مناظره یا مجادله؛ یادداشتی بر برنامه شبکه یک در خصوص آزاد سازی قیمت خودرو

شب گذشته در برنامه مناظره شبک اول سیما، بحث آزادسازی قیمت خودرو مطرح شد که با جدال های عجیب و غریب و بحث های بی حاصل حاضرین در این برنامه همراه بود. بهرام پارسایی یکی از نمایندگان مجلس بود که در این مناظره با تاکید بر نمایندگی خود از 80 میلیون نفر، انتقادات سنگینی را بر صنعت خودروسازی کشور وارد دانست و در مقابل ایشان محمد رضا نجفی منش به عنوان رئیس انجمن قطعه سازان و امیرحسین کاکایی از دانشگاه علم و صنعت (یکی از مشاوران صنعت خودروسازی کشور) با دفاع از استقلال کشور و حفظ مشاغل موجود بر آزاد سازی قیمت ها تاکید داشتند اما شرایط مناظره به گونه ای پیش رفت که طرفین بارها به صحبت های یکدیگر وارد شده، آمار و اعداد اشتباهی و پر حاشیه ای را مطرح کرده و یکدیگر را به رانت و فعالیت در عضو در مافیا متهم کردند.

بهرام پارسایی موافق تعطیل شدن صنعت خودروسازی

پارسایی - نماینده مردم شیراز - اظهار کرد: انتظار می‌رود در چنین مناظره‌ای زمانی که بحث قیمت‌گذاری خودرو و آزادسازی آن مطرح است، خود خودروساز نیز حضور داشته باشد اما جای خالی آن‌ها در اینجا کاملا مشهود است. علاوه ‌بر این موضوع مهم این است که آزادسازی باید با چه مکانیزمی صورت بگیرد. اگر با شرایط فعلی باشد، طرح موضوع غلط است. به عبارتی در یک فضای انحصاری که تمام مرزها بسته شده و خودروسازان داخلی با خودشان قصد رقابت داشته باشند، درست نیست و یک فضایی است که ٨٠ میلیون را محکوم می‌کنیم که هر قیمتی که تعیین می‌شود، شما باید بخرید.

وی افزود: علاوه بر این زمانی که واردات بخواهد صورت گیرد، باید چند برابر جریمه پرداخت شود. بنابراین اگر آزادسازی قیمت مطرح است باید شبیه کل جهان این آزادسازی صورت گیرد که صنایع خودرویی کشورهای مختلف با هم رقابت می‌کنند و این رقابت به سمت کاهش قیمت می‌رود برای این‌که بتوانند بازار و مشتری را جذب کنند. اما اگر همین شرایط فعلی در کشور ادامه یابد، کاملا نتیجه معکوس خواهیم داشت؛ چرا که احساس رقابت ایجاد نمی‌شود بنابراین قیمت را تا جایی که می‌توانند افزایش می‌دهند.

این نماینده مجلس تصریح کرد: خودروسازان محصول عرضه نکردند تا با افزایش قیمت ها ببیند بازار چقدر کشش دارد؛ لذا شاید رانت‌خوار و دلالی وجود ندارد و رانت‌خوار خود خودروساز باشد که الان نیز پیشنهاد پنج درصد زیر قیمت بازار را ارائه داده‌اند که نشان می‌دهد برنامه‌ریزی از قبل بوده که قیمت دوگانه به وجود آید. بنابراین بنده مخالف این نحوه آزادسازی قیمت به هر بهانه حمایت از تولید، اشتغال یا هرچیز دیگر که باشد، هستم. بنابراین در چنین فضایی طرح موضوع غلط و فریب افکار عمومی است. اما اگر در فضای رقابتی باشد، کاملا موافق هستم و حمایت می‌کنم.

