مدیرعامل پرشیافاند: اکثر شتابدهنده‌ها تیم‌های ضعیفی را به اکوسیستم استارتاپی کشور وارد می‌کنند

پرشیافاند کار خودش را در دوران کرونا شروع کرد، شروع فعالیت یک صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر در دوران کرونا دیگر انتهای جاده ریسک پذیری به نظر میرسد اما مدیرعامل این تیم تصور می‌کند که دوران کرونا با تمام بدی‌هایی که برای اکوسیستم داشته، از نبود تیم سازی تا خیلی مسائل دیگر، توانسته به دیده شدن این تیم‌ها اهمیت ببخشد و باید این اکوسیستم را بیش از پیش حمایت کرد.

«امیر حسین شبیری» بیش از حد به مساله خلاقیت اهمیت می‌دهد، می‌گویم بیش از حد چرا که در واقع تنها ملاک او برای یک تیم استارتاپی خوب وجود همین خلاقیت و نوآوری در کارشان است. او ترجیح می‌دهد تیمی که کارشان کاملا نوآورانه است را دریابد و باور دارد این گونه تیم‌ها در ایران بسیار کم است چرا که شتابدهنده‌های بسیاری در کشور وجود دارند که ادبیات اکوسیستم استارتاپی را به درستی یاد تیم‌ها ندادند. او از این نوع خروجی‌ها شکایت دارد و باور دارد که تیم‌ها باید در مراحل شتابدهی با مفاهیمی آشنا شوند که بتواند برای آینده‌شان کاربردی باشد.

با او به صورت آنلاین به گفتگو نشستیم و بیشتر از دغدغه‌های یک صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر که دنبال نوآوری است شنیدیم.

آرش پارساپور- شیدا ملکی دیجیاتو: سال اول شروع به فعالیت پرشیا فاند همزمان با دوران کرونا بود، آیا این موضوع بیش از حد ریسکی نبود و اساسا کارتان را چطور شروع کردید؟

«امیر حسین شبیری» مدیرعامل پرشیافاند: من جزو فاندرهای مجموعه باکس در دانشگاه شریف و همچنین مدیرعامل این مجموعه که در سال 1397 افتتاح شد بودم. در این استارتاپ فکتوری فضایی تقریبا پلتفرمی فراهم بود. بعد از مدتی ایده آغاز به کار سرمایه‌گذاری در باکس شکل گرفت. اما نگرانی از ایجاد حس رقابت با وی سی های حاضر در باکس منجر به این شد که از این ایده صرف‌نظر کنیم. اواخر سال 1398 تصمیم به ایجاد مجموعه‌ای خارج از باکس به منظور سرمایه‌گذاری خطرپذیر را اجرایی کردیم. در حقیقت پیشینه بحث سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌ها به سال 91 و 92 برمیگردد، هرچند در نهایت در سال 99 به طور رسمی شروع به کار کردیم.

با توجه به این توضیحات فعالیت شما در این حوزه به بیش از ۱۰ سال سابقه برمیگردد؟

یک مرکز خودکفایی در حوزه هارد تک در دانشگاه شریف راه اندازی کردیم و در سال 95 تا 96 از حوزه هارد تک فاصله گرفتیم و در نهایت وارد فضای آی تی شدیم.

آیا مجموعه باکس همچنان فعال است؟

بله مجموعه باکس همچنان فعال است. بخشی از این مجموعه به بحث هارد تک اختصاص داده شده و دو فضای کار مشترک و 20 دفتر کار برای استارتاپ ها و وی سی ها فعال است.

از باکس بگذریم و به پرشیا فاند برسیم. پرشیافاند به منظور سرمایه گذاری روی چه پروژه‌هایی راه‌اندازی شد و چه تیم‌هایی را به عنوان گزینه مورد نظر برای سرمایه‌گذار انتخاب می‌کنید؟

هدف اصلی ما این است که در مرحله اول بیشتر در تیم‌های Early Stage سرمایه گذاری کنیم و اگر موفق بودیم وارد مراحل بعد شویم. آنچه برای ما به عنوان مجموعه سرمایه گذار مهم است دو نکته اساسی است، یکی خود تیم و دیگری نوآوری. متاسفانه تعداد قابل توجهی از طرح‌هایی که ارائه می‌شوند بدون خلاقیت و تنها یک کپی ناقص هستند.

