فعالین حوزه ماینینگ کشور از دولت سیزدهم چه می‌خواهند؟

قطعی برق، کمبود انرژی، خروج ارز از کشور و حتی کلاه‌برداری‌های نوین، کمترین گناهی بود که صنعت ماینینگ به آن متهم است. این صنعت نوظهور، کمتر شناخته شده و به اعتقاد گروهی بسیار سودآور نه تنها در چند سال اخیر مورد حمایت قرار نگرفت، بلکه نگاه مدام به انتقاد گرفته شد. شناخت زیر و زبر این صنعت اما کار خیلی پیچیده‌ای نیست. هرچند فعالان حوزه ماینینگ و رمزارز در چند سال اخیر همه تلاش خود را کردند تا مسئولان را با آن آشنا کنند و از آن غول بی‌شاخ و دم خطر آفرین، صنعتی به مانند دیگر صنایع سودآور را به دولت و البته جامعه معرفی کنند اما این فعالین حوزه، در دولت جدید چه خواسته‌ای دارند؟

دولت روحانی هرچند در روزهای پایانی فعالیت خود به این صنعت نزدیک‌تر شده بود، اما بانک مرکزی و مجلس همچنان آن طور که انتظار می‌رفت با آغوش نه چندان بازی به سراغ این صنعت رفتند. این در حالی است که بعد از به رسمیت شناخته‌شدن صنعت ماینینگ در دولت دوازدهم، نوع مخالفت‌های وزارت نیرو نیز تغییر شکل داد و به سمت تغییر نرخ حامل‌های انرژی حرکت کرد. باید گفت به اعتقاد فعالان صنعت ماینینگ اگر حوزه ماینینگ یک صنعت است، در نتیجه باید تعرفه صنعتی نیز داشته باشد. تعرفه مصرف برق، چگونگی روند استخراج و تامین برق استخراج تنها بخشی از مسائل صنعت نوظهور ماینینگ در دولت قبل بودند.

حالا دولت سیزدهم و کابینه آن رسما مستقر شده و باید دید آیا فعالان صنعت ماینینگ چشم امیدی به بهبود شرایط توسط ابراهیم رئیسی و کابینه‌اش دارند یا نه. دولت روحانی با وجود مقاوتی که دربرابر این صنعت داشت، در نهایت به پذیرش آن نزدیک شده بود. برای مثال، فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد دولت روحانی، اردیبهشت امسال در حاشیه همایش «اقتصاد هوشمند»، اعلام کرده بود که مزایای استفاده و بهره‌برداری از رمزارزها را باید به حداکثر و معایب آن را به حداقل برسانیم. او همچنین با اشاره به مصوبه دولت در خصوص ماینینگ و استخراج رمزارزها گفته بود: «هر چند دولت اقدام به تدوین و ابلاغ این مصوبه کرده است اما یا باید آن مصوبه را اصلاح کرد یا باید آن را دقیق‌تر تدوین کرد.» اما حالا باید دید کابینه ابراهیم رئیسی درباره صنعت ماینینگ چه فکر می‌کنند. آیا قرار است مصوبه‌های متعدد بیشتری را شاهد باشیم یا صنعت ماینینگ در ادامه مسیر قبلی خود پیش خواهد رفت؟ آیا شناخت این صنعت به درستی شکل گرفته یا پیچیدگی روند توسعه صنعت ماینینگ، ریشه در عدم شناخت آن دارد؟

اهداف تبلیغاتی اقتصاد را رهبری می‌کنند

«محمدرضا شرفی»، عضو کارگروه بلاکچین و رمزارز فاوای اتاق بازرگانی ایران با اشاره به اینکه، شناخت حوزه ماینینگ نه تنها در ایران بلکه در بیشتر کشورهای دنیا همچنان ناقص است و نسبت به همه وجوه آن آگاهی کافی و کامل شکل نگرفته، به دیجیاتو گفت: «همه کشورها با چالش شناخت حوزه ماینینگ  و رمزارز روبرو هستند. البته در ایران این مشکل پیچیده‌تر است. متاسفانه برخی تصمیماتی که اهمیت ویژه‌ای برای اقتصاد کشور دارد، دستخوش اهداف تبلیغاتی یا دست‌های پشت پرده می‌شود. فناوری‌‌های حوزه رمزارز و ماینینگ هم نوظهور هستند و بسیار در هم تنیده؛ از همین رو نمی‌توان بخش‌های مختلف آن را از یکدیگر تفکیک کرد.»

