واردات خودروهای کارکرده چه نتایجی خواهد داشت؟

از واپسین روزهای سال 1401 اخبار داخلی درخصوص طرح واردات خودروهای کارکرده فضای جامعه را اشباع کرده‌اند. این طرح نخست در قالب بودجه سال 1402 مطرح شد، اما پس از مدتی خبر از حذف آن رسید. بار دیگر با آغاز سال 1402 اعلام شد که واردات خودرو نیاز به مصوبه جدید ندارد و وزارت صمت می‌تواند این کار را انجام دهد. درنهایت این طرح به تصویب مجلس رسید، اما بررسی آن در شورای نگهبان با موفقیت همراه نبود. درنهایت این طرح خبرساز به مجلس بازگشت تا بار دیگر تحت بررسی قرار بگیرد.

بزرگ‌ترین مانع بر سر اجرایی‌شدن طرح واردات خودروهای کارکرده موضوع حمایت از صنایع داخلی است. مخالفان این طرح اصرار دارند که واردات خودروهای دست‌دوم به ضرر خودروسازان داخلی تمام خواهد شد و فروش آن‌ها را کاهش خواهد داد. از‌این‌رو انتظار داریم در بررسی نهایی طرح قواعد سخت‌گیرانه‌ای برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی لحاظ شود. یکی از این پیشنهادهای احتمالی، اسقاط خودروهای فرسوده دراِزای واردات خودروهای کارکرده خارجی است.

تجربه مشابه

از حدود دو سال پیش طرح واردات خودروهای کارکرده سنگین با عمر کمتر از پنج سال اجرایی شد. این طرح به‌دلیل تأمین نیاز داخلی و عدم توانایی در نوسازی خودروهای فرسوده سنگین اجرا شد. براساس این طرح، دراِزای واردات هر خودروی سنگین با عمر کمتر از پنج سال، بایستی یک خودروی سنگین فرسوده اسقاط شود.

هزینه اسقاط هر کامیون فرسوده حدود 1.5 میلیارد تومان است که این مسئله بار مالی قابل‌توجهی را به واردکننده اعمال می‌کند. پس از اعتراض واردکنندگان خودروهای کارکرده اروپایی به این طرح، اکنون مصوبه جدیدی توسط مجلس برای واردات کامیون‌ها و کشنده‌های کارکرده تصویب شده است. براساس این مصوبه، درصورت فقدان گواهی اسقاط به میزان کافی، واردکنندگان می‌توانند پنج درصد از قیمت کامیون کارکرده را به‌عنوان جایگزین پرداخت کنند و پلاک ملی برای اتومبیل خود دریافت نمایند.

انتظار می‌رود در مورد واردات خودروهای کارکرده سبک نیز چنین رویه‌ای در پیش گرفته شود. این برنامه به اسقاط خودروهای فرسوده سبک گره زده خواهد شد و متقاضیان برای شماره‌گذاری اتومبیل‌های خود به ارائه گواهی اسقاط خودروهای فرسوده نیاز خواهند داشت. پس از مدتی و با توجه به کاهش گواهی اسقاط، شاهد افزایش قیمت خودروهای فرسوده یا گواهی اسقاط خواهیم بود. درنتیجه قانون واردات نیز تغییر خواهد کرد و متقاضیان با ارائه مبلغی از قیمت خودرو، قادر به ترخیص اتومبیل هستند.

البته هنوز تعرفه واردات خودروهای دست‌دوم مشخص نشده است. درحال‌حاضر تعرفه واردات برای خودروهای صفر‌کیلومتر با حجم موتور کمتر از 1.5 لیتر معادل 55 درصد و بالاتر از 1.5 لیتر معادل 75 درصد قیمت خودرو است. هزینه گمرک برای واردات خودروهای دست‌دوم سنگین 1.5 درصد است اما در مورد خودروهای سبک، انتظار تعرفه بیشتری را خواهیم داشت.

حدود قیمت خودروهای کارکرده چقدر خواهد بود؟

مبدأ احتمالی واردات خودروهای کارکرده به ایران، کشورهای حاشیه خلیج فارس و سایر کشورهای همسایه خواهند بود. انتظار داریم امارات متحده عربی، عمان و عراق مبادی اصلی واردات خودروهای کارکرده به کشور باشند. به همین منظور نگاهی به بازار خودرو در سلیمانیه عراق خواهیم داشت تا ببینیم خودروهای دست‌دوم با عمر کمتر از پنج سال با چه قیمتی قابل خریداری هستند. نرخ دلار بازار آزاد در زمان نگارش این مقاله حدود 52 هزار تومان است. خودروهایی که در جدول زیر حضور دارند، جزو اتومبیل‌های محبوب بازار ایران هستند.

خودرو	قیمت به دلار	قیمت به تومان	قیمت با محاسبه عوارض مشابه خودروهای سنگین کارکرده
تویوتا یاریس 2019	16200	843 میلیون تومان	927 میلیون تومان
کیا سراتو 2021	17800	926 میلیون تومان	یک میلیارد و 18 میلیون تومان
تویوتا کمری 2019	27000	یک میلیارد و 400 میلیون تومان	یک میلیارد و 540 میلیون تومان
تویوتا لندکروزر 2022	90000	چهار میلیارد و 700 میلیون تومان	پنج میلیارد و 150 میلیون تومان
بی‌ام‌و سری پنج 2020	42500	دو میلیارد و 210 میلیون تومان	دو میلیارد و 430 میلیون تومان
هیوندای سانتافه 2021	31000	یک میلیارد و 612 میلیون تومان	یک میلیارد و 773 میلیون تومان

البته در این قیمت‌ها هزینه شماره‌گذاری، صدور پلاک، کارت سوخت و سایر مالیات‌ها لحاظ نشده است. بااین‌حال بازهم قیمت هیوندای سانتافه 2021 درصورت قیمت‌گذاری صحیح عوارض، به سه میلیارد تومان نخواهد رسید. درصورتی‌که این طرح بتواند از فیلتر شورای نگهبان گذر کند و به مرحله اجرا برسد، تغییرات مثبتی را در بازار خودروهای وارداتی و همچنین خودروهای چینی مونتاژی شاهد خواهیم بود. بااین‌حال تأثیر طرح واردات خودروهای کارکرده بر بازار خودروهای داخلی کمرنگ‌تر است، چرا که این خودروها از نظر قیمتی رقیب محصولات داخلی نخواهند بود. بنابراین همچنان فاصله قیمتی بین بازار و کارخانه وجود خواهد داشت؛ هرچند این فاصله در مقایسه با وضعیت فعلی کاهش خواهد یافت.