گول پرفورمنس بهتر را نخورید؛ اپل با مک‌بوک‌ جدید در پی کنترل بیشتر بر پلتفرم است

حالا که گرد و خاک رونمایی از نخستین مک مبتنی بر آرم و چیپست M1 اندکی فروکش کرده، زمانش رسیده که به بررسی دقیق‌تر موضوع بپردازیم و درک کنیم که حرکت تازه اپل، چه تاثیری روی بزرگ‌ترین اکوسیستم کامپیوتری در جهان خواهد گذاشت. گذار به سمت پردازنده‌های آرم، تغییر رویکردی بزرگ است که در سال‌های آتی، پیامدهایش را در تمام صنعت کامپیوتر حس خواهیم کرد. مزایایی که از نظر بهینگی در مصرف انرژی برای مشتریان پدید آورده شده بدون تردید معرکه‌اند، اما تمام ماجرا احتمالا تبدیل به سردردی برای آن دسته از توسعه‌دهندگان نرم‌افزار تبدیل شود که حالا باید یک قدم به عقب برداشته و اپلیکیشن‌هایشان را بازسازی کنند.

اگرچه نخستین نقدها نشان می‌دهد که اپل موفق به ساخت یک قطعه سیلیکونی بسیار قدرتمند شده، اما نیاز به شبیه‌سازی گستره وسیعی از اپلیکیشن‌ها به این معناست که باید با عینک بدبینی به ادعای مربوط به پرفورمنس نگاه کنیم. هرچه نباشد شبیه‌سازی نرم‌افزاری هم روی پرفورمنس تاثیر می‌گذارد و هم روی مصرف انرژی. تمام این‌ها خود بحثی مجزاست که مقایسه بغل به بغل با دیگر سخت‌افزارها را می‌طلبد، اما در این مقاله به موضوعی دیگر می‌پردازیم: به همین زودی اثبات شده که گذار اپل به آرم، در راستای کنترل داشتن هرچه بیشتر بر اکوسیستم بوده است.

اتکای رو به افزایش بر اپ استور

تغییر دادن معماری پردازنده‌ای که به تمام اکوسیستم اپلیکیشن‌های شما قوت می‌رساند به هیچ وجه دستاوردی کوچک نیست. برای کمک به توسعه‌دهندگان در این مسیر، اپل مجموعه ابزارهای Xcode 12 را در اختیار آن‌ها قرار داده است. اگر بخواهیم به صورت مستقیم حرف اپل را نقل کنیم، Xcode یک «برش» باینتری برای اپل سیلیکون و یک برش دیگر برای پردازنده‌های اینتل ایجاد می‌کند. سپس این دو برش در کنار یک دیگر قرار گرفته و یک باندل اپلیکیشن واحد را تشکیل می‌دهند که می‌تواند درون اپ استور مک قرار بگیرد.

تغییر دادن معماری پردازنده‌ای که به تمام اکوسیستم اپلیکیشن‌های شما قوت می‌رساند به هیچ وجه دستاوردی کوچک نیست

چنین چیزی واقعا به درد بخور است، زیرا شما به عنوان مصرف‌کننده می‌توانید صرفا دکمه Install را در صفحه هر اپلیکیشنی بزنید و نگران دانلود شدن نسخه اشتباه نخواهید بود. با این همه، توسعه‌دهندگان باید دردسر انتشار مجدد اپلیکیشن‌های بازتدوین شده خود درون استور اپل را به جان بخرند. این موضوع خصوصا راجع به اپلیکیشن‌های قدیمی‌تر که چند سال پیش از راه رسیده‌اند مصداق دارد. ناگفته نماند که مایکروسافت هم راهکاری مشابه را درون ویژوال استودیو به کار گرفت تا قادر به تولید «اپلیکیشن‌های فراگیر ویندوز» (UWP) برای مایکروسافت استور باشد.

همه عاشق استوری هستند که همه‌چیز به شکلی ساده و شسته‌رفته مقابل چشم قرار دهد. اما توسعه‌دهندگان حالا برای دریافت جواز انتشار اپلیکیشن‌هایشان در استور، باید تابع قوانین بیشتری باشند. همین اوایل سال ۲۰۲۰ بود که اختلاف نظر راجع به سهم اپل از فروش اپلیکیشن‌ها، به تشکیل پرونده قضایی میان اپل و اپیک گیمز انجامید.

