چالش آلودگی‌هوا در اثر استفاده از مازوت؛ از شیوع کرونا تا تحریم‌ها در صف متهمان

آلودگی هوا بار دیگر گریبان کلان شهرهای کشور را گرفته اما امسال برخلاف سال های گذشته، به جای آنکه متهم اصلی آمد و شد شهری و حضور خودرو و موتورسیکلت های فرسوده اعلام شود، انگشت اتهام به سمت نیروگاه های تولید برق نشانه رفته که گویا بر حسب شرایط به استفاده از سوخت مازوت روی آورده اند، اتفاقی که سالهای قبل نیز زمزمه آن به شکل غیر رسمی شنیده می شد، اما حالا به شکل رسمی از سوی رسانه ها مطرح می شود.

آلودگی هوا با توجه به پیامدهای زیانبارش به یکی از ملموس‌ترین معضلات زیست‌محیطی تهران، پایتخت ایران و چندین شهر دیگر کشورمان تبدیل شده‌است. آمارها نشان می‌دهد که در روزهای تشدید آلودگی هوای تهران، شمار بیماران تنفسی تا ۶۰ درصد افزایش می‌یابند. بیشترین عامل مرتبط با تشدید بیماری‌های سیستم قلبی و عروقی و ریوی، افزایش آلاینده‌های دی‌اکسید گوگرد، ذرات معلق و منواکسید کربن است، به ‌طوری ‌که آلودگی هوا در تهران به‌ طور متوسط موجب کاهش ۵ سال از عمر تهرانی‌ها شده‌است.

روز گذشته عیسی کلانتری رییس سازمان حفاظت از محیط زیست، در رابطه با علت آلودگی هوای تهران اعلام کرد: «معاون دادستان بخشنامه داده که کسی مانع سوزاندن مازوت نشود. علت آلودگی هوای تهران و دیگر کلان شهرها در زمستان خودروهای بنزینی نیست. در هوای گرم خودروهای بنزینی عامل آلودگی هستند. در فصل زمستان خطرناک ترین مسئله گوگردی است که در سوخت‌های فسیلی به خصوص در مازوت و گازوئیل وجود دارد.»

وی ادامه داد: «متأسفانه کیفیت گازوئیل ما هم بد شده است. پنج‌شنبه هم معاونت محیط‌زیست‌ انسانی گزارش دادند که مقدار سولفور موجود در گازوئیل‌ها در بیشتر موارد بالای هزار pmm بوده است در حالی که استاندارد آن پنجاه ppm است.»

رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست اظهار کرد: «پالایشگاه‌های ما اگر خوب تصفیه کنند گوگرد را از نفت خام بگیرند؛ سوخت‌های گازوئیلی ما استاندارد می‌شود. قبلا بهتر بود، ولی اخیرا احتمالا به خاطر تقاضای زیادی که برای سوخت زمستان هست دقت عمل در تصفیه از بین رفته است.»

وی تاکید کرد: «پالایشگاه‌های ما بالای 25 درصد مازوت تولید می‌کنند. روزی 400 یا 500 هزار بشکه مازوت تولید می‌شود. این مازوت تولیدی یا باید صادر یا باید مصرف شود، چون اگر انبارها پر شود یا باید پالایشگاه تعطیل شود یا باید آن را مثلا در بیابانی یا جایی بریزند چون نمی‌توانند پالایشگاه را تعطیل کنند؛ چون مردم بنزین می‌خواهند.»

او افزود: «این که من قبول ندارم که می‌گویند ما کمبود گاز داریم، به این علت است که مازوت باید جایی مصرف شود که آن را به صنایع سنگین می‌دهند و این آلایندگی‌ها را ایجاد می‌کند.»

عیسی کلانتری در خصوص طرح ترافیک در زمستان گفت: «طرح ترافیک در زمستان برای خودروهای بنزینی تأثیر چندانی ندارد. فقط برای جلوگیری از تراکم ترافیک است. علت آلودگی هوای تهران مازوت است و اگر حذف نشود؛ همین وضع ادامه دارد.معاون دادستان کل کشور به استان‌ها بخشنامه کرده است که شما برای سوزاندن نفت کوره در نیروگاه‌ها و صنایع مانع نشوید. یعنی کسی که باید قانون هوای پاک را اجرا کند، از نظر امنیتی به این نتیجه رسیده است که باید این مازوت سوزانده شود.»

او ادامه داد: «در ستاد کرونا آقای رئیس جمهوری و آقای دادستان کل کشور گفتند که باید قانون هوای پاک اجرا شود، ولی معاون دادستان کل بخشنامه کرده که شما مانع نشوید که نیروگاه‌ها مازوت مصرف کنند. یک مسئله پیچیده‌است که یا باید پالایشگاه و نیروگاه تعطیل شود، یا مازوت سوزانده نشود. در همین مسئله مازوت و پالایشگاه‌ها مسئله تحریم موثر است. پالایشگاه‌های مدرن 5درصد مازوت تولید می‌کنند، ولی پالایشگاه های ما 4 برابر بیشتر مازوت تولید می‌کنند.»

در ادامه‌ی روند افزایش آلودگی هوا، رئیس پلیس راهور ناجا از جریمه موتورسیکلت‌های فاقد معاینه فنی اطلاع داد و گفت: «موضوع معاینه فنی موتورسیکلت جدی است. سیستم LEZ که برای کنترل آلودگی هوا در کلانشهرها روی دوربین‌های ثبت تخلفات نصب شده برایش فرقی ندارد که خودرو یا موتورسیکلت از مقابل آن رد شود. موتورسیکلت‌های فاقد معاینه فنی هم جریمه می‌شوند.»

عجیب آنکه علیرغم اظهار نظر صریح رئیس سازمان محیط زیست و وزیر نفت مبنی بر لزوم استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه ها، برخی از مسئولان دیگر استفاده از چنین سوختی را در شهرهایی مانند تهران و کرج مردود می دانند و از سوی دیگر نیز خبر می رسد که ظاهرا از ترکیبی از نفت کوره (مازوت) و نفت گاز (گازوئیل)، برای سوخت رسانی در مواقع کمبود گاز استفاده می شود.

در همین حین خبر می رسد که به دلیل شدت تحریم های یکجانبه آمریکا، تکنولوژی پالایشگاه های ایران به روز نیست و همین عامل نیز سبب ازدیاد تولید مازوت در مقایسه با دیگر فراورده‌ها شده است.

این در حالیست که محسن هاشمی رفسنجانی، رئیس شورای شهر تهران، شرایط شیوع کرونا و باز گذاشتن پنجره ها توسط شهروندان (به جهت تهویه هوا) را عامل اصلی افزایش مصرف گاز در زمستان امسال اعلام می‌کند، به گفته ایشان این افزایش مصرف گاز، منجر به کمبود گاز برای نیروگاه ها و ناچار شدن نیروگاه ها به استفاده از مازوت شده است.

از سوی دیگر رئیس سازمان محیط زیست نیز امروز در تکمیل صحبت های روز گذشته خود اعلام کرد که شهروندان باید بین قطع شدن برق شهری و سوزاندن مازوت (برای تولید برق توسط نیروگاه ها) یکی را انتخاب کنند و در شرایط فعلی برای تامین انرژی مورد نیاز، چاره ای جز این وجود ندارد.

در همین حین نیز معاون فنی و عملیاتی مرکز اورژانس تهران از افزایش ۱۰ درصدی تماس های اورژانسی بیماران قلبی و تنفسی در اثر افزایش میزان آلایندگی هوا خبر می‌دهد.