گزارش کیفیت اینترنت ایران نشان می‌دهد که حال اینترنت ثابت وخیم است

گزارش سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی از وضعیت کیفیت اینترنت در شش ماه اول سال ۹۹ منتشر شد. با نگاهی به آمار و ارقام مندرج در این گزارش مفصل، بار دیگر وضعیت بحرانی اینترنت ثابت در کشور مشاهده می‌شود. شرکت‌های ارائه دهنده اینترنت ثابت از کل بازار سهم چندانی ندارند و اینترنت ثابت در ایران برخلاف ترند جهانی، قافله را به اینترنت موبایل باخته و به نظر می‌رسد ارائه محدود سرویس VDSL نیز نتوانسته هنوز نجات‌بخش این شرکت‌ها باشد.

در چارت‌های این گزارش می‌توان دید که هیچ‌گونه مشترک اینترنت سیاری در سال ۹۲ وجود نداشته است. احتمالا منظور از اینترنت سیار، 3G و 4G بوده است. اواسط سال ۹۳ بود که ایرانسل و سپس در انتهای سال همراه اول، مجوز ارائه نسل‌های جدید را دریافت کردند. در این زیر می‌توان دید که چگونه اینترنت سیار به سرعت رشد کرد؛ به طوری که جمعیت کاربران اینترنت سیار از رقم کمی بیش از هفت میلیون در سال ۹۳ حالا در سال ۹۹ به بیش از ۷۶ میلیون و پانصد هزار نفر رسید و ضریب نفوذی بیش از ۹۱ درصد در کشور پیدا کرده است؛ ضریبی که در سال ۹۲ «صفر» بود.

در بخش اینترنت ثابت اما جمعیت تقریبا ۶۰۰ هزار اشتراک‌ این سرویس در سال ۹۲، در سال ۹۹ به ۹ میلیون و ۴۷۹ هزار و ۳۳۷ اشتراک رسیده است. نکته جالب اینجاست که آمار اینترنت ثابت تا سال ۹۷ رو به رشد بوده و در این سال بخصوص به بیش از ۱۰ میلیون مشترک هم رسیده ولی پس از آن و با پیشرفت اینترنت سیار و احتمالا ارائه نسل 4.5G از سوی همراه اول و ایرانسل، این آمار در سال ۹۸ روندی نزولی پیدا کرده و حالا با ارائه سرویس‌های چون VDSL و شرایط پیش آمده کرونایی در کشور، در سال ۹۹ دوباره اندکی رشد پیدا کرده است. اکنون ضریب نفوذ کمی بیشتر از ۱۱ درصد در اختیار اینترنت ثابت کشور است؛ عددی که با ضریب نفوذ این نوع اینترنت در سال ۱۳۹۴ برابری می‌کند و یک پسرفت به تمام معنا شمرده می‌شود.

بیشترین مشترک اینترنت ثابت در حال حاضر بر اساس گزارش رگولاتوری متعلق به مشترکین «شرکت مخابرات ایران» است که جمعیت ۴ میلیون و ۳۳۳ هزار مشترک را تشکیل می‌دهند و پس از آن شرکت‌های خصوصی شاتل، آسیاتک و پارس آنلاین رتبه‌های بعدی را در زمینه بیشترین دارندگان مشترک در اختیار دارند. با این حال باید گفت که حتی رتبه دوم (که متعلق به شاتل است) باز هم به یک میلیون مشترک نمی‌رسد و ۸۷۷ هزار و ۷۲۰ مشترک در جامعه آماری مشتریان شاتل قرار دارند. در واقع تمامی FCPها روی هم رفته ۳ میلیون و ۱۷۷ هزار و ۳۱۰ مشترک دارند که این رقم حتی به آمار کلی کاربران خانگی اینترنت ثابت مخابرات (بیش از ۴ میلیون مشترک) نمی‌رسد.

بیشترین تعداد مشترکین در بخش خانگی هستند (۴۴ درصد) که از سرعت ۲۰۴۸ تا ۱۰۲۴۰ کیلوبیت بر ثانیه بهره می‌برند؛ روی این سرعت مخابرات ایران نزدیک به دو میلیون مشترک دارد و سایر FCPها ۱ میلیون و ۷۲۶ هزار و ۶۹۶ مشترک دارند.

ناگفته نماند اگر TD-LTE ایرانسل را در این بخش حساب کنیم، این اپراتور رتبه دوم را حوزه اینترنت ثابت در اختیار دارد. در گزارش رگولاتوری آمده برخی شرکت‌های FCP قدیمی مانند لایزر (که از سال ۱۳۴۹ در ایران تاسیس شده و از سال ۸۰ در زمینه ارائه اینترنت فعالیت می‌کرد)، هیچ‌گونه مشتری ندارند. اساسا از بین ۱۷ شرکتی که مجوز FCP را دارند، شرکت‌های حلما گستر خاورمیانه، ارتباطات ثابت پارسیان، رسپینا، ‌فرابرد داده‌های ایرانیان، گسترش ارتباطات مبنا و فناپ تلکام عملا هیچ سهمی از بازار اینترنت کشور ندارند و به نظر می‌رسد صرفا مجوز FCP را خریداری کرده‌اند.

