سیارکی به بلندای کوه اورست؛ ماجرای خطر بزرگی که زمین را تهدید می‌کرد چه بود؟

به تازگی خبری در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود که به برخورد یک سیارک عظیم الجثه هم اندازه کوه اورست با زمین و نابودی آن در ۱۰ اردیبهشت ماه ۹۹ اشاره می‌کند. ناسا وضعیت این سیارک را مورد بررسی قرار داده و برخورد آن با زمین را رد کرده است؛ بنابراین خطری ما را تهدید نمی‌کند.

در کهکشان سیارک‌های زیادی وجود دارند که برخی از آن‌ها، سیاره ما را به عنوان محل فرود خود انتخاب می‌کنند. بیشتر سیارک‌ها از اطراف زمین عبور می‌کنند؛ با این حال برخی از آن‌ها با برخورد با سطح این سیاره خسارت‌هایی به بار می‌آورند.

بزرگترین شهاب سنگ‌هایی که به زمین برخورد کرده‌اند

شهاب سنگ‌های زیادی به زمین برخورد کرده‌اند که برخی از بزرگترین آن‌ها به شرح زیر است:

• شهاب سنگ لا کانسپسیون: در قرن هفدهم در مکزیک کشف شد.
• شهاب سنگ ویلامت: در سال 1902 در ایالات متحده کشف شد و وزنی برابر با 15.5 تن دارد.
• شهاب سنگ تونگوسکا: در تاریخ 30 ژوئن سال 1908 در روسیه فرود آمد.
• شهاب سنگ هوبا: در سال 1920 در نامیبیا کشف شد و وزنی برابر با 60 تن دارد. این شهاب سنگ 80 هزار سال پیش به زمین برخورد کرده است.
• شهاب سنگ امبوزی: با وزن 25 تن در سال 1930 در تانزانیا کشف شد.
• شهاب سنگ ال چاکو: وزنی برابر با 37 تن دارد و در سال 1969 کشف شده است.
• شهاب سنگ کیپ یورک: در سال 1993 در گرین لند کشف شد و وزنی برابر با 20 تن دارد.

همانطور که در لیست بالا مشاهده می‌کنید، شهاب سنگ‌های زیادی به زمین برخورد کرده‌اند. در آینده نزدیک یک سیارک بزرگ به سیاره ما نزدیک می‌شود که اگرچه برخی گزارش‌ها به نابودی زمین توسط آن اشاره کرده‌اند، اما ناسا آن را قبول ندارد. با وجود این موضوع چرا سیارک جدید به خبر داغ رسانه‌ها تبدیل شده است؟ آیا اندازه بزرگ آن مورد توجه دانشمندان قرار گرفته و یا سرعت بالای آن خطرناک به نظر می‌رسد؟

بزرگترین سیارکی که از نزدیکی زمین عبور کرده است

3122 فلورانس بزرگترین سیارکی بوده که در تاریخ 1 سپتامبر 2017 از نزدیکی زمین عبور کرد و خوشبختانه برخوردی میان آن‌ها صورت نگرفت. این سیارک که قطری در محدوه 4.1 تا 8.5 کیلومتر دارد، در تاریخ 2 سپتامبر 2057 دوباره از نزدیکی زمین عبور می‌کند.

ویژگی‌های سیارک 52768

در تاریخ 10 اردیبهشت یک سیارک با قطر تقریبی 1.8 تا 4.1 کیلومتر به زمین نزدیک می‌شود. این سیارک عظیم الجثه که نام 52768 (1998 OR2) برای آن انتخاب شده، برای اولین بار در سال 1998 مشاهده شد. بر اساس اعلام ناسا، 52768 در روز چهارشنبه، ۱۰ اردیبهشت ۹۹ با سرعت 31,319 کیلومتر بر ساعت از فاصله 6,290,589 کیلومتری زمین عبور می‌کند. این سیارک که ابعادی نزدیک به کوه اورست دارد، هر 1340 روز یا 3.67 سال به دور خورشید می‌چرخد و برای چرخیدن به دور خود، به 4.11 روز زمان نیاز دارد.

