اولین تجربه عرضه خودرو در بورس کالا؛ آیا بساط دلالی ماشین جمع می شود؟

امروز و احتمالا برای نخستین بار در ایران و جهان، بورس کالا شاهد عرضه خودرو بود. دو خودرو پر متقاضی دیگنیتی و فیدلیتی بهمن موتور که پیش از این تنها با قیمت رسمی کارخانه ای عرضه و با صف انبوه خریداران مواجه بودند، با عرضه در بورس کالا، با قیمتی کمتر از بازار و بیشتر از قیمت کارخانه به متقاضیان واگذار شدند و بدین ترتیب، سودی که معمولا به جیب واسطه گران و دلالان می رود، نصیب خودروساز شد و خریداران نیز توانستند با قیمتی کمتر از قیمت بازار آزاد، نسبت به خرید خودرو مد نظر خود اقدام کنند، اما آیا این فرایند به معنی حذف قیمت گذاری دستوری و جمع شدن بساط دلالی خودرو در کشور خواهد بود؟

برگزاری مزایده به جای فروش با قیمت مشخص

شاید فروش خودرو از طریق بورس کالا، یک اقدام نوآورانه به نظر برسد اما با کمی دقیق تر شدن، در می یابیم که در واقع این کارچیزی نیست جز برگزاری یک مزایده آنلاین برای تعیین قیمت خودروهای صفر کیلومتر، روندی که البته در تمامی کشورهای جهان برای تعیین قیمت خودروهای کلاسیک، دست دوم و یا اشیا کلکسیونی رواج دارد و منصفانه نیز قلمداد می شود.

اما آنچه در مورد بازار خودرو ایران تفاوت دارد، عرضه خودروهای صفر کیلومتر ثبت نامی به این شیوه است که از کمبود تیراژ خودرو در بازار کشور حکایت دارد، در واقع اگر تیراژ کافی برای عرضه هر خودرویی وجود داشته باشد، طبیعتا ورود سرمایه های سرگردان و دلالان به بازار کاهش یافته و اختلاف قیمت بین عرضه و تقاضا نیز کم خواهد شد و حتی به صفر می رسد.

بنابراین پاشنه آشیل بازار خودرو ایران، چیزی نیست جز عرضه اندک و کمتر از نیاز بازار، که فضای تاخت و تاز را برای دلالان فراهم می آورد و همانطور که تجربه دوسال گذشته نشان می دهد، برگزاری قرعه کشی و اعمال محدودیت های بسیار برای خرید خودرو (نظیر سند در رهن و عدم فروش خودرو به دارندگان پلاک فعال و..) نیز، نتوانست جلوی موج سهمگین دلالان را بگیرد.

حالا مسئولان راهی متفاوت را در پیش گرفته اند، تا بلکه به لطف برگزاری مزایده آنلاین بتوانند، شر واسطه گران را از بازار کم کنند، اما این راهکار در خصوص خودروهای داخلی به معنای حذف قیمت گذاری دستوری خواهد بود و زمینه خروج خودرو از کالایی سرمایه ای به کالایی مصرفی را فراهم می کند، امری که مسلما به نفع مصرف کنندگان و به ضرر دلالان خواهد بود.

چالش بزرگ خودروسازان کشور در صورت حذف قیمت گذاری دستوری

طی چندسال اخیر، علیرغم شرایط تحریم و ضعف کیفیت خودروها، همواره استقبال زیادی از خودروهای تولید داخل و حتی برخی از خودروهای مونتاژی وجود داشت که مستقیما از اختلاف قیمت زیاد بین قیمت کارخانه و بازار ناشی می شد، اما در صورت موفقیت آمیز بودن طرح فروش خودرو در بورس و حذف قیمت گذاری دستوری، این وضعیت به زودی تغییر خواهد کرد و خودرو از یک کالای سرمایه ای به یک کالای مصرفی تبدیل خواهد شد، چنین تغییری بدین معناست که صف های طویل و عجب خرید خودرو جمع خواهد شد و خودروسازان با کمبود مشتری مواجه خواهند شد. این امر می تواند روند یکجانبه و تاحد زیادی غیر محترمانه فروش خودرو در کشور را به یک روند طبیعی و محترمانه همراه با در نظر گرفتن تسهیلات و اقساط تغییر دهد.