شرفی با تاکید بر اینکه باید فناوری‌های این حوزه را به طور همه‌جانبه و کامل مورد توجه قرار داد، به شیوه آزمون و خطا در جریان آشنایی حاکمان با این حوزه اشاره کرد و ادامه داد: « در دولت قبلی به دلیل ناآشنایی مسئولان با صنعت ماینینگ شرایط مناسبی فراهم نشد تا از مزیت‌ها و امکانات صنعت ماینینگ در اقتصاد بهره‌مند شویم. توجه به صنعت ماینینگ بستر مناسبی برای رشد و توسعه صنعت برق کشور را نیز فراهم می‌کرد. هرچند به این موضوع آن طور که باید توجه نشد و این فرصت مهم از دست رفت.»

هنوز برای قضاوت زود است

او با اشاره به اینکه همچنان تیم اجرایی دولت به طور کلی نهایی نشده و باید منتظر اقدامات وزرا و انتصاب معاونین آنها در آینده باشیم گفت: «این موضوع را باید در نظر داشت که مشکلات کشور با تغییر یک نهاد و یک شخص نیست، بلکه مشکلات در بخش میانی مدیران و تصمیم گیران بیشتر وجود دارد. از همین رو هر تغییری در راس سیستم دولت هم نقش خیلی پررنگی ندارد. ما نیازمند نوسازی ساختار صنعت و اقتصاد کشور هستیم. مسئولان همواره بعد از تصمیمات خود پاسخگو نیستند و هرگز تا امروز شاهد کناره‌گیری یا استعفا مسئولان نبوده‌ایم. مسئولیت پذیری متاسفانه مهره گم شده در روند اجرایی کشور است و تا زمانی که در مسئولان نهادینه نشود نمی‌توان توقع بهبود شرایط را داشت.»

عضو کارگروه بلاکچین و رمزارز فاوای اتاق بازرگانی ایران با اشاره به اینکه ما همچنان در کشور مرحله پاسخگویی را مورد توجه قرار نمی‌دهیم و این موضوع حرکت در مسیر توسعه را کند کرده افزود: «خسارتی که مسئولان بر سیستم اقتصادی کشور وارد می‌کنند باید در صنعت و اقتصاد مورد توجه جدی قرار بگیرد. ماینینگ هم به مانند دیگر صنایع نیازمند مطالعه، توجه و بررسی جدی است. مادامی که دستور‌العمل و قوانین اجرایی بر اساس وحدت رویه شکل نگیرد، نمی‌توان انتظار بهبود و تغییر شرایط را داشت.»

«دولت و حاکمیت باید به ساختار اشتباه موجود پی ببرند و در مسیر تغییر این ساختار اشتباه حرکت کنند.» شرفی با بیان این موضوع، ابراز امیدواری کرد که ساختار صنعت ماینینگ دردولت آینده مورد بررسی و توجه جدی قرار بگیرد و جریان رگولاتوری صنعت ماینینگ و به شکل کلان‌تر حوزه فناوری‌های رمزار مورد توجه و بازخوانی ویژه قرار بگیرد.

گره ماینینگ با حوزه انرژی

«امید علوی»، فعال حوزه ماینینگ و نایب رئیس سابق کمیسیون رمزارز نصر کشور نیز با اشاره به اینکه اقدامات وزرا در آینده نزدیک نشان دهنده شرایط خواهد بود و همچنان آینده صنعت ماینینگ مبهم است به دیجیاتو گفت: «در حال حاضر بررسی رویکرد دولت سیزدهم در حوزه ماینینگ ممکن نیست و باید برنامه‌های پیشنهادی وزرای مرتبط با این حوزه را به طور جدی مورد تحلیل و بررسی قرار داد و دید که در آینده چه کار می‌کنند. آنچه درباره صنعت ماینینگ روشن است، ارتباط این صنعت با حوزه انرژی است. چالش‌های حوزه انرژی و ارتباط آن با صنعت ماینینگ همچنان پابرجا هستند. از همین رو، در بهترین شرایط هم نزدیک به سه ماه زمان، برای خروج از این چالش‌ها و آغاز موقعیت با ثبات زمان لازم است.»