از همین رو برای ما خیلی مهم است استارتاپی که درخواست سرمایه‌گذاری داده نوآوری و خلاقیت خاصی داشته باشد و از طرف دیگر در فضایی که ورود کرده لیدر بازار وجود نداشته باشد. برای مثال قصد راه اندازی مجموعه ای مثل دیجی کالا و علی بابا را نداشته باشد. با این رویکرد در یک سال و نیم گذشته حدود 530 استارتاپ را بررسی کرده‌ایم و در نهایت بر اساس جمع‌بندی، تاکنون به بیشتر از 5 یا 6 استارتاپ که با دیدگاه ما یکسان باشد، نرسدیم.

ما ترجیح نمی‌دهیم که وارد فضای رقابتی یا اقیانوس قرمز شویم که تعداد قابل توجهی استارتاپ دیگر هم در آن فضا کار می کنند.

در واقع برایتان  مهم است که عملکردشان خلاقانه باشد.

بله نوآوری برای ما خیلی مهم است و ترجیح می‌دهیم قبل از هر نکته دیگری این مسئله در تیم‌ها وجود داشته باشد.

به نظر می‌رسد بیشتر روی استارتاپ‌ها ناشناخته سرمایه گذاری می‌کنید، آیا خلاقیت و نوآوری را در این استارتاپ‌ها بیشتر دیده‌اید؟

قاعدتا استارتاپ هایی که ما روی آنها سرمایه‌گذاری می‌کنیم early stage  هستند و طبیعتا شما کمتر اسم آنها را شنیده‌اید. اگر هم  Late stage باشند، فضای آنها متفاوت است. چند نمونه از استارتاپ‌هایی که ما روی آنها سرمایه‌گذاری کرده‌ایم و در حال حاضر هم در اکوسیستم تخصصی خود شناخته شده هستند خدمات B2B ارائه می‌دهند. برای مثال ژرفا برای اکوسیستم بیمه و شگرف برای اکوسیستم گیم که در بین این جوامع کاملا شناخته شده است.

بهترین زمان برای جذب سرمایه استارتاپ ها را چه زمانی می‌دانید؟

این موضوع حاصل شاخص‌های خیلی خیلی متفاوت و متعددی است. برای مثال یکسری استارتاپ‌ها هستند که پافشاری می کنند به شکل بوت استرپ بالا بیایند و از درآمد  خودشان هزینه کنند و جلو بروند. این در حالی است که از جایی به بعد حضور رقبا و مدل سرمایه‌گذاری‌شان می‌تواند آنها را از بازار حذف کند. بنابراین درجه رقابت بازار و فضایی که استارتاپ  در آن کار می کند خیلی مهم است.

نکته قابل توجه دیگر اینکه برخی استارتاپ ها بین 10 تا 20 دور سرمایه‌گذاری نیاز دارند. این در حالی است که برخی استارتاپ‌ها با 2تا 3 دور سرمایه‌گذاری می‌توانند به نتیجه دلخواه و نهایی خود دست پیدا کنند. در چنین شرایطی مهم این است که این کار به درستی انجام شود. سرمایه گذار درستی انتخاب کنند و سهام درستی به او واگذار کنند. همچنین حقوقی که به سرمایه‌گذار می‌دهند حقوق درستی باشد و نه کمتر باشد و نه بیشتر. درست انجام دادن این کار خیلی مهم است.

استارتاپ هایی داشته ایم که در دو راند حدود 60 تا 70 درصد سهام خودش را واگذار کرده است. در این شرایط برای سرمایه گذار جدید انگیزه ای جهت سهام دار شدن وجود ندارد.

