چگونه کمپوست‌ سازی کنیم؟ و چرا این کار برای محیط زیست مفید است؟

در این مقاله درباره‌ی دانش پشت بازیافت پسماند‌های غذایی و کمکی که این کار به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌کند صحبت می‌شود.

بیش از یک سوم غذای تولید شده در سراسر جهان هدر می‌رود و به پسماند تبدیل می‌شود. بیشتر این پسماند غذایی نیز در نهایت در محل‌های دفن زباله رها می‌شوند. پسماند‌های غذایی رها شده در این اماکن یکی از منابع انتشار گاز متان هستند. گاز گلخانه‌ای که ۲۵ درصد خطرناک‌تر از دی‌اکسید کربن است و نقش مهمی در تغییرات اقلیمی سیاره‌ی زمین بازی می‌کند. نابود کردن پسماندهای غذایی تنها راهی است که برای فرار از این وضعیت به ذهن می‌رسد؛ اما با کمک این روش فقط بخشی از پسماندها از بین می‌روند و همیشه بخشی از آن‌ها باقی می‌ماند. با این حال روش دیگری وجود دارد که با استفاده از آن می‌توان تاثیرات این پسماندها را به حداقل رساند. روشی که انجام آن برای همه مقدور است؛ کمپوست سازی.

این کار نه تنها از آسیب رساندن به سیاره‌ی زمین جلوگیری می‌کند بلکه منافع زیاد دیگری هم برای طبیعت دارد. کمپوست کردن غذای پوسیده، آن‌ها را به منبعی مغذی برای گیاهان تبدیل می‌کند تا جایی که کشاورزان به آن طلای سیاه می‌گویند.

تفاوتی ندارد که عمل کمپوست کردن پسماندهای غذایی را در حیاط خانه‌تان انجام دهید یا در اماکن بزرگ‌تری که به این منظور ساخته‌ شده‌اند؛ متخصصان معتقدند که با انجام این کار هم از میزان زباله‌ی تولید شده کاسته‌اید و هم قدمی کوچک در راستای مقابله با گرمایش جهانی انجام برداشته‌اید.

باب رینک، نویسنده‌ی کتابچه‌ی کمپوست سازی و پروفسور بازنشسته‌ی کالج فناوری Cobleskill دانشگاه ایالتی نیویورک در این باره می‌گوید:« انجام این کار نسبتا ساده است و نباید از آن ترسید. البته که در طول فرآیند این کار ممکن است اشتباهاتی رخ دهد اما به آسانی می‌توان آن‌ها را تصحیح کرد».

در یک توده‌ی کمپوست چه اتفاقی میفتد؟

میکروارگانیسم‌هایی مانند باکتری‌ها، قارچ‌ها و تک سلولی‌ها عامل اصلی تبدیل مواد غذایی به کمپوست هستند. روندا شرمن، یک متخصص کمپوست ‌سازی از دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی می‌گوید:« وقتی که با یک توده‌ی کمپوست سر و کار دارید، در واقع انگار در حال کشاورزی در یک مزرعه‌ی میکروب هستید. و میکروب‌ها برای زنده ماندن به چه چیزهایی نیاز دارند؟ دقیقا همان چیزهایی که ما نیاز داریم؛ هوا، آب، غذا و سرپناه».

در ابعاد کوچک مانند جایی در حیاط خانه‌ یا قسمتی از محله، یک توده‌ی کمپوست باید شامل سه عنصر اصلی باشد: ضایعات غذایی، آب و مواد طبیعی خشکی که در باغچه‌ها پیدا می‌شوند مانند شاخ و برگ‌هایی که از درختان ریخته‌اند. این مواد در فرآیند کمپوست سازی به «قهوه‌ای‌ها» معروف هستند چون سرشار از کربن‌اند. همچنین ضایعات غذایی را با نام «سبزها» می‌شناسیم و دارای مقادیر زیادی نیتروژن هستند. مقدار قهوه‌ای‌ها در یک توده‌ی کمپوست باید تقریبا دو برابر مقدار سبزها باشد.

