آیا ناهید در گذشته سیاره‌ای قابل سکونت بوده است؟

در سال‌های اخیر، منجمان سیاره ناهید را از دید دیگری بررسی کردند و احتمال دادند که در میلیون‌ها سال پیش شرایط وجود حیات روی آن مهیا بوده است. برای مثال، برخی مدلسازی‌ها نشان می‌دهند که این سیاره قبلا اقیانوس‌های بزرگ و اقلیم آرامی داشته که برای میلیارد‌ها سال روی آن باقی مانده است.

اما ناهید امروزی اقلیم بسیار متفاوتی دارد؛ سطح آن به قدری داغ و خشک است که می‌تواند سرب را ذوب کند. با این حال، منجمان معتقدند که اگر زمانی حیات روی این سیاره وجود داشت، هنوز می‌توان در ابرها و جایی در ارتفاع ۵۰ کیلومتری از سطح ناهید شواهدی از آن را پیدا کرد. چنین فاصله‌ای از سطح این سیاره شرایطی مثل سطح دریا در زمین دارد و دما و فشار آن درست مثل چیزی است که ما روی زمین حس می‌کنیم.

سیاره ناهید هم درست مثل بقیه سیارات جوان به قدری داغ بود که نمی‌توانست بستری برای اقیانوس‌های مایع باشد. تقریبا تمام آب ناهید بخار شده و سونایی به بزرگی یک سیاره ایجاد کرده بود. مدلی که قبلا برای گذشته این سیاره پیشنهاد شده بود شرایطی آرام را روی ناهید نشان می‌داد که نتیجه سرد شدن این سیاره در طی میلیون‌ها سال بود.

شرایط به گونه‌ای بود که ابرهای ناهید بخش بزرگی از گرمای خورشید را بازتاب می‌کرد و شرایط را برای وجود اقیانوس‌های مایع فراهم می‌کرد. با این حال، خورشید جوان هم عامل بی تاثیری نبود. در آن زمان، درخشش خورشید کمتر بود و تنها ۷۰ درصد خورشیدی که امروز می‌شناسیم درخشان بود.

در مطالعه‌ای جدید منجمان رصدخانه نجومی ژنو در سوییس شرایط اقلیمی ناهید را در گذشته شبیه‌سازی کردند و با نتایج بسیار متفاوتی روبرو شدند. آن‌ها متوجه شدند که شرایط در ناهید جوان طوری بود که ابرها فقط در شب به وجود می‌آمدند و روزها خبری از ابر نبود. بنابراین ابرها گرمای خورشید را در روز بازتاب نمی‌کرد، تاثیری در تشکیل حیات نداشت.

علاوه بر اینکه ابرها از ورود گرما جلوگیری نمی‌کردند، حتی با ایجاد اثر گلخانه‌ای گرمای بیشتری را در شب‌ها درون اتمسفر سیاره نگه می‌داشتند. به همین دلیل، ناهید هیچ وقت به اندازه‌ای خنک نشد که باران کافی روی این سیاره ببارد و رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و اقیانوس‌ها تشکیل شود.

اگر حدس این محققان درست باشد، ناهید همیشه سیاره‌ای داغ بوده است و تاکنون فرضیه متفاوتی داشتیم. مطالعات بیشتر روی سطح سیاره اطلاعات بیشتری درباره اقلیم آن در اختیارمان قرار خواهد داد. برای مثال، محققان احتمال می‌دهند که تسراهای ناهید که نواحی جغرافیایی مشابه قاره‌های زمین هستند، ترکیباتی بسیار شبیه به ترکیبات شیمیایی سنگ‌های روی سیاره زمین دارند.

در سیاره ما این سنگ‌های دگرگونی در حضور آب مایع شکل می‌گیرند. اما اگر معلوم شود که این سنگ‌های ناهید بازالتی و مثل کف دریاهای زمین هستند، دیگر نیازی به حضور آب برای تشکیل آن‌ها نیست. چنین نتیجه‌ای فرضیه این منجمان را تقویت می‌کند و نشان می‌دهد که ناهید واقعا سیاره‌ای داغ بوده است.

ماموریت جدید «وریتاس» (VERITAS – Venus Emissivity, Radio Science, InSAR, Topography & Spectroscopy) که ناسا به تازگی آن را آغاز کرده است، در سال ۲۰۲۸ میلادی پرتاب می‌شود و تسراهای ناهید را از مداری به دور این سیاره مطالعه می‌کند. با این حال، احتمالا به یک ناهیدنورد نیاز است تا بتوان اطلاعات بیشتری از آن‌ها به دست آورد.

به علاوه، این مطالعه جدید نشان داد که اگر خورشید در آن زمان کمی درخشان‌تر بود، ممکن بود زمین هم به سرنوشت ناهید دچار شود. بر اساس مدل‌هایی که این منجمان به دست آوردند، اگر خورشید جوان به جای ۷۰ درصد، ۹۲ درصد از درخشندگی خورشید امروزی را داشت، زمین تبدیل به سنگی داغ می‌شد و هیچ وقت خانه مناسبی برای حیات روی آن نبود.

چنین نتیجه‌ای درباره سیارات فراخورشیدی هم صدق می‌کند. اگر این سیارات درون کمربند حیات وجود داشته باشند و آب مایع روی آن‌ها جاری باشد، باز هم ممکن است به دلیل درخشندگی نامناسب ستاره‌اش قابل سکونت نباشد.