او با اشاره به اینکه، رویکرد خود تامین گری در حوزه ماینینگ امکان توسعه صنعت ماینینگ را بیشتر خواهد کرد، افزود: «البته این موضوع به رویکرد دولت آینده به حوزه رمزارز باز می‌گردد. وزرای اقتصاد، نیرو رئیس بانک مرکزی در این حوزه اهمیت قابل توجهی دارند. به هر حال رئیس بانک مرکزی در دولت قبل نسبت به موضوع ماینینگ کاملا منفعل بود و همین موضوع توسعه این صنعت را با دست‌اندازهایی مواجه کرد. از همین رو باید دید که آیا بانک مرکزی با ورود به میدان زیرساخت مناسب برای فعالیت را ایجاد خواهد کرد یا خیر.»

لازم نیست از صفر شروع کنیم

علوی با ابراز امیدواری نسبت به این موضوع که اشتباهات دولت قبلی در دولت سیزدهم تکرار نشود ادامه داد: «خوشبختانه می‌توان به این موضوع امیدوار بود که برای پیشبرد برنامه‌های حوزه ماینینگ نیازی به حرکت از نقطه صفر نیست. رئیس دولت سیزدهم در زمان ریاست قوه قضائیه با حوزه ماینینگ آشنایی پیدا کرده و بر وجوه مختلف آن نیز آگاه است. وزرای کابینه هم نسبت به دارایی‌های دیجیتال آگاهی و دانش بیشتری نسبت به سال‌های قبل به دست آورده‌اند و همین موضوع منجر به آن شده که برای پیشبرد موضوع ناگزیر به گفت‌وگو از نقطه صفر نباشیم.»

به اعتقاد علوی با توجه به نوظهور بودن دارایی‌های دیجیتال و حوزه رمزارز بهتر آن است که مجلس به این موضوع ورود نکند و دولت به طور مستقیم تصمیمات خود را در این حوزه اعلام کند. به هر حال دولت خارج از مسیرهای سنتی قبلی با همکاری بخش خصوصی امکان تنظیم‌گری حوزه ماینینگ را دارد. قانون‌گذاری در دوران نوظهوری یک فرآیند اندکی شتابزده است. از همین رو باید با تکیه به جریان خود تنطیم‌گری دولت اجازه بالندگی صنعت ماینینگ را دهد و در مراحل بعد به دنبال قانون‌گذاری درباره آن باشیم.

آیا در هنوز بر همان پاشنه می‌چرخد؟

اظهارنظرها درباره غیرقانونی بودن ماینینگ و تبادل رمزارز در اواخر دولت روحانی مدام در حال اوج‌گیری بود. ورود رئیس مجلس به حوزه رمزارز و غیرقانونی خطاب کردن تبادل رمزارز هم شاید ارثیه‌ای است که از روند ارتباط دولت قبل و مجلس بر سر حوزه ماینینگ به جای مانده است. برخی بر این باورند که اگر رگولاتوری در این حوزه شکل‌گرفته بود، عدم آگاهی و دانش کافی روند توسعه این صنعت را با اختلال مواجه نمی‌کرد. هرچند در مقابل عده‌ای دیگر نیز خودتنظیم‌گری را مؤثرتر می‌دانند. آشفتگی بازار رمزارز و ورود نهادهای غیرمرتبط به آن، آسیب‌های قابل‌توجهی به فعالان این حوزه و به گمان عده‌ای اقتصاد کشور وارد کره است. اما در نهایت نقش دولت در رگولاتوری چیست و آیا تا امروز آنچه انتظار می‌رفت را به‌درستی پیش برده است؟ شواهد بیانگر آن است که تا امروز ورود دولت روند عادی برخی جریان‌های فناوری راحتی با اختلال روبرو کرده است. از همین رو است که فعالان صنعت ماینینگ امیدوارند دولت سیزدهم مسیر روشن‌تری را انتخاب کند و این صنعت نه تنها خود بالنده شود، بلکه امکان ایجاد زیرساخت برای توسعه در بخش‌های دیگر همچون حوزه انرژی را نیز به دست آورد.