سیر نزولی مهاجرت قطعی نفرات‌ برتر کنکور سراسری و المپیادهای علمی از کشور

براساس آخرین مطالعه انجام شده در بنیاد ملی نخبگان در خصوص آمار مهاجرت قطعی از کشور، ۲۷۱۲ نفر برگزیدگان المپیادهای دانشجویی و ۳۵۳۱۳ نفر از رتبه‌های یک تا هزار کنکور سراسری مورد تحلیل قرار گرفته اند، میزان خروج از کشور قطعی رتبه‌های ۱ تا ۱۰۰۰ کنکور سراسری در رشته ریاضی از حدود ۶۰ درصد برای دانش آموختگان سال‌های ۹۰ تا ۹۲ با روند کاهشی به حدود ۳۸ درصد برای دانش آموختگان سالهای ۹۵ تا ۹۷رسیده که به نظر میرسد این روند همچنان نیز ادامه داشته باشد.

همچنین میزان خروج از کشور قطعی رتبه‌های ۱ تا ۱۰۰۰ کنکور سراسری در رشته علوم‌تجربی از حدود ۱۰ درصد برای دانش‌آموختگان سالهای ۹۰ تا ۹۲ به کمتر از ۷ درصد برای دانش آموختگان سالهای ۹۵ تا ۹۷رسیده است که این آمار نیز سیر نزولی دارد.

بر اساس این گزارش در رشته‌های علوم‌انسانی نیز میزان خروج از کشور قطعی رتبه‌های یک تا هزار کنکور سراسری از حدود ۲۰ درصد برای دانش آموختگان سال ۹۲به کمتر از ۸ درصد برای دانش آموختگان سال ۹۷ کاهش داشته و میزان خروج از کشور نهایی برگزیدگان المپیادهای ریاضی، فیزیک، شیمی، کامپیوتر، نجوم و زیست‌شناسی با سیر نزولی، از حدود ۶۲ درصد برای دانش آموختگان سالهای ۹۰ تا ۹۲ به حدود  ۳۷ درصد برای دانش‌آموختگان سالهای ۹۵تا ۹۷رسیده که نشان می‌دهد، روندی کاهشی پیدا کرده است.

همچنین روند بازگشت متخصصان ایرانی به کشور و همکاری با آنها، با طراحی و اجرای برنامه «همکاری با متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج از کشور» از اسفندماه سال ۱۳۹۳ با هدف ایجاد ساز و کاری جهت بهره‌مندی از دانش و تجارب ارزشمند ایشان، از میان دانش‌آموختگان دوره دکترا از ۱۰۰ دانشگاه‌ برتر دنیا، اساتید ۲۰۰ دانشگاه‌ برتر دنیا و متخصصان و کارآفرینان ایرانی فعال در مؤسسات شاخص علمی و فناوری یا شرکت‌های  خارجی، آغاز شده است.

در طی سال گذشته «سورنا ستاری» اعلام کرده بود که دولت رویکرد بازگرداندن نخبگان را پیش رو دارد. اما چنانکه مشخص است تهدید شدن استارتاپ ها از بخش سنتی و بدنه دولت، انگیزه بازگشت به کشور و راه اندازی استارتاپ را برای نخبگان کمرنگ‌تر کرده است. او اما در این باره به دیجیاتو گفته بود:

«ما در سالهای گذشته توانستیم بیش از هزار نخبه را از ۱۰۰ دانشگاه اول دنیا به کشور بازگردانیم. این عدد قابل توجهی ست با توجه به اینکه این افراد از ۱۰۰ دانشگاه اول دنیا به کشور بازگردانده شده اند. اتفاقا ما باید به دنبال این باشیم که جوانان ما به خارج از کشور بروند و آموزش ببینند. یعنی برعکس اینکه ما فکر کنیم این نیروها باید در داخل کشور بمانند. ما باید تشویق کنیم که این اتفاق بیفتد. از سوی دیگر ما باید بر سیاست های برگشت تمرکز کنیم به جای اینکه تنها سیاست های خود را معطوف به ارسال و بورس دانشجویان کنیم»

گفته می‌شود امروزه تنها یک درصد دانشجویان خارج از کشور هستند و رتبه ایران در آمریکا از نظر تعداد دانشجویان اکنون سیزدهم است، رقمی که در اوایل انقلاب در رتبه نخست جای داشت:

سیل اولیه حضور استارتاپ‌ها در کشور، پیشرفت تکنولوژی و توسعه کیفیت و سرعت اینترنت در کشور از جمله مواردی بود که زمینه‌ساز بازگشت برخی از نخبگان به ایران شد. اما در دولت نهم و دهم به رفتن نخبگان ایرانی برچسب زده می‌شد که عملا باعث بیشتر شدن این امر در کشور شد. حالا به نظر می‌رسد تلاش‌های دولت جدید برخلاف این سیاست‌های غلط بوده و خروجی مثبتی داشته است.

در این بین نخبگان علوم انسانی خارج و داخل کشور هم نباید فراموش شوند چرا که یکی از مهم‌ترین افراد سازنده کشور این افراد هستند که در اکوسیستم استارتاپی گاهی نادیده گرفته شده‌اند.