حشرات ظاهرا مانند انسان‌ها درد را حس می‌کنند

تاکنون چنین تصور می‌شده که حشرات موجوداتی بی‌حس و بی‌فکر با واکنش‌های ماشینی نسبت به دنیای اطراف خود هستند. محققان اما با بررسی‌های دقیق‌تر متوجه شده‌اند این موجودات ریز که به نحوی دنیای ما را اداره می‌کنند، احتمالا از تجربه درد نیز برخوردارند.

گفتنی است که «Nociceptive» یا «درد ادراک» حالتی در سیستم عصبی حیوانات است که به واسطه‌ آن تحریک‌‌های ناخوشایندی مانند سوختگی‌های شیمیایی، بریدگی و کبودی ناشی از فشار شناسایی می‌شود و می‌تواند به دریافت درد منتهی شود.

همچنین تاکنون اثبات شده که حشرات با اجتناب از موارد آسیب‌زننده در برابر آنها واکنش نشان می‌دهند و طی تحقیقات صورت گرفته در سال 2019 روی مگس میوه، این حشرات پس از جدا شدن پای خود نشانه‌هایی از درد مزمن را بروز دادند. علاوه بر این، دانشمندان متوجه شدند پای مقابل مگس‌ها پس از بهبودی کامل بیش از اندازه حساس می‌شود.

دانشمندان با مشاهده این موارد چنین نتیجه‌گیری کردند که فعالیت بیش‌ از اندازه در پاهای دیگر به توقف مکانیسم «ترمز درد» در سیستم عصبی بازگردد، مکانیسمی که جهت کاهش طبیعی درد کاربرد دارد.

با این وجود از آنجایی که حتی باکتری‌ها هم از موارد تحریک‌کننده ناخوشایند اجتناب می‌کنند، شناسایی درد در موجودات دیگر به شکل کلی دشوار است، طوری که انسان برای ثبت خودآگاه احساس درد به سیستم روان‌شناختی پیچیده‌ای نیاز دارد که بتواند به مغز و یا احساسات متصل شود.

سیستم گیرنده درد در حشرات و عملکرد آن

دانشمندان هنوز سیستم‌های عصبی مرتبط به درد مذکور را در حشرات شناسایی نکرده‌اند اما بنابر بررسی‌های جدید، به نظر می‌رسد حشرات حداقل از سیستم تعدیل درد برخوردارند. به گفته «ماتیلدا گیبنز»، عصب‌شناس دانشگاه کوئین‌مری یکی از نقاط برجسته ادراک درد در انسان این است که سیگنال‌های عصبی حامل درد را می‌توان تعدیل کرد.

گیبنز و همکارانش در ادامه با بررسی تحقیقات پیشین توانستند نشانه‌هایی مبنی بر وجود مکانیسم ترمز درد در حشرات را بیابند. با اینکه مکانیسم مذکور در حشرات فاقد گیرنده‌های مواد افیونی است، اما با تولید پروتئین در طول رویدادهای جراحتی می‌تواند عملکرد مشابهی داشته باشد.

از سوی دیگر شواهد رفتاری حشرات نشان می‌دهد که آنها دارای درگاه‌های مولکولی هستند که واکنش سیستم عصبی مرکزی و جانبی آنها را تعدیل می‌کند. برای مثال وجود شکر در یک ماده احتمالا خطرناک می‌تواند موجب تعدیل اجتناب طبیعی از ماده مذکور در زنبور عسل شود.

همچنین اگر به شکل آناتومیک حشرات را مورد بررسی قرار دهیم، می‌بینیم که نورون‌های آنها از مغز در طول بدن‌شان گسترش یافته و حساسیت آنها به لمس شدن نیز از همین جا نشات می‌گیرد. این در حالی است که برخی حشرات مانند کرم شاخدار تنباکو در صورت زخمی شدن، با تیمار کردن خود حتی رفتارهای درمانی هم نشان می‌دهند.

البته تمامی موارد مذکور خود به تنهایی اثباتی بر این ادعا محسوب نمی‌شود که همه حشرات توانایی ادراک درد را دارند، اما شواهد قابل بحث بیان می‌کنند که آنها حداقل به نوعی و در سطح خاصی قادر به احساس کردن درد هستند.

همچنین از آنجایی که تنوع گونه‌ها در حشرات به شکل حیرت‌انگیزی زیاد است، این احتمال نیز مطرح است که واکنش سیستم عصبی هر گونه از آنها به درد شکل و درجه متفاوتی داشته باشد.

در پایان گفتنی است اثبات وجود درد در حشرات می‌تواند استفاده از آنها به عنوان منابع غذایی عمده طی سال‌های آتی را به لحاظ اخلاقی زیر سوال ببرد. به هر صورت تا زمان اثبات حتمی این امر و با استناد به گفته دانشمندان تنها می‌توانیم بگوییم حشرات به احتمال خیلی زیاد با سیستم عصبی مرکزی خود روی Nociceptive کنترل دارند که این کنترل وجود تجربه درد را هم در بر می‌گیرد.