یکی از مزایای «قهوه‌ای‌ها» این است که اجازه نمی‌دهند توده‌ی کمپوست ما به یک زباله‌ی بدرد نخور تبدیل شود. همچنین ابعاد آن‌ها بزرگ‌تر است و می‌توانند در سرتاسر توده فضاهایی را برای رفت و آمد اکسیژن فراهم کنند. اکسیژن به میکروب‌ها کمک می‌کند تا غذاهای پوسیده را بهتر تجزیه کنند؛ فرآیندی که به آن هضم هوازی گفته می‌شود.

در محل‌های دفن زباله، توده‌های عظیم زباله اجازه نمی‌دهند که هوا به قسمت‌های عمیق‌تر برسد و به میکروب‌های تجزیه کننده کمک کند. در عوض در آن مناطق میکروب‌هایی باقی می‌مانند که بدون هوا هم می‌توانند زندگی کنند. این میکروب‌ها قابلیت تجزیه‌ی پسماندهای غذایی را در فرآیندی به نام هضم ناهوازی دارند. اما نکته‌ی منفی این‌جاست که در طول فرآیند، این میکروب‌ها گاز متان تولید می‌کنند.

میکروب‌های درون توده‌ی کمپوست همچنین می‌توانند تولید گرما کنند و در یک توده‌ی بزرگ که رسیدگی کافی به آن انجام شده، دمای این گرما می‌تواند به ۵۴ درجه‌ی سلسیوس برسد؛ این میزان گرما برای نابودی عوامل بیماری‌زای درون توده کافی است.

چگونه‌ یک توده‌ی کمپوست سالم بسازیم؟

اگر در خانه در حال کمپوست سازی هستید، باید توده‌ی خود را به طور منظم و دوره‌ای هم بزنید و آن را نم نگه دارید. این‌ کارها باعث می‌شوند تا فرآیند تجزیه شتاب بیشتری بگیرد. هم زدن توده باعث می‌شود تا اکسیژن به تمام گوشه‌ و کنارهای آن برسد و نم کردنش نیز برای زنده ماندن میکروارگانیسم‌های موجود در آن حیاتی است. زیرا زندگی این موجودات وابسته به رطوبت است.

در واقع یکی از دلایل اصلی که موجب می‌شود توده‌های کمپوست دست‌ساز ناموفق باشند، خشک بودن بیش از حد آن‌هاست. اما اگر برای کمپوست خانگی شما هم این اتفاق افتاد، آن را دور نریزید. هنوز می‌توانید قدم‌هایی در راستای احیای آن‌ بردارید. گاهی اوقات فقط اضافه کردن مقدار بیشتری از «سبزها» می‌تواند کافی باشد. زیرا سبزها دارای رطوبت هستند. اگر این روش جواب نداد، آرام اسپری کردن آب بر روی توده می‌تواند روش موثر بعدی در راستای احیای کمپوست باشد.

برای اینکه بهتر درک کنید، یک اسفنج نم را فشار دهید و به بافت آن نگاه کنید. « توده‌ی کمپوست شما هم دقیقا باید همین ظاهر و بافت را داشته باشد. یعنی اینکه تا جای ممکن مرطوب باشد اما از آن آب چکه نکند». این توصیفات را شرمن بیان می‌کند.

خانم شرمن همچنین می‌گوید که او همیشه اصرار دارد تا مردم ارتفاع سطل کمپوست خود را تا سه متر برسانند. زیرا در این مقدار توده‌ی کمپوست به گرمای مورد نیاز می‌رسد و می‌توان آن‌ها را در سایه قرار داد؛ یعنی جایی که خشک نشوند. او ادامه‌ می‌دهد:« مردم فکر می‌کنند باید توده‌ی کمپوست خود را زیر آفتاب بگذارند تا به دمای مورد نیاز برسد. اما این درست نیست. این فعالیت میکروارگانیسم‌های درون توده است که باعث می‌شود دما بالا برود و به مقدار مورد نیاز برسد».

