امروز در فضا: کشف کوچک‌ترین جرم منظومه شمسی

۱۷ سپتامبر ۱۷۸۹ هنگامی که ویلیام هرشل تلسکوپ چهل فوتی خود را به‌سوی زحل نشانه گرفت، کوچک‌ترین قمر آن، میماس را کشف کرد. ویلیام هرشل در آگوست آن سال، توسط همان تلسکوپ دیگر قمر زحل را که انسلادوس نام گرفت، کشف کرده بود.

ویژگی‌های میماس

میماس علاوه بر اینکه کوچک‌ترین قمر زحل است، کوچک‌ترین جرم منظومه‌شمسی هم محسوب می‌شود. این جرم کوچک دهانه‌ای بزرگ روی خود دارد که در نگاه اول جلب توجه می‌کند. این دهانه، گودال هرشل نام دارد.

قطر این گودال به ۱۳۰ کیلومتر می‌رسد و دیواره‌های آن پنج کیلومتر ارتفاع دارند. گودال هرشل تقریبا یک سوم قطر خود قمر را تشکیل می‌دهد. در وسط این گودال قله‌ای به ارتفاع ۶ کیلومتر نسبت به کف گودال مشاهده می‌شود.

شواهد نشان می‌دهند که این دهانه بر اثر برخورد جرمی آسمانی تشکیل شده که تقریبا آن را نابود کرده است. سوالی که برای دانشمندان همچنان بی‌پاسخ مانده این است که چگونه چنین ضربه عظیمی قمر را متلاشی نکرده است. برخی از آن‌ها معتقدند جنس میماس که متشکل از یخ آب و سنگ است، باعث دوام قمر دربرابر این ضربه شده است.

رازی بزرگ در زیر سطح یخی قمر

فضاپیمای کاسینی که با هدف بررسی زحل و قمرهای آن به فضا پرتاب شد، اولین سرنخ‌ها از وجود اقیانوسی مخفی در زیر سطح میماس را نشان داد.

یکی از مهم‌ترین شواهد، تاثیر میدان گرانشی زحل روی این قمر است. دمای این قمر حین گردش به‌دور سیاره مدام بیشتر و کمتر می‌شود. احتمال می‌رود این تغییر دما ناشی از جزر و مد در میماس باشد. اثر گرانش ماه روی سیاره ما نیز موجب ایجاد جزر و مد در اقیانوس‌های زمین است.

علت دیگر لرزش‌هایی است که قمر در هنگام گردش از خود بروز می‌دهد‌. حدس زده می‌شود دلیل این حرکات جابه‌جایی اقیانوسِ زیر سطح آن باشد.

اقمار دارای اقیانوس مخفی، طبقه جدیدی از جهان‌های کشف شده را تشکیل می‌دهند. دانشمندان علاوه بر اینکه درباره احتمال وجود حیات در این جهان‌ها کنجکاوند، می‌توانند با مطالعه آن‌ها درک بهتری از سایر قمر‌های منظومه‌شمسی که همچنان ناشناخته باقی مانده‌اند، به‌دست آورند.