد شده که توهمات سارا وینچستر را واقعی بشمارد و جریان جن زدگی خانه رابه واقعیت بدل کند. داستان فیلم اما چیست؟

عده‌ای از تاجران و سهامداران شرکت وینچستر از مالکیت ۵۰ درصدی سارا وینچستر به ستوه آمده‌اند و روانشناسی به نام اریک پرایس با بازی جیسون کلارک را استخدام می‌کنند تا چند روزی در کنار سارا و برادرزاده‌‌اش (خانم ماریان و پسرش) زندگی کند و نامه‌ای برای اثبات عدم تعادل روحی و روانی بانو وینچستر (با بازی هلن میرن) را بنویسد. کلارک با دستمزدی بالا قضیه را قبول می‌کند و بعد از ورود به خانه، خودش هم چیزهایی می‌بیند که در ابتدا آنها را توهمات ناشی از مصرف الکل و مواد می‌داند ولی به تدریج متوجه می‌شود که واقعا در خانه خبرهایی هست...

فیلم وینچستر با درجه بندی PG-13 (نوجوانان همراه با والدین) اکران شده و همین مساله قطعا برای دوستداران فیلم‌های ترسناک یک نقطه ضعف به شمار می‌رود چرا که خبری از خون و خونریزی نیست اما از آنسو فیلم وینچستر مملو از صحنه‌های ترسناک Boo (ترس‌های لحظه‌ای که مخاطب از جای خود می‌پرد) هست و این نوع ترس‌ها گرچه در ژانر وحشت به نوعی کلیشه شده‌اند، اما در برخی مواقع خوب از آب در آمده‌اند. اصولا فیلم وینچستر ترکیبی از کلیشه‌های آثار ترسناک است که در کنار یکدیگر میکسی را ارائه کرده‌اند تا تماشاگر را میخکوب خود سازند؛ اما این تیر به هدف نمی‌خورد.

• همانطور که گفتیم عمارت وینچستر یک خانه کاملا واقعی در کالیفرنیاست و از منظر معماری هم در نوع خودش یک مورد شاخص به حساب می‌آید. سارا وینچستر توسط تیم‌های مختلف و کارگردان گوناگون به مدت ۳۷ سال و به طور ۲۴ ساعته خانه را می‌ساخت و در این راه کارهای عجیب غریبی هم در خانه کرد مثل ساخت راه پله‌هایی که به دیوار ختم می‌شود و انبوه در و پنجره که به هیچ جا باز نمی‌شود (یا به دیوار باز می‌شود) و..  با این حال سیستم‌های پیشرفته‌ای نیز در خانه وجود داشت که در فیلم وینچستر هم به برخی آنها اشاراتی شده، سیستم‌های گرمایشی مدرن و راه‌های ارتباطی از طریق لوله‌ها به برخی نقاط عمارت و چراغ‌های گازی که با فشار یک دکمه روشن می‌شوند و چیزهای دیگر بخشی از عجایب این خانه مرموز به شمار می‌رود.
• در این عمارت بزرگ زمین کشاورزی و پارکینگ و باغات بزرگ و حتی موزه اسلحه‌های وینچستر وجود داشت و هنوز هم تورهایی که در آن برگزار می‌گردد با هشدار جدی از گروه خارج نشوید همراه است چرا که گم شدن در این قصر بزرگ کاری بسیار آسان است. ضمنا عدد ۱۳ نقش مهمی در خانه ی وینچستر داشت، سارا معتقد بود که عدد ۱۳ باعث جلوگیری از ورود ارواح خبیثه به خانه می شود بنابراین شاهدیم که تعداد پنجره ها، حمام ها، ورودی سالن های پذیرایی و... همه ۱۳ است.داستان فعلی فیلم هم می‌تواند اقتباسی از مرگ یک روانشناس کنجکاو در هالوین 1975 در این خانه باشد، روانشناسی به نام جین برگن که تا به امروز هم علت مرگ او مشخص نیست.
• بنای امروزی وینچستر را می توان به شرح زیر تقسیم بندی کرد:
• 1. ۱۶۱ اتاق ( ۴۰ اتاق خواب )
  2. ۲ سالن رقص که یکی کامل و کار ساخت دیگری ناتمام است.
  3. ۴۷ شومینه
  4. ۱۰۰۰۰ قطعه شیشه
  5. ۱۷ دودکش که شواهدی مبنی بر وجود ۲ دودکش دیگر هم وجود دارد.
  6. ۲ زیر زمین
  7. ۳ آسانسور
  8. کف پوش هایی منبت کاری شده
  9. وسایل لوکس
  10. راه رو و راه پله هایی با شیب های گوناگون
  11. سرویس بهداشتی