نباید فراموش کرد که اپل سهمی ۳۰ درصدی از تمام فروش تمام اپلیکیشن‌ها، چه روی استور آیفون و چه استور مک دارد. تا همین اواخر، سهم اپل از فروش تمام توسعه‌دهندگان به یک اندازه بود. اما اخیرا از «برنامه کسب‌وکارهای کوچک» رونمایی شد که اطمینان حاصل می‌کند سهم اپل از فروش توسعه‌دهندگانی که سالانه کمتر از ۱ میلیون دلار درآمدزایی می‌کنند، تنها ۱۵ درصد باشد.

در هر صورت تاریخ نشان داده که کنترل اپل بر اکوسیستم استورش به ضرر توسعه‌دهندگان اپلیکیشن و کاربران بوده است. برای مثال عرضه آفیس مایکروسافت روی اپ استور مک برای مدتی نسبتا طولانی به تعویق افتاد تا دو کمپانی قادر به برطرف کردن مشکلات مربوط به باندل‌های اپلیکیشن و اشتراک‌ها باشند.

آن دسته از توسعه‌دهندگان میان پلتفرمی که هم iOS و هم macOS را هدف قرار داده‌اند، چاره‌ای نخواهند داشت جز اینکه با اپل قرارداد امضا کرده و مالیات اپ استور را بپردازند.

با این وجود، این را نیز از یاد نبریم که ورژن آرم ادوبی فوتوشاپ و بازی World of Warcraft شرکت بلیزارد همچنان از طریق لانچرهای مخصوص به خودشان نصب می‌شوند. بنابراین هنوز می‌توان شاهد فعالیت کمپانی‌های بزرگ در بیرون از استور بود. اپل هنوز توسعه‌دهندگان را به استفاده تمام و کمال از استورهایش مجبور نکرده. حداقل نه هنوز. اما مزایایی که استورها از لحاظ دیده شدن به همراه می‌آورند، می‌تواند توسعه‌دهندگان کوچک‌تر را ترغیب به بازی با قوانین اپل کند و حتی کمیسیون کمتر نیز کماکان درآمدی سرشار روانه جیب کمپانی کوپرتینویی می‌کند.

افزون بر این‌ها، اپل به دنبال افزایش سازگاری میان اکوسیستم‌ macOS و اکوسیستم بسیار بسته‌تر iOS است. اپلیکیشن‌های iOS و مبتنی بر آرم همین حالا به صورت بومی روی مک‌های مجهز به چیپست M1 به اجرا در می‌آیند. مطمئنا هدف اپل برای آینده اینست که اپلیکیشن‌ها به شکلی روان روی هر دو پلتفرم به اجرا درآیند. با این همه خبری از فایل‌های dmg و pkg برای iOS نیست، فقط اپ استور را داریم و اپل هم هیچوقت با جیل‌بریک کردن کنار نیامده است. بنابراین آن دسته از توسعه‌دهندگان میان پلتفرمی که هم iOS و هم macOS را هدف قرار داده‌اند، چاره‌ای نخواهند داشت جز اینکه با اپل قرارداد امضا کرده و مالیات اپ استور را بپردازند.

بدرود بوت‌ کمپ و هکینتاش

سخت‌افزار تازه معرفی شده اپل قرار است دو مورد استفاده از پلتفرم لپ‌تاپش را نیز تحت تاثیر قرار دهد: بوت کمپ و هکینتاش. با گذار اپل از x86 به سمت معماری جدید، بسیار بعید به نظر می‌رسد که این دو قادر به ادامه حیات باشند.

اپل به صورت رسمی تایید کرده که در مک‌های مبتنی بر آرم خبری از پشتیبانی از بوت کمپ نخواهد بود، مگر اینکه مایکروسافت نظرش را تغییر دهد. مایکروسافت اکنون تنها لایسنس ورژن آرم ویندوز ۱۰ را در اختیار تولیدکنندگان پی‌سی قرار می‌دهد. بنابراین چشم‌انداز اجرای بومی ویندوز آرم روی سخت‌افزار اپل آنقدرها نویدبخش نیست. در عوض آن دسته از افرادی که می‌خواهند هر دو سیستم عامل را روی دیوایسی واحد داشته باشند، به مجازی‌سازی محدود خواهند شد. از طرف دیگر اما محبوب‌ترین نرم‌افزار مجازی‌سازی کنونی با شبیه‌ساز Rosetta 2 اپل سازگاری ندارد و باید به صورت کامل بازسازی شود.