خطر برخورد این سیارک به زمین چقدر جدی است؟

ناسا اعلام کرده این جرم آسمانی به علت اندازه بزرگ خود می‌تواند به زمین خسارت‌های زیادی بزند، ولی نباید انتظار برخورد آن با زمین را داشته باشیم. در گذشته، 52768 یکی از خطرناک‌ترین سیارک‌ها در اطراف زمین محسوب می‌شد چرا که در فاصله نزدیکی از این سیاره عبور می‌کند، با وجود چنین موضوعی، ناسا هرگونه تاثیر آن روی زمین را رد کرده است.

ناسا اطلاعات مربوط به آن را توسط سیستم سنتری (Sentry) جمع‌آوری کرده و حرکت آن را نظارت می‌کند. ناسا در شرح این سیستم اعلام کرده:

«سیستم ردیابی و بررسی اتوماتیک که به صورت مداوم شرایط را برای ایجاد فهرستی از سیارک‌هایی که می‌توانند در 100 سال آینده روی سیاره زمین تاثیر داشته باشند، اسکن می‌کند.»

با توجه به پیشرفته بودن این سیستم، می‌توان به گفته ناسا اعتماد و تمام فرضیه‌های مربوط به نابودی زمین را رد کرد. ناسا علاوه بر ردیابی اجرام نزدیک زمین برای بررسی میزان خطر آن‌ها، ماموریت دیگری را نیز دنبال می‌کند. ناسا و سایر آژانس‌ها در حال مطالعه سیارک‌های نزدیک به زمین هستند تا خطر برخورد آن‌ها را کاهش دهند. رصدخانه مربوط به این ماموریت در شمال مرکزی شیلی قرار دارد.

چالش اصلی در کشف سیارک‌ها

کشف ابعاد و سرعت چرخش، چالش‌های اصلی دانشمندان و آژانس‌ها برای اعلام پیش‌بینی خود در رابطه با اجرام آسمانی نزدیک به کره زمین محسوب می‌شوند. در سال جاری میلادی رصدخانه «ورا روبین» شروع به کار خواهد کرد که امکان شناسایی هزاران سیارکی که احتمال نزدیکی آن‌ها به زمین وجود دارد را فراهم می‌کند. «اد لو»، مدیر اجرایی موسسه سیارک و فضانورد سابق ناسا در رابطه با این رصدخانه اعلام کرده است:

«در زمان هیجان انگیری برای دفاع سیاره‌ای قرار داریم چرا که انقلابی در دید ما از فضای پیرامونی ایجاد می‌شود. این رصدخانه می‌تواند 10 برابر بیشتر از آنچه تا به امروز می‌توانستیم، سیارک‌ها را ردیابی کند.»

ماموریت‌هایی مانند «اسیریس-رکس» ناسا و «هایابوسا 2» ژاپن در حال کشف سیارک‌ها در منظومه شمسی هستند. هدف از این ماموریت‌ها، انتقال نمونه‌ای از سیارک‌ها به زمین عنوان شده. دوربین «NEOCam» یکی دیگر از تجهیزات پیشرفته برای بررسی وضعیت اطراف زمین است. ماموریت‌های دیگری نیز در این زمینه در حال انجام هستند که برای مثال می‌توان به DART (آزمون هدایت دوگانه سیارک) اشاره کرد.

ماموریت DART چیست؟

دارت یک سیستم دفاع سیاره‌ای بوده که برای جلوگیری از برخورد سیارک با زمین مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سیستم که از ژوئیه 2021 شروع به کار خواهد کرد، ابتدا برای یک سیارک کوچک مورد آزمایش قرار می‌گیرد. DART به ماه کوچک سیارک Didymos در نزدیک زمین برخورد می‌کند. این ماه ابعادی نزدیک به یک سیارک دارد و می‌تواند برای زمین خطر ایجاد کند.

آژانس فضایی اروپا با ماموریت «Hera» با ناسا همکاری می‌کند. این آژانس وظیفه دارد نحوه تغییر سرعت سیارک بزرگتر را به صورت دقیق بررسی کند و همچنین تاثیر ضربه روی ماهک را مورد مطالعه قرار دهد.

در صورت نزدیک شدن سیارک به زمین چه اقداماتی می‌توان انجام داد؟

در صورتی که یک جرم بزرگ به زمین نزدیک شود و خطری برای بشریت داشته باشد، تنها چندین راه در برابر ما قرار می‌گیرد که عبارتند از:

• با استفاده از یک فضاپیمای بسیار قدرتمند و مقاوم آن را از زمین دور کنیم.
• با استفاده از سلاح هسته‌ای آن را نابود کنیم.
• با استفاده از نیروی گرانش آن را به محل خاصی هدایت کنیم.
• با استفاده از تمرکز نور خورشید، سرعت آن را کاهش دهیم.