مراحل جذب سرمایه برای شما به چه شکلی است؟

فرایند کاری ما هم بی شباهت به فرایند کاری دیگر وی سی ها نیست. استارتاپ‌ها از طریق شبکه سازی‌های انجام شده یا رویدادهایی که حضور داشته‌ایم یا حتی اینستاگرام و سایت ما را شناسایی می‌کنند. در مرحله بعد ما در جلسات هفتگی که چند جلسه چند ساعته است را خواهیم داشت و در نهایت بعد از ارزیابی اولیه و بررسی های لازم از تیم‌ها دعوت می‌کنیم در جلسه‌ای حضوری توضیحات خود را ارائه دهند و بعد از تایید ارائه NDA امضا می کنیم. در مرحله بعد برنامه مالی پروژه را ارائه می‌دهند و فرایند مالی شان مشخص می شود. بعد از ارزیابی مالی و در صورت توافق یک TERM SHITامضا خواهد شد تا ادعای تیم ثابت شود؛ برای مثال درمورد بازاری که به دست آورده اند،  مورد ارزیابی و بررسی قرار بگیرد و در مرحله نهایی سرمایه گذاری انجام خواهد شد.

درباره زمان به نتیجه رسیدن نیز ما در 45 روز امکان نهایی کردن مذاکرات را داریم. این در حالی است که به دلیل تعاملی بودن این روند گاهی هم طولانی می شود. گاهی این پروسه تا 3 ماه هم طول می کشد. البته یکی از مشکلات هم این است که استارتاپ طی مراجعه به یک وی سی همزمان با چند وی سی دیگر هم در حال مذاکره و رایزنی است و این موضوع اساسا درست نیست.

با توجه به سابقه فعالیت شما در باکس، آیا شتابدهی هم انجام می دهید یا صرفا تزریق پول انجام می دهید؟

شبیری: سرمایه گذاری واقعا قسمتی از کار ما است و فضای خوبی داریم از تیم هایی که منتورینگ انجام می‌دهند و به استارتاپ ها کمک می کنند. همچنین ونچر پارتنرهایی داریم که کار آنها رهبری استارتاپ است. شاید این خودش مهم ترین آورده ما برای استارتاپ است. اعتقاد ما بر این نیست که صرفا پولی پرداخت کنیم و ببینیم در نهایت یا استارتاپ موفق می‌شود یا نه. دلیل این موضوع هم این است که ما 100 درصد خصوصی هستیم و با وی سی های حاکمیتی روند کاری متفاوتی داریم.

ما به عنوان بخش خصوصی اساسا نمی توانیم به مراقبت و محافظت فکر نکنیم. اهمیت این موضوع تا جایی است که اگر رهبر مناسب و قابل اعتمادی برای سرمایه گذاری نشناسیم تیم را حتی با وجود شرایط خوب انتخاب نخواهیم کرد.

چرا سرمایه گذارها اعلام رقم نمی کنند؟ آیا این برخلالف تفکر شفافیت نیست؟

خیلی از مواقع ما به عنوان وی سی با اعلام میزان سرمایه گذاری مشکلی نداریم. اما تیم ها به دلیل اینکه ممکن است رقبایی داشته باشند علاقه ندارند درباره میزان سرمایه گذاری چیزی اعلام کنند. یا در مواردی به قدری تیم استارتاپی خوب پیش می رود که ما خودمان تصمیم به سرمایه گذاری دوباره با همان میزان سهام قبلی میگیریم. این در حالی است که در ابتدا از روز اول اعلام کرده بودیم روی این استارتاپ عددی را سرمایه گذاری کرده ایم اما در مراحل بعد رقم بیشتری را وارد کردیم. عکس این موضوع هم وجود دارد و گاهی ارزش استارتاپی بعد از بررسی فعالیت کمتر به نظر می رسد.

این موضوع شبیه کشف قیمت بورس است. برخی شرکت ها بعد از ورود ارزش بیشتر یا کمتری را نشان می دهند. این در مورد استارتاپ ها هم صادق است و حداقل در مرحله Earley stsge  خیلی سخت است.