حرکت به سوی آرم به صورت خاص با هدف از بین بردن بوت کمپ و هکینتاش صورت نگرفته است، این موضوع یکی پیامدهای جانبی تصمیم اپل است

گذار اپل، تاثیری مشابه بر کار افرادی نیز می‌گذارد که می‌خواهند macOS را روی سخت‌افزارهای غیر اپلی اجرا کنند. macOS حداقل برای مدتی به پشتیبانی از x86 ادامه خواهد داد و افراد علاقه‌مند به دنیای هکینتاش حداقل در میان‌مدت در امان خواهند بود. اما وقتی آینده دور را نظر می‌گیریم، شواهد نشان می‌دهند که تا پیش از اتمام دهه میلادی فعلی باید منتظر پشتیبانی صرف از آرم باشیم. زمانی که اپل پشتیبانی از اینتل را متوقف کند، یافتن نرم‌افزار سازگار با macOS بسیار دشوارتر خواهد شد. البته شاید تا آن زمان پلتفرم‌های پی‌سی بیشتری داشته باشیم که با اتکا بر آرم ساخته می‌شوند. اما پشتیبانی تمام و کمال بستگی به این دارد که کمپانی چقدر قابلیت‌های حیاتی macOS را با چنین سخت‌افزارهایی سازگار می‌کند.

حرکت به سوی آرم به صورت خاص با هدف از بین بردن بوت کمپ و هکینتاش صورت نگرفته است. این موضوع صرفا یکی پیامدهای جانبی تصمیم اپل است که البته گزینه‌های پیش روی مصرف‌کنندگان برای تعامل با اکوسیستم اپل را محدودتر از قبل خواهد کرد.

قطع همکاری با اینتل = کشتن اپلیکیشن‌ها

تمایل اپل به توقف اتکایش بر تکنولوژی اینتل بر هیچکس پوشیده نیست. شایعات حاکی از این هستند که اپل برای چندین سال از روند پیشرفت چیپ‌های اینتل ناراضی بوده و هزینه‌هایی کلان نیز متحمل می‌شده است. برای کمپانی ساکن کوپرتینو کاملا از لحاظ اقتصادی منطقی است که از تیمی داخلی برای توسعه سیلیکون موبایل موجود در لپ‌تاپ‌هایش استفاده کند. اما فاصله گرفتن از x86 به معنای شبیه‌سازی اپلیکیشن‌های قدیمی‌ای است که برای آن معماری توسعه‌ یافته‌اند. راهکار اپل برای این مشکل، Rosetta 2 است. اما بسیار بعید به نظر می‌رسد که اپل برای مدت‌زمانی طولانی به شبیه‌سازی اپلیکیشن‌ها ادامه دهد. در عوض، این ابزار صرفا قرار است برهه گذار از اینتل به سمت اپل سیلیکون را تسهیل کند.

یک جور ددلاین، حتی یک ددلاین غیر رسمی، می‌تواند توسعه‌دهندگان را به تدوین بومی اپلیکیشن‌ها برای آرم ترغیب کند و برای چندین سال متکی بر شبیه‌سازی نباشند. اما اپلیکیشن‌های قدیمی‌تری که در پایان نقشه راه پشتیبانی خود به سر می‌برند، شاید هیچوقت بازتدوین نشوند. به همین ترتیب، Rosetta هم قادر به ترجمه برخی از افزونه‌های موجود در پردازنده‌های اینتل نیست و این یعنی برخی از اپلیکیشن‌های پرفورمنس بالا شاید اصلا هیچوقت روی مک‌های آرم اجرا نشوند.