نجفی منش: موافق آزاد سازی قیمت خودرو

در ادامه محمدرضا نجفی‌منش - رییس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی - اظهار کرد: ما در حال حاضر در شرایط بسیار نامناسبی قرار داریم. طبق آمارگیری‌های مقطعی صورت گرفته از ابتدای امسال تاکنون ۳۷ درصد نیروهای صنعت قطعه‌سازی را به خاطر این‌که نتوانستیم ادامه حیات و کار بدهیم، از دست داده‌ایم. بنابراین اگر این روند ادامه پیدا کند، شاید یک تا دو ماه طول نکشد که به طور کل صنعت خودروسازی متوقف شود و در مقابل واردکنندگانی که در داخل در جهت اهداف خارج هستند، خوشحال شوند و آمریکایی که اولین هدف خود برای تحریم‌ها را صنعت خودروسازی و صنعت قطعه‌سازی ما قرار داده و اولین تحریم از ۱۵ مرداد آغاز شد، به هدف خود برسد.

وی تصریح کرد: در حال حاضر چهار مشکل عمده وجود دارد. اول آن‌که قیمت خودرو با توجه به افزایش قیمت مواد اولیه‌ و نرخ ارز که چندین برابر افزایش نرخ پیدا کرده، افزایش نیافته است. در نتیجه فقط در شش ماهه اول امسال، پنج هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان شرکت‌های خودروسازی زیان دیده‌اند. علاوه بر این مشکل دیگری که ما قطعه‌سازان با آن روبرو هستیم، تامین مواد اولیه چه خارجی و چه داخلی است. قبلاً مواد اولیه داخلی را از بازار یا از شرکت‌های تامین‌کننده همچون فولاد مبارکه و غیره تهیه می‌کردیم. اما اکنون شرایط سخت شده است.

نجفی‌منش ادامه داد: حدود ۸۰ درصد قطعات ما داخلی است و تنها ٢٩ درصد وارداتی است. برای تهیه ارز برای واردات این ٢٩ درصد چنان مضیقه و سختی ایجاد شده که باید چندین ماه طول بکشد و آخرش هم مشخص نیست تعلق می‌گیرد یا خیر. چهارمین مشکل ما نیز بدهی‌های قبلی است که مواد اولیه را با قیمت‌های قبلی خریداری کرده، فروخته و تحویل مردم داده‌ایم؛ الان که موعد بازپرداخت‌ها است، اعلام می‌شود با سه برابر ارز آن زمان باید بپردازید که در واقع حکم ورشکستگی قطعه‌سازان است.

نماینده ساوه در نقد صنعت خودروسازی کشور

در ادامه محمدرضا منصوری - نماینده مردم ساوه و عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس - اظهار کرد: طی این ۵۰ سال با صنعت خودرو چه کرده‌ایم. خودروسازی ما زمانی که نفت دچار تحریم می‌شد، کمک کننده شده و بودجه کشور را جبران می‌کرد. اما الان به جایی رسیده که با دست خودمان و با انحصار، صنعت خودرو نه تنها از بین رفته، بلکه باعث بدبختی خیلی از کسانی که در قطعه‌سازی بودند، شده است. طبیعی است زمانی که رقابت از جامعه گرفته می‌شود، آن مجموعه از بین می‌رود. در این سال‌ها، مرزها را بسته و ۱۴۰ درصد تعرفه برای واردات خودرو گذاشته شد؛ بنابراین باعث باشد که روز به روز کیفیت خودروها پایین‌تر بیاید. خودرویی که اکنون تولید می‌شود، خودرویی است که ٢۵ سال بیش از رده خارج شده است.

وی افزود: همه چیز در اختیار خودروسازان قرار گرفته است. قیمت برق، گاز و حتی نیروی انسانی کمتر از سایر کشورها است. سوال این است که چرا با همه این امکانات در این سال‌ها نتوانسته‌ایم خودرویی تولید کنیم که صادر شود. اگر خودروساز محصول با کیفیت ساخته بود می‌توانست صادرات کند و با برگشت پول آن از ورشکستگی نجات پیدا کند. چرا در بحث مالی به جایی رسیدیم که خودروساز ما ۵٠ هزار میلیارد تومان بدهی دارد، این فاجعه است. بنابراین هرچه زودتر باید جلوی این فاجعه گرفته شود.

