امنیت به زبان ساده: دارک وب چیست؟

«دارک وب» یا «دارک نت» بخشی از دسته‌بندی کلی «دیپ وب» به حساب می‌آید که اساسا مجموعه‌ای از وب‌سایت‌های مخفی است که درون شبکه‌ای رمزنگاری شده به کار خود ادامه می‌دهند. اینترنت جایی شدیدا بزرگ است و از میلیاردها سایت تشکیل شده که به طرق مختلف به یکدیگر متصل هستند.

مشهورترین مقاصد در اینترنت مانند فیسبوک، گوگل و آمازون در سراسر جهان به تولید ترافیک می‌پردازند. اما بخش اعظمی از اینترنت، از جاهایی تشکیل شده که ترافیک به مراتب کمتری از این مقاصد محبوب دارند. این بخش که از آن صحبت می‌کنیم، در نتایج جستجوها نیز ظاهر نمی‌شود و اساسا به روش‌های کاملا متفاوت با روش‌های عادی استفاده از اینترنت در دسترس قرار می‌گیرد. به همین دنیای مرموز و نه آنقدرها در دسترس، «دیپ وب» گفته می‌شود که «دارک نت» را نیز زیر چتر خود در بر می‌گیرد.

دارک وب در برابر دیپ وب

دو عبارت «دارک نت» و «دیپ وب» معمولا به گونه‌ای استفاده می‌شوند که انگار تفاوتی با یکدیگر ندارند. اما این موضوع آنقدرها صحیح نیست. دارک نت بخشی از دیپ‌ وب به حساب می‌آید و دیپ وب در بر گیرنده تمام سایت‌های غیر دسته‌بندی شده‌ای است که وقتی به جستجو در اینترنت می‌پردازید، جلوی چشم قرار نمی‌گیرند.

و نکته مهم اینست که دیپ وب فقط برای اعمال شرورانه مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. در اکثر مواقع، این صفحات از آن جهت قابل جستجو نیستند که به پسوورد مجهز شده‌اند و برای دسترسی به آن‌ها به ابزارها یا اطلاعات محرمانه خاصی نیاز دارید. ایمیل‌های شخصی، بانکداری آنلاین و دیگر سایت‌های مشابه بخشی از «دیپ وب» به حساب می‌آیند.

دارک نت بخشی از دیپ وب است و معمولا متشکل از وب‌سایت‌هایی که برای مقاصد شرورانه و غیر اخلاقی مورد استفاده قرار می‌گیرند. سایت‌های دارک نت به صورت عامدانه از چشم کاربران عادی دور مانده‌اند و معمولا بازارهایی سیاه برای اشتراک‌گذاری غیر قانونی فایل یا تبادل محصولات و سرویس‌های غیر قانونی (مانند اطلاعات مالی به سرقت رفته) هستند. و کاربران برای پنهان نگه داشتن این مبادلات اقتصادی، معمولا از بیت‌کوین استفاده می‌کنند.

قابلیت ناشناس بودن در دارک وب باعث شده که گزینه‌ای ایده‌آل برای قاچاقچیان و فروشندگان مواد مخدر، هکرها و همینطور افرادی که محتویات غیر قانونی می‌سازند باشد. از طرف دیگر شاهد فعالیت مجرمان سازمان‌یافته و آدمکش‌های مزدور نیز هستیم که خدمات خود را در اختیار دیگران می‌گذارند، به طرقی که در کانال‌های سنتی امکان‌شان نیست.

دارک نت اما گاهی به دلایل اخلاقی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد، خصوصا توسط افرادی که باید هویت‌شان را مخفی نگه دارند. برای مثال خبرنگارانی که به مصاحبه با شهروندان حاضر یک کشور دیکتاتوری می‌پردازند، برای محافظت از طرف مقابل خود در برابر شنود شدن ارتباطات، به سراغ دارک نت می‌روند. به همین ترتیب، دارک نت همواره بستری برای افشاگری‌های بزرگ نیز بوده و با ابزارهایی که برای مقابله با شبکه‌های سانسور دارد، می‌تواند یک اهرم سیاسی بزرگ به حساب بیاید.

دارک وب و رمزنگاری

یکی از اصلی‌ترین روش‌های جدا کردن وب‌سایت دارک نت از وب‌سایت‌های موجود در سطح اینترنت، رمزنگاری آن‌ها است. اکثر وب‌سایت‌های دارک نت از ابزار رمزنگاری Tor استفاده می‌کنند تا هویت‌شان مخفی باقی بماند. Tor به کاربران اجازه می‌دهد که لوکیشن خود را پنهان کرده و خود را حاضر در کشوری دیگر جلوه دهند. وب‌سایت‌هایی که با Tor رمزنگاری شده باشند، تنها از طریق خود Tor در دسترس قرار می‌گیرند. وقتی یک نفر از این ابزار استفاده می‌کند، آی‌پی آدرس‌ها و اطلاعات دیگری که می‌توانند به شناسایی فرد منجر شوند، به شکل مشابه رمزنگاری می‌گردند.