به این نکته هم باید توجه کرد که همه‌ی پسماند‌های مواد غذایی برای کمپوست سازی در حیاط خانه مناسب نیستند. باقی‌مانده‌ی سبزیجات و میوه‌ها معمولا مواد خوبی برای این کار هستند اما اضافات گوشت‌ و لبنیات گزینه‌های خوبی نیستند زیرا هم بوی بدی می‌دهند و هم حشرات را به خود جذب می‌کنند. آن‌ها همچنین حاوی مقادیر زیادتری از چربی هستند که تجزیه‌شان به مدت زمان بیشتری نیاز دارد. اگرچه که دیدن جوندگان در سطل‌های کمپوست چیز غافلگیرکننده‌ای نیست، خیش‌زنی آن‌ باعث می‌شود تا این جانوران در آن‌جا لانه‌سازی نکنند. همچنین کمپوست می‌تواند در سطل‌های محصور هم ساخته شود.

آژانس مراقبت از محیط‌زیست لیست جامع‌تری از مواردی که نباید درون یک ظرف کمپوست ریخته شوند دارد. یکی از این موارد مواد طبیعی باغچه مثل شاخ و برگ درختانی که به آن‌ها آفت‌کش زده شده هستند. زیرا این آفت‌کش‌ها به احتمال زیاد باعث مرگ میکروارگانیسم‌ها می‌شوند.

در برخی از جوامع و شهرها، در کنار سطل‌های زباله و بازیافت، سطل‌هایی هم مخصوص پسماند‌های غذایی تعبیه شده است. این پسماندها از سطح شهر جمع‌آوری و معمولا به مراکز صنعتی کمپوست سازی منتقل می‌شوند. در آن‌جا نیز پس از خرد کردن پسماند‌ها، آن‌ها در دماهای بالا فرآوری می‌کنند. کمپوست سازی در این ابعاد معمولا  در توده‌های عظیم یا سیلوها انجام می‌شود. همچنین به دلیل اینکه فرآیند کمپوست سازی در ابعاد صنعتی انجام می‌شود، شهرداری‌ها معمولا اجازه‌ی استفاده از طیف گسترده‌تری از مواد غذایی نسبت به کمپوست سازی در خانه را می‌دهند که البته قوانین آن در شهر می‌تواند متفاوت باشد.

اگر به کمپوست سازی در خانه‌تان علاقه ندارید، می‌توانید پسماندهای غذایی خود را به یکی از همین مراکز صنعتی تحویل دهید و اگر حال و حوصله‌ی چنین کاری را هم ندارید، بسیاری از باغ‌های شهری یا مارکت‌های کشاورزی این مواد را برای کمپوست سازی قبولمی‌کنند. همچنین اگر نگران پخش شدن بوی بد پسماندهای خوراکی در خانه قبل از انتقال آن به مراکز کمپوست سازی هستید، آن‌طور که شرمن توضیح می‌دهد، قرار دادن آن‌ها در فریزر کاری است که باید انجام دهید. با فریز کردن پسماندها در واقع فرآیند تجزیه کردن را متوقف می‌کنید و این از تولید بوی بد جلوگیری می‌کند.

چگونه با کرم کمپوست سازی کنیم؟

کمپوست‌سازی با کرم‌ها یا اصطلاحا ورمی‌کمپوست، به عنوان محصول نهایی، تقویت کننده‌ی خاک بهتری را در اختیار ما قرار خواهد داد. زیرا کرم‌ها ضایعات غذایی را هضم می‌کنند و آن بخشی که مملو از مواد مغذی برای گیاهان است را دفع می‌کنند. محققان همچنین متوجه شده‌اند که میکروارگانیسم‌هایی که در این نوع کمپوست ‌سازی پیدا می‌شوند می‌توانند از محصولات زراعی در برابر بیماری‌ها و در نتیجه‌ استفاده از علف‌کش‌ها و آفت‌کش‌ها محافظت بیشتری کنند.

البته کرم‌های خاکی را نباید به مخزن‌های بزرگ و گرم کمپوست که در خانه‌ دارید اضافه کنید. هرچند که ممکن است گاهی برخی از آن‌ها بصورت طبیعی در کف این توده‌ها حضور داشته باشند.

