آخرین پیش‌نویس طرح مجلس برای فضای مجازی: استفاده از فیلترشکن جرم نیست

پیش نویس اصلاح شده و نهایی طرح پرحاشیه‌ی «حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی» شب گذشته در چند خبرگزاری از جمله خبرگزاری مهر منتشر شد. بررسی‌های دیجیاتو نشان می‌دهد نسخه نهایی طرح که قرار است هفته جاری در مجلس بررسی شود استفاده از فیلترشکن یا حضور در شبکه‌های اجتماعی فیلتر شده را جرم تلقی نکرده است. با این حال تولید، توزیع و فروش فیلترشکن جرم تلقی شده است.

طرح جنجالی مجلس برای ساماندهی فضای مجازی که با انتقادات کارشناسان و واکنش‌های بسیاری در فضای مجازی همراه شده، با اصلاحات انجام شده قرار است به زودی در مجلس شورای اسلامی بررسی شود.

طبق ماده 33 پیش نویس جدید این طرح، هرگونه فعالیت تجاری در زمینه تولید، توزیع، تکثیر و عرضه غیرمجاز نرم‌افزارها یا ابزارهای رایانه‌ای الکترونیکی (نظیر VPN و فیلترشکن)، انتشار عمده (به تشخیص کمیسیون) و در دسترس قرار دادن غیر مجاز آنکه امکان دسترسی به خدمات غیرمجاز مسدود شده را به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم فراهم کند ممنوع بوده و مجازات مرتکب آن حبس و جزای نقدی درجه شش خواهد بود. این حبس بیش از شش ماه تا دو سال و جزای نقدی بیش از بیست میلیون تا هشتاد میلیون ریال است.

همچنین طبق تبصره این طرح، چنانچه مرتکب از این بابت وجهی تحصیل کرده باشد علاوه بر مجازات مقرر در این ماده به ضبط عوائد حاصل از جرم محکوم و چنانچه این جرم را به‌عنوان حرفه خود انتخاب کرده باشند به جزای نقدی یک تا دو برابر مال تحصیل شده محکوم خواهد شد.

در حالی که پیش از این شاهد اظهارات ضد و نقیضی درباره جرم تلقی شدن استفاده از فیلترشکن بودیم اما این ماده نشان می‌دهد که در طرح مجلس برای ساماندهی فضای مجازی، استفاده کاربران از فیلتر شکن جرم نیست. باید گفت پیش‌تر این موضوع با توجه به مسدود بودن شبکه‌های اجتماعی مختلف در ایران، با واکنش زیادی از کاربران فضای مجازی رو به رو شده بود.

با نگاهی به طرح اولیه مجلس برای ساماندهی فضای مجازی و مقایسه آن با پیش نویس اصلاح شده، شاهد تفاوت آن چنانی در مبحث فیلترشکن نیستیم. در ماده طرح جدید  واژه «فعالیت تجاری» در زمینه تولید، توزیع و ... اضافه شده است. همچنین به جای انتشار فیلترشکن از «انتشار عمده» یاد شده است که تشخیص آن برعهده کمیسیون عالی است.

اعضای این کمیسیون را نمایندگانی از مرکز ملی فضای مجازی، دادستانی کل کشور، ستاد کل نیروهای مسلح، وزارت خانه‌های ارتباطات، اطلاعات، فرهنگ، صمت، اقتصاد ، سپاه، صدا و سیما، مجلس و ... تشکیل می‌دهند.

همچنین باید گفت طبق پیش‌نویس طرح اصلاح شده مجلس، تهیه و تصویب ضوابط عرضه و استفاده از ابزارهای دسترسی بدون پالایش (مانند فیلترشکن و VPN) بر عهده این کمیسیون قرار داده شده است.