حرف های ضد و نقیض امیرحسین کاکایی در حمایت از خودروسازان

همچنین امیرحسین کاکایی - عضو هیات علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت - در ادامه این برنامه گفت: ما در سال حمایت از تولید ملی هستیم و در عین حال وسط یک جنگ تمام عیار اقتصادی، در مورد صنعتی صحبت می‌کنیم که طبق آمار، از صنایع تاثیرگذار اقتصاد است.

وی یادآور شد که همزمان با تحریم‌هایی که از مرداد ماه سال جاری آغاز شد، واردات خودرو از دیدگاه طرف خارجی آزاد است. اتفاقی که در چند سال گذشته هم افتاد و باعث شد که آمار واردات ما به شدت افزایش پیدا کند.

کاکایی تصریح کرد: وضعیت فعلی هرچه هست نتیجه سال‌های زیادی قانون‌گذاری و تصمیم گیری‌های کلان در سطح کشور است. اما آن‌چه در حال حاضر مطرح است، روش بقا در صنعت خودرو است نه در مورد خوبی یا خوب‌تر بودن یا این‌که رقابت‌پذیر باشد یا خیر. بنده نیز با صحبت دکتر پارسایی موافق هستم که در این وضعیت در حاشیه بازار فروختن، دارای معانی بدی است؛ اما این را هم می‌دانم که وضعیت موجود در واقع نابودی صنعت خودرو خواهد بود. بنابراین باید براساس واقعیت‌های روز صحبت کرده و به توافق رسید.

این کارشناس صنعت خودرو اظهار کرد: اگر افزایش میانگین ۷۰ درصدی قیمت تمام قطعات و مواد اولیه را در نظر بگیریم، حداقل ۷۰ درصد قیمت خودرو باید بالا برود. اثبات این صحبت نیز قیمتی است که در کف بازار وجود دارد.

از مافیای خودروسازی تا حمایت از کارگران نیشکر هفت تپه

در پایان وقت نوبت به سوالات خبرنگاران رسید و ماجرای این مناظره به نحوی پیش رفت که نمایندگان مجلس به حضور گسترده مقامات و مسئولان دولتی در میان سهامداران ایران خودرو و سایپا اعتراف کردند. کاکایی و نجفی منش نیز این پرسش را مطرح کردند که چرا مجلس و قانون گذاران برخوردی با حضور غیر قانونی مسئولان در صنعت خودروسازی نمی کنند که نمایندگان مجلس نفوذ جدی مافیای خودروسازی در تمامی عرصه ها را دلیل این امر دانستند. در آخرین جدال نیز صحبت از حمایت از کارگردان شاغل در صنعت قطعه سازی و خودروسازی به میان آمد و بهرام پارسایی با تاکید بر اینکه تنها کارگران قطعه سازی نیازمند حمایت نیستند و سایر کارگران کشور از جمله کارگران نیشکر هفت تپه نیز باید مورد توجه قرار گیرند، بحث را وارد ابعادی کلان تر کرد که با هجمه سنگین جناح مقابل در خصوص هشدار برای هزینه سازی برای نظام همراه شد.

در نهایت سوال نظرسنجی این برنامه نیز این موضوع تعیین شده بود که "به نظر شما، سود ایجاد شده از اختلاف قیمت کارخانه و بازار خودرو بیشتر نصیب کدام گروه می‌شود؟ 1. خودروسازان 2. دلالان و رانت‌خواران 3. مصرف‌کنندگان خودرو".

بر این اساس در پایان این برنامه 48.11 درصد مخاطبات خودروسازان، 48.91 درصد دیگر دلالان و رانت‌خواران و 2.98 درصد نیز مصرف‌کنندگان خودرو را انتخاب کردند. بنابراین می توان گفت که افکار عمومی سهم یکسانی برای خودروسازان و واسطه گران برای منفعت طلبی از شرایط موجود قائل است.