در رابطه با هر یک از ماموریت‌های بالا باید در شرایط مخصوص به خود تصمیم گیری شود. انتخاب هر یک از آن‌ها می‌تواند فشار زیادی را به اعضای تیم وارد کند و همین موضوع تبدیل به بهانه‌ای شده تا تیمی از دانشمندان MIT یک راهنما برای انحراف سیارک‌ها بنویسند.

مسلما در فیلم‌های هالیوودی با این صحنه مواجه شده‌اید که یک سیارک با سرعت بالایی همانند گلوله به زمین برخورد می‌کند که نتیجه آن نابودی زمین است. معمولا این سیارک تنها چند هفته پیش از برخورد کشف می‌شود که در دنیای واقعی چنین موضوعی اشتباه است. ناسا سیارک‌ها را یک تهدید جدی برای زمین به حساب می‌‌آورد؛ با این حال اعلام کرده بزرگترین و خطرناک‌ترین آن‌ها را که حتی احتمال بسیار کمی برای برخوردشان با زمین وجود دارد، شناسایی کرده است.

در اطراف زمین سیستم‌های هشدار زیادی قرار گرفته‌اند که اجسام نزدیک به ما را به صورت دائم مورد بررسی قرار می‌دهند. هر سیارک در مسیر خاصی حرکت می‌کند که ممکن است این مسیر نزدیک به زمین باشد و با ما برخورد کند. پیش از ورود سیارک به این مسیر، باید آن را شناسایی کرده و جلوی آن را بگیریم. منحرف کردن سیارک از مسیر اصلی و یا نابودی آن، نیازمند انرژی بالایی است. تحقیقات جدید دانشمندان MIT، انفجار هسته‌ای و ضربه را اقدامات قابل قبول برای جلوگیری از برخورد سیارک‌ها با زمین اعلام کرده‌اند.

انفجار هسته‌ای خطرات مخصوص به خود را دارد. علاوه بر مسائل سیاسی، اطلاعاتی در رابطه با نحوه واکنش سیارک نسبت به مواد هسته‌ای در دسترس دانشمندان قرار ندارد؛ بنابراین شاید این اقدام نتیجه عکس داشته باشد. با توجه به این موضوع تنها راه موجود، ضربه زدن به سیارک است که البته برای آن نیز سه نوع ماموریت به شرح زیر تعریف شده است:

• ماموریت نوع 0: یک فضاپیما قدرتمند به سمت سیارک پرتاب می‌شود تا آن را از مسیر خود منحرف و یا نابود کند.
• ماموریت نوع 1: ابتدا یک فضاپیما به نزدیک سیارک پرتاب می‌شود تا اطلاعات را از نزدیک جمع‌آوری کند. سپس با استفاده از اطلاعات کسب شده، ضربه‌ گیر اصلی به گونه‌ای پرتاب می‌شود که بیشترین اثر را داشته باشد.
• ماموریت نوع 2: یک ضربه گیر کوچک به همراه یک ضربه گیر بزرگتر برای دور کردن سیارک پرتاب می‌شود. سپس با استفاده از اطلاعات جمع آوری شده از ضربه اول، ضربه‌گیر بعدی تنظیم شده و پرتاب می‌شود.

محققان دانشگاه MIT ماموریت نوع 1 را عملی می‌دانند چرا که می‌توان در این ماموریت به اطلاعات دقیق سیارک مانند جرم و سرعت دسترسی پیدا کرد. در حالی که ماموریت نوع 2 دقت بالاتری دارد و همچنین میزان موفقیت آن نسبت به ماموریت قبلی بیشتر است، نیاز به منابع بسیار زیادی دارد که خود می‌تواند باعث دردسر شود.

ناسا و چند آژانس فضایی دیگر در سراسر جهان به دقت وضعیت کهکشان را بررسی می‌کنند. در صورتی که خطری جدی زمین را تهدید کند، به صورت رسمی آن را با دولت‌ها و مردم درمیان می‌گذارند؛ بنابراین سیارک 52768 تهدیدی برای بشریت محسوب نمی‌شود. در آینده نه چندان دور نیز با استفاده از فناوری، خطرهای مربوط به سیارک‌ها از بین می‌روند.