مکانیک به زبان ساده: ده سر و صدای خودرو که نباید نادیده گرفته شوند

با چرخاندن سوییچ یا فشردن دکمه استارت، خودروی شما باید به خوبی نسبت به این کنش ها واکنش نشان دهد. در ادامه همه چیز باید مانند گذر تیغه چاقو از میان تکه ای کیک، به نرمی و روانی صورت پذیرد؛ اما، اگر این روند آن چیزی نیست که روزانه با آن مواجه اید پس دقت کنید، چرا که شاید خطری در کمین شما و اتومبیلتان باشد.

خودرو های امروزی واقعا شگفت آورند. این مخلوقات بشر ملزم اند تا به استانداردهایی که خالقانشان، یعنی انسان ها، برایشان در نظر گرفته اند دست یابند.

اما مثل هر محصولی که صنعت گرش انسان است، همیشه همه چیز آن طور که باید پیش نخواهد رفت و حتی گاهی اوضاع بیش از حد خراب می شود.

کوچیک ترین زمزمه ای که از اتومبیلتان بلند شود باید کنجکاوتان کند، به جای بلند کردن صدای سیستم صوتی آن را خاموش کنید و پیگیر باشید تا منبع صدا پیدا شود. در ادامه چند نمونه سر و صدایی که می توانند گویای مشکلی باشند را نام خواهیم برد:

صدای هیس هیس ناشی از نشتی

توده ای از مارهای درهم پیچیده در زیر کاپوت؛ ایده جالبیست، اما دنیای فانتزی تیم برتونی را فراموش کنید. اگر صدای هیس هیس از قسمت موتور می شنوید، به بررسی آن ناحیه بپردازید.

معمولا چنین صدایی مربوط به نشتی در سیستم خنک کننده موتور یا لوله وکیوم است. اولی موجب افزایش حرارت بیش از حد موتور و دومی موجب برهم خوردن میزان مصرف سوخت طبیعی خودرو می شود. اگر خودتان در انجام تعمیرات ناتوان بودید حتما به یک تعمیرکار مراجعه کنید.

صدای دنگ دنگ

اگر در هنگام گذر از سرعتگیرها و چاله ها، صدایی دنگ مانند می شنوید قطعا یک جای کار می لنگد. احتمالا فردی که چند دقیقه پیش دزدیده اید و در صندوق عقب حبس کردید در حال خفه شدن است!

شاید هم اتصالات توپی و بازویی (سگدست) چرخ ها و دیگر اتصالات موجود در محورها و شاسی دچار مشکل شده اند! حتی لق زدن اگزوز هم می تواند موجب ایجاد چنین سر و صداهایی شود و اعصابتان را خورد کند.

صدای جیغ تسمه

اگر از سمت پیشرانه صدای جیغ به گوش می رسد احتمالا مشکل از تسمه دینام یا تسمه مارپیچ است چرا که جنس پلاستیکی آن به مرور کهنه شده و دوامش را از دست می دهد. مورد دیگر نیز خرابی تسمه سفت کن است به وسیله آن میزان شل یا سفت بودن تسمه تنظیم می گردد.

اگر تسمه سفت کن به خوبی تنظیم نشده باشد تسمه به میزان لغزش واصطکاک کافی دست پیدا نکرده و در کارکرد خودرو مشکل به وجود می آورد. خوشبختانه این ایراد هزینه و دردسر چندانی به همراه ندارد، پس دلیلی هم برای بی توجهی به آن پذیرفته نیست.

بهتر است قبل از آن که تسمه در نامناسب ترین زمان ممکن پاره شده و گرفتارتان کند نسبت به تعویضش اقدام کنید.

صدایی تیز، شبیه به کشیده شدن دو جسم فلزی روی یکدیگر

به گوش رسیدن صدایی با فرکانس بالا هنگامی که اقدام به فشردن پدال ترمز می کنید، نشان از رو به پایان بودن عمر لنت هاست. این قطعات مفید در بیشتر موارد دارای صفحاتی فلزی هستند که در اواخر عمرشان و با از بین رفتن پد های اصلی که موجبات اصطکاک و توقف خودرو را فراهم می کنند نمایان می شوند.

آنگاه به هنگام شروع پروسه ترمزگیری این قطعات فلزی با صفحه دیسک ترمز تماس پیدا کرده و صدای ناخوشایندی را موجب می شوند. این صدا نمایانگر فرا رسیدن زمان تعویض لنت ها است؛ البته با چک کردن سطح روغن ترمز می توان از این صحت این امر اطمینان بیشتری حاصل نمود.