در ادامه گزارش کل اشتراک‌های پهن‌باند ثابت و سیار به تفکیک تکنولوژی تا شهریور ۱۳۹۹ نیز مشخص شده است و مشخص شده که بیشترین کاربران اینترنت کشور با 4G سروکار دارند. بر همین اساس تعداد مشترکان اینترنت براساس تکنولوژی XDSL که نخستین سرویس آن در سال ۱۳۸۲ و برمبنای سرویس ADSL به کاربران ایرانی عرضه شده ۷ میلیون ۷۴۹ هزار و ۲۷۰ مشترک است. این تعداد مشترک بر مبنای تکنولوژی FTTX به ۱۱۸ هزار و ۲۰۴ مشترک می‌رسد و در تکنولوژی WiFi برابر ۳۱۳ هزار و ۹۴۰ مشترک است. همچنین تعداد مشترکان در TD-LTE نیز تا ۶ ماه اول سال جاری ۱ میلیون و ۲۹۷ هزار و ۹۲۷ مشترک بوده است. کاربران 3G کشور ۲۰ میلیون و ۹۵۰ هزار و ۴۴ هستند و تعداد مشترکان 4G نیز با اختلاف زیادی نسبت به سایر سرویس‌ها، ۵۵ میلیون و ۵۸۱ هزار و ۱۳۶ مشترک اعلام شده است.

نکته عجیب در این بخش از گزارش اینجاست که هیچ‌گونه اشاره‌ای به مشترکان VDSL در آن نشده؛ سرویسی که ارائه و راه‌اندازی آن از زمان شیوع ویروس کرونا در دستور کار برخی شرکت‌های FCP قرار دارد. به نظر می‌رسد برنامه وزارت ارتباطات در توسعه این نوع دسترسی به اینترنت بر طبق وعده‌های مسئولین پیش نرفته و حالا که بیش از نیمی از سال ۹۹ را رد کرده‌ایم، خبری از آمار چشمگیر کاربران VDSL در کشور نیست. البته در بخشی دیگر از گزارش ضریب نفوذ اینترنت VDSL در کشور معرفی شده و گفته شده ضریب این فناوری در استان قم ۰/۶۱ درصد و تهران با ۰/۲۸ و مازندران با ۰/۲۲ درصد است.

در اینجا باید خاطر نشان کرد که رئیس سازمان رگولاتوری و معاون وزیر ارتباطات پیش‌تر در گفتگوی خود با دیجیاتو تاکید کرده بود تا پایان سال ۹۹ بیش از ۵ میلیون پورت VDSL راه اندازی خواهد شد

آنطور که این گزارش نشان می‌دهد از بین ۳۱ استان کشور بیشترین ضریب‌نفوذ کلی اینترنت به تهران با ۱۲۶.۰۸ درصد اختصاص یافته است. بعد از تهران البرز با ۱۲۵.۳۵ درصد در جایگاه دوم  و سمنان با ۱۱۳.۶ درصد در جایگاه سوم قرار دارند. استان‌های اصفهان با ۱۱۲.۳۱درصد، قم با ۱۱۰.۴۱ درصد، فارس با ۱۰۵.۲۱ درصد نیز از دیگر استان‌هایی هستند که در بین ۵ استان اول از نظر ضریب نفوذ قرار دارند. سه استانی هم که  کمترین ضریب نفوذ در آنها دیده می‌شود استان سیستان و بلوچستان با ۶۳.۷۰ درصد، کرمان با ۸۰.۹۲ درصد و کردستان با ۸۴.۲۷ درصد است.

در مورد ضریب نفوذ اینترنت ADSL اما داستان کمی فرق می‌کند و استان سمنان بیشترین ضریب نفوذ این نوع اینترنت را دارد و پس از آن اصفهان و تهران و یزد قرار دارند. در مورد سرویس FTTx هم دوباره استان سمنان رتبه اول را دارد و پس از آن تهران و خراسان جنوبی قرار دارند. TD-LTE در استان تهران بیشترین ضریب نفوذ را دارد و پس از آن خوزستان و البرز هستند. درصدهای ضریب نفوذ به ترتیب در  استان تهران ۳.۴۰ درصد و خوزستان ۳.۱۳ درصد و البرز ۲/۵۲ درصد اعلام شده است.

4G نیز در پایتخت بیشترین ضریب نفوذ را ندارد و این استان البرز است که با ۸۳/۸۴ درصد بیشترین کاربران 4G  را در اختیار دارد. پس از آن استان تهران با ۸۲/۸۴ درصد و قم با ۷۲/۴۳ درصد بیشترین ضریب نفوذ اینترنت 4G را در ایران به خود اختصاص داده‌اند.

شایان ذکر است تقریبا در همه انواع فناوری اینترنت استان سیستان و بلوچستان کمترین درصد مشترکین را دارد (به جز TD-LTE که این استان جزو ده استان برتر در این زمینه است).

گزارش کامل رگولاتوری را می‌توانید در قالب یک فایل PDF از این لینک بخوانید و کیفیت اینترنت را بر اساس پارامترهایی چون Jitter، RTT، PLR، DNS و.... در یک به یک استان‌های کشور نیز مقایسه کنید.