با راکت لب، شرکتی که می‌تواند بزرگ‌ترین رقیب اسپیس اکس باشد آشنا شوید

«Rocket Lab یکی از آن داستان‌های موفقیت در میان کمپانی‌های فعال در حوزه پرتاب موشک است». این را راجر هندبرگ، متخصص قانون‌گذاری فضایی در دانشگاه فلوریدای مرکزی می‌گوید. «آن‌ها دارند به کمپانی‌های بزرگ‌تر و بنیادین‌تر امروزی در حوزه پرتاب موشک نزدیک می‌شوند - خصوصا اسپیس اکس».

این دستاوردی است که تا حدی به خبری که اخیرا و در روز یکم مارس اعلام شد مربوط می‌شود: ادغام Rocket Lab با شرکت Vector Acquisition Corporation. پیوستن به شرکتی که به صورت خاص در خرید کمپانی‌های دیگر تخصص دارد -یکی از آن شرکت‌هایی که به کسب‌وکارها اجازه می‌دهد بدون عرضه اولیه سهام تبدیل به شرکت‌های سهامی عام شوند- باعث می‌شود Rocket Labs از موج تازه‌ای از سرمایه‌ بهره‌مند شود که ارزش‌اش را به ۴.۱ میلیارد دلار می‌سازد. بخش اعظمی از این پول قرار است صرف توسعه و تست موشک Neutron شود که کمپانی می‌خواهد آن را در سال ۲۰۲۴ میلادی به پرواز درآورد.

موشک نوترون می‌تواند ۸۰۰۰ کیلوگرم محموله را به مدار پایینی زمین ببرد و این یعنی می‌توان دوجین محموله بالقوه را به صورت زمان به مدار برد

این گردشی ۱۸۰ درجه‌ای برای راکت لب است. پیتر بک، مدیرعامل کمپانی از مدت‌ها پیش به صحبت راجع به ایده ساخت موشکی بزرگ‌تر پرداخته که می‌تواند محموله‌هایی عظیم را با خود به فضا ببرد و حتی شاید به صورت همزمان به چندین مشتری خدمات‌رسانی کند.

اما بازار ماهواره چند وقتی است که ماموریت‌های اشتراک‌گذاری پرواز را در آغوش گرفته است، خصوصا با توجه به ظهور ابر صورت فلکی‌های ماهواره‌ای که طی دهه آتی، بیشترین شمار ماهواره‌های پرتاب شده به مدار کره زمین را به خود اختصاص خواهند داد. موشک نوترون می‌تواند ۸۰۰۰ کیلوگرم محموله را به مدار پایینی زمین ببرد و این یعنی می‌توان دوجین محموله بالقوه را به صورت زمان به مدار برد.

نوترون ضمنا باعث می‌شود راکت لب در حوزه‌های دیگر هم رقابتی تنگاتنگ‌تر با اسپیس اکس داشته باشد. هردو کمپانی در حال سرمایه‌گذاری روی فضاپیماهای ارزان‌قیمت‌تر هستند و این هدف را با استفاده از مواد کم‌هزینه‌تر و سیستم‌های چند بار مصرف عملی می‌کنند.

شباهات به اسپیس اکس همین‌جا به پایان نمی‌رسد. راکت لب مدعی شده که طراحی موشک نوترون به گونه‌ای است که می‌تواند جواز لارم برای ماموریت‌های ارسال فضانوردان به مدار و سپس ایستگاه فضایی بین‌المللی را دریافت کند - درست مانند همان کاری که اسپیس اکس اکنون به انجام می‌رساند. طراحی نوترون به موشک سایوز روسیه شباهت دارد و می‌تواند سه فضانورد را به ایستگاه فضایی بین‌المللی بفرستد. و البته که هر دو کمپانی از تمایل خود به آغاز ماموریت‌هایی فراتر مدار زمین گفته‌اند. نوترون می‌تواند محموله‌های ۲۰۰۰ کیلوگرمی را به ماه بفرستد و محموله‌های ۱۵۰۰ کیلوگرمی را نیز با خود به مریخ و زهره خواهد برد.

برخلاف اسپیس اکس و وسیله نقلیه Crew Dragon اش، راکت لب هنوز شروع به ساخت کپسول مخصوص خدمه خود نکرده است

البته اندکی تفاوت نیز به چشم می‌خورد. برخلاف اسپیس اکس و وسیله نقلیه Crew Dragon اش، راکت لب هنوز شروع به ساخت کپسول مخصوص خدمه خود نکرده است. اگر نوترون بتواند شروع به ارسال بشر به مدار زمین کند، دقیقا مشخص نیست که چه وسیله نقلیه دیگری روی آن قرار خواهد گرفت. راکت لب در حال ساخت یک فضاپیمای میان سیاره‌ای مانند Starship نیست. و این شرکت سعی نمی‌کند یک سرویس اینترنتی ماهواره‌ای جهانی مانند استارلینک بسازد. تنها پروژه بزرگ راکت لب بیرون از دنیای موشک‌ها، باس ماهواره Photon است که زیرساختی برای فضاپیما به حساب آمده و معمولا به کنترل زمین می‌گوید که ماهواره در چه نقطه‌ای از مدار حضور دارد.