اگر این مسائل را نادیده بگیرید و تعویض لنت ها را پشت گوش بیاندازید، جیغ لنت ها به خر خر بدل خواهد شد. این صدا یعنی مواد اصلی لنت به طور کامل ته کشیده اند، به طوری که احتمالا تنها سطوح فلزی تحتانی لنت باقی مانده که صد البته اصلا مسئله خوبی نیست!

صدای تق تق از محورها

اگر هنگام رانندگی با سرعت پایین در یک اتومبیل محور جلو، پس از چرخاندن فرمان به چپ یا راست صدای تق تق از همان سمت و در ناحیه چرخ ها به گوشتان رسید به احتمال زیاد سر پلوس یا میل پلوس خودرو دچار مشکل شده.

در خودروهای دیفرانسیل عقب نیروی تولیدی توسط پیشرانه خودرو به گیربکس و از آن جا  توسط میل گاردان (گاردان) به دیفرانسیل خودرو انتقال می یابد.

برای این که نیروی وارد شده به دیفرانسیل به چرخ ها منتقل شود، میله ای از درون دیفرانسیل به چرخ راست و چپ وصل می شود که پلوس نامیده می شود. در مجور جلو نیز پلوس همین وظیفه ای را به گردن می گیرد.

پلوس ها از زحمت کش ترین قسمت های خودرو بوده و نیازمند مراقبت و توجه به نکاتی خاص در حین رانندگی هستند. از عوامل مهم خرابی پلوس ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پاره شدن گردگیر ها
  
• رانندگی با دنده اشتباه
• چک نکردن اتصالات سرپلوس
• ترمز های بی مورد و استفاده نادرست از ترمز دستی
• رها کردن اشتباه کلاچ و ضربه های ناگهانی به خودرو
• بکسل کردن وسیله ای که دارای وزن بیشتری نسبت به خودرو
  
• روشن کردن خودرو با هل دادن

به این نکات توجه کنید تا مشکلات کمتری دامن گیر پلوس خودروی شما شوند. شنیدن صدایی مشابه از دیفرانسیل عقب نشانه U joint (یونیورسال جوینت) خراب است. این پیچ ها میل گاردان را به گیربکس متصل می کنند.

صدای ناله مانند حین چرخاندن فرمان

این صدا خصوصاً در سرعت های کم، مشابه مورد قبل، حاکی از ایراد در پمپ هیدرولیک فرمان است که نادیده گرفتنش اصلا توصیه نمی شود. گاهی مواقع این صدا در لحظه چرخش فرمان بلند شده و فرمان نیز به کندی عمل می‌کند و یا نیاز به گاز دادن زیادتر به موتور است تا فشار بیشتری درون پمپ ایجاد شود.

کمبود روغن فرمان که توسط خرابی، پله شدن دو لبه قرار گرفته ‌روی آن ها یا اورینگ‌ های ضعیف درون پمپ رخ می دهد و همینطور بد عمل کردن پمپ، باعث ایجاد چنین صداهایی می شوند.

حتی ممکن است روغن خودرو نیاز به تنها یک هواگیری ساده داشته باشد. به هر حال ابتدا میزان روغن را چک کنید، سپس در صورت نیاز پمپ را تعویض کنید.

ضربات زیر کاپوت

چق چق (مانند صدای برخورد قاشق و چنگال به هم)، تق تق کردن و صدا های کوبشی (مانند برخورد چکش به جسمی دیگر)، این سرو صداها مرتبط به 3 مشکل جدا اما در عین حال مرتبط در فرآیند احتراق خودرو هستند.

این 3 مورد عبارتند از انفجار، پیش سوزی یا pre-ignition و sparck knock (ناک یا ضربه) که هر 3 می توانند به شدت خطرناک باشند. این موارد معمولا هنگامی که پیشرانه تحت فشار قرار بگیرد (مثلاً خودرو در حال عبور از سر بالایی باشد) بیشتر به چشم می آیند.

این موارد همگی از نشانه های احتراق ناقص در درون سیلندرها هستند. احتراق ناقص موتور مى تواند به دلیل خرابی شمع یا عدم تعادل مخلوط هوا و سوخت ایجاد شود.

برای مثال ناک به حالتی گفته می شود که در آن مخلوط سوخت و هوای موجود در سیلندر به دلیل دمای بیش از حد موتور زودتر به از زمان جرقه زنی شمع منفجر می شوند

هنگام ناک خود شمع نیز می خواهد جرقه بزند و به این ترتیب دو احتراق با هم در داخل سیلندر ایجاد می شوند و با یکدیگر تداخل می کنند. چنین موردی فشار و تنش زیادی را به موتور وارد می کند که صدای آن را می توان از بیرون نیز شنید.