اصولا با توجه به نوع تیم های استارتاپی سرمایه ای که به این اکوسیستم وارد می شود را کافی می دانید یا تصور می کنید همین پولی هم که وارد می شود پول کمی است؟

پول فضای بخش خصوصی، هوشمند است و اگر احساس کند سرمایه گذاری روی استارتاپ ها سودآور است حتما وارد این سرمایه گذاری خواهند شد. با توجه به این موضوع فضای کاری ده سال قبل با تعداد سرمایه گذارهای خیلی کمی روبرو بود. هرچند در حال حاضر این موضوع تغییر کرده و علاقه به سرمایه گذاری بیشتر شده است. در حال حاضر حتی کسب و کارهای سنتی هم برای حفط خود به این فضا وارد می‌شوند.

بنابراین علاقه به سرمایه گذاری وجود دارد. اما اینکه می گوییم تیم خوبی نداریم یکی از دلایلش ضعف عملکرد در مرحله شتابدهی است. هرچند شتابدهنده خوب هم داریم اما تعدادشان بسیار کم است. خیلی مواقع استارتاپ ها در جلسات پیچ دک نکاتی را برای اولین بار از ما میشنوند که باید در دوره شتابدهی انجام میدادند. قبل از وی سی شتابدهنده است و زمانی که شتابدهنده عملکرد خوبی نداشته باشد وی سی هم امکان سرمایه گذاری روی تیم ها را ندارد.

ما خیلی تمایل نداریم که پله ای عقب برویم و شتابدهنده راه اندازی کنیم تا این نواقص درست شود. ما بر این باوریم که تیم های شتابدهنده فعلی باید کیفیت عملکرد خود را بالا ببرند. یک مشکل این است و مشکل دیگر اینکه در دو سال اخیر کرونا منجر شد که دانشجویان اساسا در دانشگاه به شکل فیزیکی حاضر نشوند و امکان تیم سازی نداشته باشند و عملا طی این دو سال استارتاپ زیادی متولد نشود. مشکل دیگر بحث مهاجرت نخبگان است که خب این روزها کم نیست و حتی افراد زیادی ترجیح میدهند در ایران بمانند ولی بجای کار در استارتاپ به شکل فریلنسری با خارج از کشور کار کنند و درآمد ارزی داشته باشند. این سه موضوع دست به دست هم داده تا تیم خوب برای سرمایه گذاری به شدت کم باشد.

آیا سرمایه گذار خارجی در این حوزه داشته اید؟ آیا خلاء یا نیازی در نبود سرمایه گذار خارجی احساس می کنید؟

ما سرمایه گذار خارجی نداشته ایم. اما معتقدیم حضور سرمایه گذار خارجی کمک قابل توجهی به رشد اکوسیستم می‌کند. مخصوصا سرمایه گذاری که توانایی یا دانش جهانی کردن استارتاپ ها را داشته باشد. به هر حال سرمایه گذاری که تجریه یونیکورن داشته باشد هم روی استارتاپی دست می گذارد که روند بین المللی داشته باشد و حداقل جایگاهی بین المللی پیدا کند.

جایگاه و مسیر خودتان را در یک سال آینده چطور می‌بینید و قصد دارید به چه نقطه برسید؟

امیدوارم سال آینده از یکی از استارتاپ های خوبمان اگزیت کرده باشیم و یکی دیگر از استارتاپ هایی که گیم بلاکچینی ساخته امیدوارم پیشرفت کند.

درباره سرمایه گذاری روی تیم های جدید هم امیدواریم دسترسی و ارتباط فراهم شود و اتفاق های خوبی شکل بگیرد.

درباره تیم های شهرستانی برنامه ای ندارید؟ آیا با تیم‌های شهرستانی برنامه‌ای داشته اید؟

جلساتی با تیم های شهرستانی داشته ایم ولی متاسفانه هنوز موفق به سرمایه گذاری نشدیم. امسال قصد داریم از طریق رویداد اینوتکس تعامل بیشتری را با استارتاپ های شهرستانی برقرار کنیم.