فیلم وینچستر دست روی موضوع نابی گذاشته و عمارت وینچستر را به خوبی به مخاطب نشان می‌دهد اما ساکنین این خانه برعکس ارواح سرگردان در آن، کاملا بی روح هستند و دیتای کافی درباره آنان به تماشاگر داده نمی‌شود. شخصیت‌ها با آنکه به قول فیلمسازان اثر کاراکترهایی از دنیای واقعی هستند، اما هیچ واقعیتی در آنها به چشم نمی‌خورد و حتی بازی‌های بازیگران هم نمی‌تواند این مقوایی بودن کاراکترها را جبران کند و همگی حتی هلن میرن اسکار گرفته در نقش‌های خود ضعیف ظاهر شده‌اند. فیلمنامه فیلم جدا از نقص در شخصیت پردازی، نسبتا خوب پیش می‌رود و ریتم کندی ندارد اما همین یک عنصر نمی‌تواند کشش فیلم را به طور صد در صدی حفظ کند به خصوص آنکه نه شاهد پیچش‌های داستانی خارق‌العاده‌ای هستیم و نه پایان بندی خاصی برای فیلم در نظر گرفته شده، همه چیز بر اساس روتینی پیش می‌رود که از یک فیلم ترسناک هالیوودی معمولی انتظار می‌رود.

پتانسیل‌های از دست رفته در فیلم به وفور به چشم می‌آیند ولیکن می‌توان گفت فیلم در ترساندن تماشاگران خود ناموفق نمی‌ماند و می‌تواند در برخی سکانس‌ها آنها را زهره ترک کند. جلوه‌های ویژه پررنگی در فیلم به چشم نمی‌خورد (همان یک مقدار کم هم بسیار تصنعی اجرا شده و من را یاد اجرای جلوه‌های ویژه در آثار ملی انداخت!)  و این موضوع کمی تا قسمتی بخش ترسناک فیلم را بهتر کرده است.

یکی از موارد فراموش شده در بطن فیلم استفاده درست و بجا از موسیقی و صداگذاریست که در آثار ترسناک می‌تواند شاهکاری بیافریند، اما در فیلم وینچستر این موضوع به کلی فراموش شده و هیچ بازی روانی با اصوات و نواها با مغز تماشاگر صورت نمی‌گیرد. کارگردان (یا بهتر بگوییم کارگردانان) به دکوپاژ و میزانسن عجیب و غریب قلعه خودشان کفایت کرده‌اند و تصور داشته‌اند که نام عمارت وینچستر به تنهایی می‌تواند بار ترسناک فیلم را به دوش بکشد، غافل از اینکه ارزش افزوده‌هایی در این میان نیاز است و گونی به سر کردن پسری تسخیر شده، به تنهایی نمی‌تواند یک المان شاخص و جذاب فیلم باشد.

نحوه فیلمبرداری را نیز نباید فراموش کرد که در آثار سینمای وحشت یکی از مهم‌ترین نقش‌ها را در القای ترس ایفا می‌کند و فیلم وینچستر از این حیث با اینکه مانند سایر بخش‌های مثبت خود، وامدار آثار دیگر شده و رنگ و بوی کلیشه به خود گرفته اما بازهم می‌تواند دلهره آفرینی کند و گلیم خودش را از آب بیرون بکشد.

برخی از تماشاگران بودجه اندک فیلم را دلیل این نقص‌ها عنوان می‌کنند که با توجه به بودجه‌های پایین‌تر آثار شاخص ترسناک همچون کانجورینگ Conjuring و آنابل Annabelle نمی‌توان این ادعا را چندان صحیح قلمداد کرد. ضمن اینکه مشکلات فیلم حول مسایل نیازمند به بودجه نمی‌چرخد.

عاشقان فیلم‌های ترسناک از نوع هالیوودی و علی الخصوص ترس از نوع ارواح، فیلم وینچستر را با تمام نقطه ضعف‌هایش می‌پسندند و با داستان سکته زده و پتانسیل هدر دهنده آن همراه می‌شوند. دیدن وینچستر در سینما (حالا که در سینماهای چندین شهر از ایران به اکران در آمده) قطعا حال و هوای دیگری خواهد داشت ولی در نهایت باید دست به دعا برد تا روزی روزگاری کارگردان و تیمی خوش ذوق‌تر از برادران اسپریگ فعلی، دست روی عمارت مرموز وینچستر بگذارند و فیلمی به مراتب جذاب‌تر از آن در بیاورند. حیف است که چنین خانه جن زده‌ای در دنیا وجود داشته باشد و خروجی سینمایی آن صرفا یک اثر متوسط باشد.