برخورد این دو احتراق با یکدیگر آنقدر به موتور فشار وارد می کند که در نهایت می تواند سبب آسیب دیدن پیستون ها نیز شود. استفاده از سوخت با اکتان مناسب، تغییر نسبت هوا و سوخت، تنظیم زمان احتراق و تمیز کردن درون سیلندر از جرم ها می توانند از رخداد اینگونه مشکلات جلوگیری کنند.

صدای خر خر یا ضربه ای از ناحیه موتور

اگر پیشرانه خودرو متناسب با بالا رفتن دور موتور به اصطلاح صدای خر خر منظمی ایجاد می کند (البته گاهی ممکن است این صدا با بالا رفتن دور موتور به کل قطع شود) یا تاپییت ها خراب شده و یا اینکه سوپاپ ها دارای خلاصی اضافی اند.

در موتورهای سوپاپ بالا (overhead valve)، سوپاپ  بالابر یا تایپیت قطعه ای است که حرکت برجستگی بادامک را به میله تایپیت انتقال می دهد.

در بعضی موتورهای میل سوپاپ بالا حرکت بادامک از طریق استکان تایپیت مستقیماً به ساق سوپاپ منتقل می شود. در سایر موتور های میل سوپاپ بالا، حرکت بادامک از طریق انگشتی (اسبک) به ساق سوپاپ انتقال می یابد.

بعضی اوقات هم پس از روشن شدن موتور یا بعد از گرم شدن آن، صدای تایپیت قطع می شود برای جلوگیری از ایجاد این صدا تایپیت های معیوب را تعویض کنید.

اما اگر صدا ضربه ای و با عمق زیاد بود بهتر است دست به جیب شوید! این صدا به احتمال زیاد نشانگر خرابی شاتون است؛ البته اگر فرد بدشانسی باشید احتمال این که یاتاقان خودرو، به علت نرسیدن روغن به آن، مشکل پیدا کرده باشد نیز وجود دارد.

صدای زوزه از محور عقب

صدای زوزه از قسمت دیفرانسیل که در خودروها نشانه ای بسیار رایج از وجود خرابی در این قطعه مهم به شمار می رود. البته لازم به ذکر است که در هر حالت حرکتی، صدای ایجاد شده می تواند متفاوت باشد.

این صدای بلند معمولا در دور‌های بالا آزار‌دهنده می‌شود که اکثراً ناشی از لقی بین کراون ویل و پینیون و یا خرابی بلبرینگ‌ ها و اتصالات معیوب درون دیفرانسیل است.

این عیب در صورتی که کم باشد با شیم‌ گیری (فیلر گیری) از بین می‌رود و در غیر این صورت نیاز به تعویض کراون ویل و یا پینیون و یا بلبرینگ‌ هاست. دلیل بروز این عیب نیز به خاطر روانکاری نامناسب و یا فشار‌های نامتعارف به دیفرانسیل است که منجر به ساییدگی این قطعات می شود.

سر و صدای گیربکس

وجود ساییدگی یا هرگونه آسیب، ناهمواری، شکستگی و یا پریدگی در چرخ‌دنده‌ها در گیربکس باعث ایجاد صدای زوزه می‌شود. اگر صدا حتی در حالت خلاص‌ بودن گیربکس نیز شنیده می‌شود، احتمالا نشان از همراستا نبودن موتور و گیربکس یا وجود خلاصی اضافی دنده‌ هاست.

باید بدانید که که در خودروهای دیفرانسیل جلو، به دلیل یکپارچه بودن گیربکس و دیفرانسیل، صدای زوزه دیفرانسیل نیز از گیربکس شنیده می‌شود.

صدای خرد شدن دنده ها که در اصطلاح به آن آب‌ هویج گرفتن گیربکس هم گفته می‌شود، هنگامی به گوش می‌رسد که سرعت دنده‌ ها ‌هنگام درگیری با یکدیگر یکسان نباشد.

تنظیم نبودن کلاچ، تنظیم نبودن اهرم دسته دنده، خرابی ماهک، غلاف کشویی و برنجی‌ های و یا تعویض بی‌موقع دنده و یا انتخاب دنده نامناسب با شرایط و سرعت لحظه رانندگی باعث بروز این مشکل می‌شود.

وظیفه اصلی این هماهنگی بر عهده کشویی دنده هاست که تعویض ضرایب دنده را آسان و راحت می کند. در صورت بروز این ایرادات خودروتان را به دست تعمیرکاری حرفه ای بسپارید.

سوالات متداول