و نوترون قرار نیست خیلی ساده به محض توسعه آغاز به کار کند. چند بار مصرف کردن موشک نیازمند انبوهی از پرتاب‌های آزمایشی است و حتی موشک پیشین الکترون که جلوتر به صورت مفصل به آن خواهیم پرداخت هنوز کاملا چند بار مصرف نشده است. طراحی موتور نوترون بسیار بزرگ‌تر و پیچیده‌تر از آن است که خیلی ساده بر مبنای الکترون ساخته شود. بنابراین کمپانی باید کارش را از ابتدا آغاز کند و از این سر درآورد که چطور می‌توان مقیاس تولیدات را افزایش داد.

جای تعجب نخواهد داشت اگر بگوییم پروازهای فضایی انسانی، بزرگ‌ترین چالش پیش روی کمپانی به حساب می‌آیند. هندبرگ می‌گوید: «وسیله نقلیه جدید آن‌ها باعث می‌شود کمپانی در ارسال محموله شکلی بسیار رقابتی به خود بگیرد. پروازهای فضایی انسانی اندکی مشکل‌سازتر ظاهر می‌شوند.» یکی از مقاصد، ایستگاه فضایی بین‌المللی است، اما راکت لب برای دستیابی به چنین قراردادهایی باید با اسپیس اکس و بویینگ رقابت کند. شاید راکت لب بتواند کسب‌وکاری تازه در حوزه توریسم فضایی برای خود دست و پا کند، اما آن صنعت هم هنوز در دوران طفولیت به سر می‌برد.

کمپانی و بازارش

راکت لب در سال ۲۰۰۶ توسط پیتر بک تاسیس شد که هم مدیرعامل شرکت است و هم مدیر ارشد فنی آن. در سال ۲۰۰۹، راکت لب تبدیل به نخستین کمپانی خصوصی در نیم‌کره جنوبی شد که با موشک Atea 1 به فضا رسید.

الکترون نیز د سال ۲۰۱۳ معرفی شد و اساسا پرتاب‌گری برای بازار ماهواره‌های کوچک بود. این موشک می‌تواند محموله‌هایی با سقف وزن ۱۵۰ کیلوگرم را به مدار خورشیدآهنگ ببرد. ماهواره‌های خورشیدآهنگ این‌طور کار می‌کنند که به صورت همگام با زمین می‌چرخند و بنابراین همواره بر فراز نقطه‌ای مشخص از کره خاکی قرار دارند. یکی از بهترین مثال‌ها برای این ماهواره‌ها، A-Train است: گروهی از ماهواره‌های ناظر بر زمین که توسط ناسا و شرکای بین‌المللی‌اش کنترل می‌شوند.

راکت لب متوجه بازاری در حال رشد برای محموله‌های کوچک‌تر شد و اینجا بود که الکترون به میدان آمد

یک ماهواره رصد زمینی پرچمدار ناسا مانند Suomi NPP بیش از ۲ تن وزن دارد، اما راکت لب متوجه بازاری در حال رشد برای محموله‌های کوچک‌تر شد و اینجا بود که الکترون به میدان آمد. درحالی که پرتاب‌های استاندارد ناسا به راحتی هزینه‌ای بالغ بر ۱۰۰ میلیون دلار روی دست این سازمان فضایی می‌گذارند، پروازهای الکترون با قیمت ۴.۹ میلیون دلار تبلیغ می‌شوند.

تا به امروز علاوه بر ناسا، شرکت‌های دیگری مانند Planet ،Spire و Moon Express هم از جمله مشتریان راکت لب بوده‌اند. مقر این کمپانی خصوصی فضایی در لوس آنجلس بنا شده، اما اعضای تیم در اصل نیوزلندی هستند. تاسیسات جانبی و مراکز کنترل ماموریت شرکت را هم می‌توان اوکلند یافت.

موشک الکترون

الکترون که حالا نوترون هم بر مبنای آن ساخته می‌شود، موشکی دو بخشی و مبتین بر سوخت مایع است که از موتوری به نام Rutherford قوت می‌گیرد. برای توضیح باید گفت که ارنست راترفورد فیزیکدانی زاده‌ی نیوزلند بود که در سال ۱۹۱۱، مدلی از هسته اتم‌ها و الکترون‌ها ساخت.

موتورهای الکترون به صورت کامل چاپ سه‌بعدی شده‌اند و راکت لب می‌گوید هر موتور کامل را می‌توان ظرف ۲۴ ساعت چاپ کرد

در نخستین بخش موشک الکترون، بالغ بر نه موتور راترفورد یافت می‌شود و یک موتور دیگر نیز به بخش بالایی موشک قوت می‌رساند. این موتورها به صورت کامل چاپ سه‌بعدی شده‌اند و راکت لب می‌گوید هر موتور کامل را می‌توان ظرف ۲۴ ساعت چاپ سه‌بعدی کرد.

این موشک از سوخت اکسیژن مایع و کروزین خالص -ترکیبی رایج از سوخت که پیشتر در فالکون ۹، سایوز و Atlas V هم استفاده شده- بهره می‌برد. ساختار الکترون به گونه‌ای است که وزن بسیار اندکی دارد و تمام قطعات (از جمله مخزن اکسیژن مایع) از ترکیبات کربنی ساخته شده. در واقع این موشک آنقدر سبک‌وزن است که نیمی از اجزای سازنده آن را می‌توانید با یک دست بلند کنید. تا به امروز بسیاری به استفاده از مخازنی از جنس کربن برای محیطی که میزبان اکسیژن فوق سرد است انتقاد کرده و آن را دردسرساز توصیف نموده‌اند، اما در وب‌سایت راکت لب آمده که این شرکت از طریق یک «برنامه تحقیق فشرده»، قادر به ساخت مخزنی «سازگار با اکسیژن مایع» بوده است.