تاکسی های فرسوده دوگانه سوز می‌ شوند؛ طرحی برای اتلاف منابع ملی

رشد خودروهای فرسوده در کشور و به ویژه شهر تهران در آینده نزدیک به یک مشکل بزرگ و اساسی تبدیل خواهد شد که البته تاکنون در عمل نیز جدی گرفته نشده است. در هفته گذشته شورای اقتصاد در جلسه ‌ای فوق‌العاده طرحی تصویب کرد که هدف آن حمایت و کاهش هزینه‌های حمل و نقل عمومی و بهبود هوای شهرها خوانده شد. هر چند در کنار این اهداف، کاهش مصرف سوخت نیز به ‌طور حتم مدنظر قرار گرفته با این حال مصوبه شورای اقتصاد که به پیشنهاد مشترک وزارت نفت و سازمان برنامه و بودجه ارائه شده تنها در راستای کاهش هزینه‌های حمل و نقل عمومی و آلودگی هوا است.

فرسوده‌هایی که دوگانه سوز می‌ شوند

این مصوبه بیش از یک میلیون و چهارصد هزار خودرو را دربرمی‌گیرد و همه خودروهای تاکسی، وانت، ون و مسافربر شخصی کشور مشمول آن می‌شود.

تاکسی‌ها به عنوان جزئی از مبلمان شهری و نمادی از کلاس اجتماعی شهرها هستند به همین علت نوسازی ناوگان تاکسیرانی همواره از دغدغه های سازمان بوده است.

همان طور که پیش‌تر در خبرها نیز عنوان شده بود کمک دولت برای دوگانه سوز کردن ناوگان حمل و نقل عمومی به‌ صورت بلاعوض خواهد بود و از محل صرفه‌جویی در مصرف بنزین سهمیه‌ای تامین و پرداخت خواهد شد. آنچه مشخص است هدف دولت در طرح یاد شده، سی‌ان‌جی‌ سوز کردن تدریجی تمام وانت‌ها، ون‌ها و تاکسی‌هایی است که در سطح شهرها تردد می‌کنند. مصوبه شورای اقتصاد در صورت اجرا اگرچه منجر به کاهش مصرف سوخت این خودروها و همچنین کاهش آلودگی خواهد شد اما با چالش‌های زیادی در اجرا همراه است. یکی از این چالش‌ها فرسودگی بخش اعظم خودروهای مربوط به ناوگان حمل و نقل عمومی است، به‌ طوری‌ که در شرایط کنونی ۱۵۰ هزار تاکسی فرسوده در کشور وجود دارد که تا پایان سال این رقم به ۱۹۲ هزار دستگاه تاکسی فرسوده می‌رسد.

همچنین به گفته مدیرعامل اتحادیه تاکسیرانی شهری کشور تا سال ۱۴۰۰ تعداد تاکسی‌های فرسوده به ۲۴۲ هزار دستگاه خواهد رسید که تقریبا ۷۴ درصد ناوگان موجود فرسوده خواهند شد.

بر اساس ماده ۸ قانون هوای پاک تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی مالک وسایل نقلیه موتوری اعم از سبک، نیمه‌سنگین، سنگین و موتورسیکلت مکلف هستند وسایل نقلیه خود را پس از رسیدن به «سن فرسودگی» از رده خارج کنند. حمل بار و مسافر، صدور گواهی معاینه فنی، تخصیص بیمه شخص ثالث، خرید و فروش، نقل و انتقال و تردد وسایل نقلیه موتوری فرسوده ممنوع است. پلیس راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران باید خودروهای فرسوده را به ازای هر روز تردد جریمه ‌کند.

از سوی دیگر بیش از یک سال است که روند نوسازی تاکسی‌های فرسوده در کشور با مشکل رو‌به‌رو شده است. شرکت‌های خودروسازی به تعهدات خود برای نوسازی ناوگان تاکسیرانی عمل نمی‌کنند و در سال گذشته نیز تنها ۱۵۰۰ تاکسی نو جایگزین تاکسی‌های فرسوده شده است. حالا به سراغ ون‌ها می‌رویم، ون‌های سبز رنگی که در سال ۸۵ وارد سامانه حمل و نقل کشور شدند و هم اکنون در لیست خودروهای فرسوده قرار گرفته‌اند. وانت‌هایی که در سطح شهرها تردد می‌کنند نیز ظاهرا وضعیت بهتری نسبت به دیگر خودروهای ناوگان حمل‌و‌نقل کشور ندارند. طبق آمارهای ارائه‌ شده هم‌اکنون ۱۳۹ هزار وانت فرسوده در کلان شهر‌ها تردد می‌کنند به این ترتیب وانت‌ها نیز از لحاظ فرسودگی وضعیتی مشابه خودروهایی را دارند که دولت عزم دوگانه سوز کردن آنها را دارد.

آنچه مشخص است دولت با فراموشی طرح خروج خودروهای فرسوده حالا کمر همت به دوگانه سوز کردن همین خودروها بسته است. خروج فرسوده‌ها با توقف واردات خودرو کاملا متوقف ماند، این در شرایطی است که دولت ظاهرا هیچ طرحی برای تداوم خروج فرسوده‌ها از مسیر دیگری ندارد. بنابراین انرژی و هزینه‌ای که می‌توانست بابت خروج فرسوده‌ها صرف شود حالا قرار است به سمت گازسوز کردن همین فرسوده‌ها تغییر جهت دهد. همان طور که اعلام شد سقف تعهد دولت در این مصوبه برای پرداخت کمک بلاعوض به مالکان خودروهای یاد شده، بیش از ۶ هزار و پانصد میلیارد تومان است که از محل صرفه‌جویی در مصرف بنزین سهمیه‌ای تامین و پرداخت خواهد شد. حال باید امیدوار بود که دولت از همین محل فکری هم برای ایمنی این خودروها کند.

موضوع خودروهای فرسوده یکی از مهم‌ترین مسائل صنعت و حمل‌و‌نقل کشور است، به‌‌رغم تلاش‌هایی که تاکنون انجام شده اما به سرانجام درستی نرسیده است و هر روز هم ابعاد و پیچیدگی‌های خاص‌تری پیدا می کند. شاید مهم‌ترین تلاش صورت گرفته برای حل مشکل خودروهای فرسوده مصوبه دولت برای اسقاط خودروهای تولید داخل است که فعلا با توجه به ممنوعیت واردات خودرو امکان اجرا ندارد.