حفظ مشاغل در دوران کرونا؛ آیا تعدیل نیرو تنها راهکار است؟

همه‌گیری جهانی کرونا بحرانی غیر قابل پیش‌بینی برای میلیون‌ها کسب و کار در سراسر دنیا بود. بسیاری از شرکت‌ها، کارخانجات، استارتاپ‌ها و مشاغل خرد به دلیل جلوگیری از بیمار شدن پرسنل خود مجبور به کاهش خدمت‌رسانی و تعدیل نیرو شدند. آن‌هایی که شرایط بحرانی‌تری داشتند هم ناچار شدند که در کسب و کارشان را به طور کامل تخته کنند که نمونه‌هایی از این تصمیمات را در کسب و کارهای ایرانی هم دیدیم.

تغییر شرایط کاری یک شرکت در شرایط بحران، امر اجتناب‌ناپذیری است. طبیعتا همه کسب و کارها هم در سطح اقتصادی یکسانی نیستند که بتوانند تصمیمات مشابهی را برای ادامه کار خود لحاظ کنند. اما سؤال اینجاست که آیا بحران جهانی کرونا، به این معناست که تمام فعالیت‌های اقتصادی و تولیدی دنیا باید به طور کامل متوقف شود؟ قاعدتا اینطور نیست.

انتظار می‌رود که رهبران کسب و کارهای مختلف در شرایط بحرانی تصمیماتی بگیرند که هنگام خروج از اوضاع کمترین لطمه به آن‌ها و پرسنل‌شان وارد شود. یقینا مدیرانی که بتوانند کنترل اثرات اقتصادی ناشی از بحران را با راهکارهایی شفاف و دلسوزانه بدست بگیرند، با خروج از بحران ارزش بسیار بیشتری برای شرکت خود به ارمغان خواهند آورد. در ادامه به چند مورد از این تصمیمات مؤثر مدیریتی برای مواجهه با شرایط بحرانی می‌پردازیم.

با کارمندان خود شفاف باشید

بسیاری از رهبران کسب و کارها تصور می‌کنند که اعلام وضعیت بحران، می‌تواند باعث ایجاد رعب و وحشت و از دست رفتن بهترین پرسنل آن‌ها شود. اما حقیقت این است که در این شرایط می‌توان رفتار بسیار بهتری را در پیش گرفت.

اگر مدیریت یک کسب و کار را بر عهده دارید، بهتر است پیش از آنکه کارمندان خود را در جهل و تاریکی قرار داده و آن‌ها را وادار به زدن حدس‌های عجیب و غریب و به دور از واقعیت بکنید، با آن‌ها کاملا شفاف باشید. به آن‌ها بگویید که حیات اقتصادی شرکت شما در شرایط بحران در چه سطحی قرار دارد و کدام اهداف برایتان در اولویت هستند؛ اهدافی که می‌توانند برای هر کسب و کاری متفاوت باشند.

اما در عین شفافیت، بهتر است از انتشار بیانیه‌های توخالی مثل «پرسنل ما در اولویت قرار دارند» که شاید خودتان هم به آن‌ها باور نداشته باشید بپرهیزید. این بیانیه‌ها نه تنها گیج‌کننده‌اند بلکه می‌توانند روی کارمندانی که نگران از دست دادن شغل خود هستند نیز اثر منفی داشته باشند. بنابراین بهتر است در اولویت‌بندی اهداف، دقیق و شفاف سخن بگویید.

به عنوان مثال اگر هدف شما حفظ مشاغل در عین رسیدن به اهداف مالیست، همین موضوع را عینا بگویید. اگر هدف اعمال یک سری تغییرات برای تأمین امنیت شغلی است، به طور شفاف بگویید که این موضوع را در مقایسه با سایر تغییرات در اولویت بالاتری قرار داده‌اید.

ابراز همدردی کنید

اگر برای حفظ مشاغل مجبور به کاهش بودجه کارکنان شده‌اید، این موضوع را برای خودتان که مدیر هستید هم لحاظ کنید. در غیر این صورت برای پرسنل این سوء تفاهم به وجود می‌آید که آن‌ها در حال قربانی کردن خود هستند اما توپ هم آقای مدیر عامل را تکان نمی‌دهد!

تحت شرایط بحران، بهتر است هم از حقوق خود و هم از حقوق مدیران ارشد خود بکاهید. البته طبیعی است که بیشترین درآمد همچنان از آن خود شما می‌شود. در همین راستا بد نیست بدانید که بعضی ایرلاین‌های آمریکایی از زمان شیوع کرونا رسما از کاهش‌های 20 درصدی  یا حتی بیشتر دستمزد مدیران عامل خود خبر داده‌اند.

ایده‌ها را به شیوه جمع‌سپاری عملی کنید

به اشتراک‌گذاری ایده‌های مدیریتی با کارمندان دردسرهای خاص خودش را دارد. ممکن است این نگرانی برای مدیر به وجود آید که بعضی کارمندان به دلیل مورد تأیید واقع نشدن ایده‌شان از شرکت دلخور شوند. نگرانی بعدی اینجاست که شما در کسوت مدیر عامل، ممکن است احساس کنید که اشتراک‌گذاری تصمیمات مدیریتی با کارمندان می‌تواند کنترل اوضاع را از دست شما خارج سازد.