بنابراین مادامی که به ابزارهای رمزنگاری درست دسترسی داشته باشید، ورود به دنیای دارک نت کار چندان سختی به حساب نخواهد آمد. با این همه تشخیص اینکه چه کسی فلان وب‌سایت را ساخته در دارک وب دشوار است و اگر هویت‌تان در دارک نت لو برود، می‌تواند پیامدهای خطرناکی به همراه داشته باشد.

ابزار رمزنگاری Tor از لایه‌های مختلفی از رمزنگاری استفاده می‌کند تا تمام ترافیکی که به شبکه‌ای از رله‌های امن انتقال می‌دهد، ناشناس باشد. نرم‌افزار Tor البته غیر قانونی نیست، اما به‌گونه‌ای طراحی شده که می‌تواند برای فعالیت‌های غیر قانونی نیز مورد استفاده قرار بگیرد. ضمنا انبوهی از ابزارهای دیگر نیز داریم و همه‌چیز از زیر دست Tor رد نمی‌شود. سازندگان Tor تخمین می‌زنند که مسئولیت بالغ بر ۳.۴ درصد از ترافیک مورد استفاده‌ی سرویس‌های دارک وب را برعهده دارند.

مثال‌های دارک نت

وقتی مردم به دارک نت فکر می‌کنند، مثال‌های معدودی به ذهن‌شان خطور می‌کند. وب‌سایت‌های دارک نت معمولا به خاطر فعالیت‌های مجرمانه توجه رسانه‌ها را به خود جلب می‌کنند. با این همه، بخش‌هایی دیگر نیز در دارک نت داریم که لزوما غیرقانونی به حساب نمی‌آیند.

یکی از برجسته‌ترین مثال‌ها، یک وب‌سایت دارک نت به نام بازار «جاده ابریشم - Silk Road» است. جاده ابریشم برای خرید و فروش انبوهی از محصولات غیر قانونی مانند مواد مخدر و اسلحه مورد استفاده قرار می‌گیرد. جاده ابریشم در سال ۲۰۱۱ میلادی تاسیس شد و معمولا به عنوان نخستین بازار دارک نت شناخته می‌شود. اگرچه این وب‌سایت در سال ۲۰۱۳ میلادی توسط مقامات دولتی تعطیل شد، اما آغازگر عصری تازه برای بازارهای مشابه بود و بعدا انبوهی از ورژن‌های تقلیدی از آن ظهور کردند.

بازارهای دارک نت مانند جاده ابریشم، اتکای فراوان بر ارزهای دیجیتال دارند، زیرا مبادلات انجام شده در بستر رمزارزها کاملا پنهان باقی می‌مانند و به این ترتیب، هم خریدار و هم فروشنده در امنیت خواهد بود.

دلایل استفاده یا عدم استفاده از دارک نت

گذشته از خرید و فروش‌های غیر قانونی، دلایل قابل قبول برای استفاده از دارک نت نیز وجود دارد. افراد حاضر در جوامع بسته که از سانسور شدید رنج می‌برند می‌توانند با استفاده از دارک وب، با جوامع دیگر در ارتباط باقی بمانند. حتی افراد حاضر در جوامع آزاد نیز اگر نگران فعالیت‌های دولت (مانند جاسوسی از مردم و جمع‌آوری داده که در سراسر جهان رواج بیشتری یافته) باشند می‌توانند به سراغ دارک وب بروند.

اما حقیقت اینست که دارک نت عمدتا میزبان فعالیت‌های غیر قانونی است. یک دلیل ساده پشت موضوع وجود دارد و آن سطحی از امنیت هویتی است که در اینترنت معمولی آن را نمی‌یابید. دارک نت مناسب مجرمانی است که می‌خواهند هویتی مخفی داشته باشند و از چشم مراجع قانونی دور بمانند. از زمان ظهورش، دارک وب بستری برای رشد بسیاری از هکرهایی بوده که برجسته‌ترین هک‌ها و رخنه‌های تاریخ را رقم زده‌اند.

با تمام این توصیفات، کاملا منطقی است که عموم مردم دلیلی برای ورود به جهان دارک وب ندارند. اما از آن‌جایی که ارزهای دیجیتال حالا رواج بیشتری در جهان اقتصاد یافته‌اند، این احتمال نیز وجود دارد که دارک وب هم تبدیل به یکی از ویژگی‌هایی شود که به صورت روزانه مورد استفاده مردم قرار می‌گیرد. نکته برجسته‌ای که باید در نظر داشت اینست: مهم نیست دارک وب در آینده چقدر بیشتر در دسترس قرار می‌گیرد، در هر صورت زمینی برای فعالیت مجرمان است و ناشناس باقی ماندن هم هیچوقت تضمین شده نیست.