کرم‌های خاکی از طریق پوست خود تنفس می‌کنند زیرا شش ندارند. اگر پوست آن‌ها به اندازه‌ی کافی مرطوب نباشد، نمی‌توانند نفش بکشند و جان خود را از دست خواهند داد. اگرچه که یک توده‌ی کمپوست باید تَر باشد، اما معمولا این مقدار برای کرم‌های خاکی کافی نیست و در نتیجه پوست آن‌ها مرطوبیت مورد نیاز برای زنده ماندن را بدست نمی‌آورد.

البته که از این کرم‌ها می‌توانید در توده‌‌های کوچک‌تر کمپوست استفاده کنید. ورمی‌کمپوست‌ سازی برای توده‌هایی که در بالکن آپارتمان‌ها و در کل خانه‌هایی که دارای حیاط نیستند و نمی‌توان در آن‌ها توده‌های خیلی بزرگی تولید کرد مناسب است. برای یادگیری نحوه‌ی دقیق ورمی‌کمپوست سازی اینجا را ببینید.

کمپوست سازی چگونه به محیط‌زیست کمک می‌کند؟

در سال ۲۰۱۸ نزدیک به ۳۰۰میلیون تن زباله در ایالات متحده تولید شده است که پس از محصولات کاغذی، ضایعات غذایی با ۲۱ درصد بیشترین سهم این زباله‌ها را تشکیل داده‌اند. سپس این ضایعات باعث گسترش محل‌های دفن زباله می‌شوند که خودشان عامل ۳۴ درصد از گاز متان تولید شده‌ هستند.

وقتی کمپوست سازی در ابعاد وسیع صورت می‌گیرد می‌تواند مقدار انتشار گازهای گلخانه‌ای را به‌طور قابل توجهی کاهش دهد. به طور مثال در شهر سانفرانسیسکو از سال ۲۰۰۹ کمپوست سازی به یک سیاست اجباری تبدیل شده است. این سیاست باعث شده تا این شهر هر ساله از ورود ۸۰ درصد دور ریزها به محل‌های دفن زباله جلوگیری کند؛ این یعنی به‌طور کلی بیش از ۵/۲ میلیون تن از سال ۲۰۰۹ تا کنون. تخمین زده می‌شود این سیاست شهر سانفرانسیسکو باعث شده تا هر ساله ۹۰هزار تن کربن‌دی اکسید کمتری وارد اتمسفر زمین شود که این  تقریبا برابر با میزان تولید این گاز توسط ۲۰هزار وسیله‌ی نقلیه است.

در کنار کاهش انتشار گاز متان، کمپوست سازی به سلامت خاک هم کمک می‌کند. مواد معدنی که در کمپوست‌ها یافت می‌شوند می‌توانند سلامت خاک‌های آسیب‌ دیده را بازیابی کنند. همچنین می‌توانند چسبندگی بین ذرات خاک را بیشتر کنند لذا خاک توانایی بهتری در نگهداری آب خواهد داشت. خاک بهتر به رشد گیاهان هم کمک می‌کند که خود عاملی برای کربن‌زدایی از اتمسفر هستند. با داشتن خاک خوب دیگر نیاز چندانی به استفاده از کودها و آفت‌کش‌ها هم وجود ندارد؛ موادی که تولیدشان به طبیعت آسیب ‌می‌زند و ردپای کربن از خود بجا می‌گذارد.

در کل، تنها موردی که ممکن است از نکات منفی کمپوست سازی به شمار برود همان ظاهر نه چندان مطلوبش است. که البته خانم شرمن معتقد است نباید نگرانی از این بابت داشت:« کمپوست بو گندو و چندش نیست. من هفته‌ای یکبار به ظرف کمپوستم در حیاط سر میزنم و اینکار فقط سه دقیقه وقت من را می‌گیرد. من تمام تلاشم را می‌کنم که مردم را به کمپوست سازی ترغیب کنم و به آن‌ها بگویم که این کار، کار ساده‌ای است».