تمام این نگرانی‌ها درست و به جاست. اما باید توجه کنید که «جمع‌سپاری» به معنای ایجاد آشوب و بلوا در تصمیمات مدیریتی شما نیست. تجربه ثابت کرده که گوش دادن به ایده‌های کارمندان همیشه اقدامی مؤثر و حیاتی بوده است. وقتی عملا نشان بدهید که حرف‌های آن‌ها برایتان اهمیت دارد، یقینا در اولویت‌بندی اقدامات بعدی با توافق قدرتمند‌تر و صمیمانه‌تر آن‌ها مواجه خواهید شد.

به عنوان مثال، در بحرانی که سال 2008 برای مؤسسه پزشکی BIDMC به وجود آمد، مدیریت این شرکت تصمیم به کاهش بودجه گرفت و این موضوع را به جمع‌سپاری میان کارکنان خود گذاشت. نکته جالب اینجا بود که اکثر نظرات، برای کاهش بودجه موافق بود و حتی کارمندان از شفاف بودن تیم مدیریتی استقبال به عمل آوردند. کار به جایی کشید که بسیاری از کارمندان، جلوی همکاران خود که سعی در ایجاد اخلال در تصمیم‌گیری و بنای مخالفت داشتند را نیز گرفتند.

با در نظر گرفتن این مسائل، اگر تصمیم به جمع‌سپاری گرفتید باید یک برنامه مشخص داشته باشید. مدیران شرکت‌ها باید ساختاری برای پروژه‌های جمع‌سپاری آماده کنند تا به پوشش همه‌جانبه‌ای از تمام اهداف، از جمله اولویت‌بندی اقدامات بعدی با صرف کمترین بودجه، اقدام با کمترین ریسک و اقدام در جهت افزایش شانس برای حفظ مشاغل برسند.

در مجموع، باید بدانید که این اقدامات نه تنها اوضاع را از کنترل شما خارج نمی‌کنند، بلکه به ارتقای جایگاه شما به عنوان یک رهبر نیز منجر خواهند شد.

همه گزینه‌ها را روی میز بیاورید

پیش از آنکه به تعدیل نیرو یا تعطیلی کامل کسب و کار فکر کنید، هر گزینه غیر محتملی که برای حفظ شرایط به ذهنتان می‌رسد را روی میز بیاورید. به عنوان مثال ممکن است کاهش تعداد روزهای کاری از 6 به 4 روز بتواند در کاهش هزینه‌هایتان مؤثر باشد. یا به کارمندان‌تان بگویید که در صورت کاهش زمان کاری به نصف، همچنان می‌توانند شغل خود را حفظ کنند.

اما اگر برای کاهش هزینه‌ها تصمیم به کاستن از حقوق‌ها گرفتید، همیشه آسیب‌پذیرترین کارمندان‌تان را در نظر داشته باشید. به عنوان مثال برای کارمندانی که بیشترین حقوق را می‌گیرند کاهشی 10 درصدی در نظر بگیرید اما برای کم‌درآمدها این کاهش را به 5 درصد یا کمتر برسانید. این دقیقا همان اقدامی است که شرکت BIDMC در بحران سال 2008 خود انجام داد و برای این تصمیم با استقبال خوبی مواجه شد.

خونسردی خودتان را حفظ کنید

سوئدی‌ها ضرب‌المثلی برای تحمل شرایط بحرانی دارند که می‌گوید «روی دلتان یخ بگذارید» که معنایش همان حفظ خونسردی و تحمل شرایط سخت یا به اصطلاح خودمانی دندان روی جگر گذاشتن است. به عنوان یک مدیر، شما باید در شرایط بحرانی رفتار معقول و متناسبی داشته باشید. اگر خیلی سریع عمل کنید، به عجول بودن و سرسری تصمیم گرفتن متهم می‌شوید و اگر خیلی کند عمل کنید، شکایت کارمندان را بر می‌انگیزید.

برای حفظ خونسردی به چند موضوع آرامش‌بخش فکر کنید. اولا بعضی دولت‌ها در شرایط بحرانی به کسب و کارها کمک می‌کنند که می‌توان روی این کمک حساب باز کرد. نکته بعد اینکه در قطع روابط تجاری خود با شرکا (برای جلوگیری از تشدید بحران) توجه ویژه‌ای داشته باشید.

اگر به عنوان مثال شریک تجاری شما یک مرکز سینمایی و تولید فیلم و سریال است و به خاطر بحران کرونا تصمیم به توقف پروژه گرفته، تا مطمئن نشدید که ادامه همکاری تحت هیچ شرایطی ممکن نیست از فسخ قرارداد جلوگیری کنید چرا که ادامه همکاری حتی در شرایط سخت ممکن است برای هر دو طرف پروژه سودمند باشد.

اما اگر شریک تجاری شما بیمارستانی است که درگیر خدمت‌رسانی به بیماران کرونایی شده، توقف همکاری مشکلی نخواهد داشت. در انتها از دلداری دادن و ابراز همدردی با شرکا و پرسنل خود غافل نباشید، خصوصا آن‌هایی که نسبت به دیگران آسیب‌پذیرتر هستند. یک تصور اشتباه در شرایط بحرانی وجود دارد و آن این است که مردم در سختی، همیشه به فکر نجات دادن خودشان هستند.

اما تجربه ثابت کرده که اوضاع همیشه این گونه نیست و در این شرایط فداکاری‌های زیادی از سوی کارمندان برای حفظ سایر مشاغل انجام می‌گیرد. نکته مهم این است که شما به عنوان مدیر و رهبر یک کسب و کار، بتوانید اوضاع را طوری مدیریت کنید که پس از خروج از شرایط بحران همچنان قادر به حفظ حیات شرکت و دستیابی به اهداف آینده‌تان باشید.