اپلیکیشن‌های x86 روی macOS زمان بسیار محدودی دارند

به هر روی اپلیکیشن‌های x86 روی macOS زمان بسیار محدودی دارند. اپل هم بالاخره بعد از چند سال به کار شبیه‌سازها خاتمه خواهد داد. نخستین Rosetta که همراه با OS X Tiger و برای شبیه‌سازی PowerPC در دوران گذار به اینتل منتشر شد، بعد از OS X Lion دیگر مورد پشتیبانی قرار نگرفت. اپل در آن زمان با گذشت تنها سه نسل از سیستم عاملش چنین تصمیمی گرفت.

ناگفته نماند که اپل هنوز می‌خواهد از چیپ‌های اینتل در حداقل یک نسل دیگر از محصولاتش استفاده کند. اما بدون تردید M1 آغازگر گذاری بزرگ خواهد بود. در آینده نه‌چندان دور، اپلیکیشن‌های قدیمی x86 دیگر روی مک‌ها اجرا نمی‌شوند، زیرا شبیه‌سازی نمی‌تواند تا ابد ادامه پیدا کند. در میان‌مدت، این یک سردرد واقعی برای توسعه‌دهندگان خواهد بود. با این همه اپل می‌تواند محکم‌تر از همیشه بر سخت‌افزار و نرم‌افزار چنگ بزند و درآمدی سرشار از فروش چیپ‌های خانگی داشته باشد.

آیا کنترل بیشتر بر پلتفرم مزایایی هم دارد؟

اپل در سال ۲۰۰۶ میلادی عطای PowerPC را به لقایش بخشید، عمدتا به خاطر سرعت کلاک پایین‌تر، نوآوری‌های معدود و هزینه‌های بالای پردازنده‌های شرکت آی‌بی‌ام. امروز بازتاب همین مشکلات را می‌توان در همکاری اپل با اینتل نیز مشاهده کرد. اما برای مصرف‌کنندگان، استفاده از معماری آرم و بهبود پرفورمنس به ازای هر وات، مزیتی کلیدی به حساب خواهد آمد.

اما حقیقت اینست که بهبودهای کمابیش در پرفورمنس، به نظر ارزش‌اش را ندارد که تمام توسعه‌دهندگان macOS و مصرف‌کنندگان این اکوسیستم دچار مشکل شوند. مک‌بوک‌های اینتل عمر باتری قابل قبول و پرفورمنس عالی را با خود به همراه می‌آورند. از سوی دیگر اندکی عجیب است که اپل نیم نگاهی به چیپ‌های قدرتمند AMD نیز نینداخته است.

آنچه اهالی کوپرتینو واقعا می‌خواهند، کنترل بیشتر است. نخست، اپل به دنبال کنترل بیشتر بر نقشه راه توسعه سخت‌افزار خود است. با یک پردازنده خانگی، اپل می‌تواند تصویربرداری، یادیگیری ماشینی و قابلیت‌های امنیتی را به هر سمت و سویی که خود صلاح می‌داند سوق دهد.

از سوی دیگر، یکپارچگی عمیق‌تر نرم‌افزار و سخت‌افزار هم به نظر اجتناب‌ناپذیر می‌رسد. در عین حال، سوییچ کردن به معماری آرم به اپل اهرم‌های بیشتری در حوزه نرم‌افزار می‌دهد. با رابط‌های برنامه‌نویسی جدید و سیلیکون تازه، ادغام هرچه بیشتر رابط‌های برنامه‌نویسی امنیتی، تاییدیه‌های اپلیکیشن‌، بیومتریک‌ها، کارت‌های اعتباری و ساز و کارهای پرداختی امکان‌پذیر می‌شود. در نتیجه، اینطور نیست که توسعه‌دهندگان به شکلی نرم به درون اپ استور کشیده شوند و به ایجاد سازگاری و استفاده از قابلیت‌های میان‌پلتفرمی با iOS ترغیب گردند.

هنوز چند سالی با گذار کامل به آرم فاصله داریم. اما غایی‌ترین هدف اپل ایجاد یک اکوسیستم نرم‌افزاری و سخت‌افزاری یکپارچه و شدیدا کنترل شده است که در حوزه‌های مختلف مانند پوشیدنی‌ها، موبایل‌های هوشمند و کامپیوترهای شخصی نمود پیدا خواهد کرد. اینکه آیا چنین چیزی به نفع مصرف‌کنندگان خواهد بود یا خیر را زمان تعیین خواهد کرد.