تحلیل آماری «جمعه سیاه» در توییتر فارسی: لباس، کتاب و کیف دغدغه خرید کاربران

نویسندگان این مطلب «محمد رهبری» و «هادی صفری»، پژوهشگران شبکه‌های اجتماعی هستند.

بلک‌فرایدی یا جمعه سیاه، به آخرین جمعه ماه نوامبر می‌گویند که در آمریکا شلوغ‌ترین روز برای فروشگاه‌ها و فروشنده‌ها محسوب می‌شود. هرچند آمریکای شمالی محل اصلی رخداد این سنت است، اما این سنت به‌مرور به کشورهای دیگر از جمله ایران منتقل شده است. در ایران، در چنین روزی بسیاری از فروشگاه‌ها تخفیفاتی را برای مشتریان خود در نظر می‌گیرند و این تخفیف‌ها را به‌طرق مختلف به مشتریانشان اعلام می‌کنند.

این موضوع مورد توجه کاربران شبکه‌های اجتماعی از جمله کاربران توئیتر قرار گرفته است و در آخرین جمعه ماه نوامبر، چند هزار توئیت و ریپلای در این زمینه منتشر شد که این توئیت‌ها بیش از 2 میلیون بار دیده شد. با این حال توجه کاربران توئیتر به این موضوع، متفاوت از سایر موضوعات رایج در توئیتر بود. اولین تفاوت آن بود که اگرچه تعداد توئیت‌ها نسبتا زیاد بود، اما توئیت‌های پرلایک نسبت به حجم توئیت‌ها در آن‌ها چندان زیاد نبود. این امر نشان می‌دهد که توئیت‌ها و واکنش‌ها عمدتا از سمت کاربران عادی توئیتری منتشر شده است و بسیاری از کاربران با فالوئر بالا اساسا به این موضوع توجه نکرده‌اند.

در میان چهره‌های شناخته‌شده ای که در توئیتر راجع به این موضوع نوشته‌اند می‌توان به رضا رشیدپور، سیاوش صفاریان‌پور و میلاد نوری اشاره کرد. پرلایک‌ترین توئیت به کاربری به نام علیرضا با آی‌دی itsalireza4 اختصاص داشت. این توئیت البته بیشترین میزان بازدید و بوکمارک را نیز به خود اختصاص داده بود. او در این توئیت نوشته بود:

تفاوت مهمتر در واکنش‌ها به بلک‌فرایدی یا «حراجمعه» را می‌توان در شبکه لایک‌های این موضوع جستجو کرد. به‌طور معمول در فضای توئیتر حول موضوعات مختلف یک فضای دو قطبی یا چندقطبی شکل می‌گیرد؛ اما در موضوع بلک‌فرایدی، قطب خاصی شکل نگرفته است و همان‌طور که در تصویر زیر مشخص است، میان همه خوشه‌های درون گراف، پیوستگی نسبتا بالایی برقرار است. حتی در میان کاربران روزمره‌نویس با رویکرد ارزشی و انقلابی نیز این پیوستی با بقیه خوشه‌ها دیده می‌شود اگرچه شدت آن کمتر است.

در قیسمت بالای این گراف در قسمت آبی رنگ، اکانت‌های دیجیاتو و میلاد نوری حضوری دارند، جایی که احتمالا کاربرانی که مسائل حوزه فناوری را دنبال می‌کنند تمرکز بیشتری دارند. در قسمت میانی قسمت آبی رنگ، اسامی مانند توئیتر بورس، رضا رشیدپور و سمیه توحیدلو دیده می‌شوند؛ جایی که احتمالا کاربران میانه‌رو یا اصلاح‌طلبی که به موضوعات روزمره توجه دارند، قرار گرفته‌اند.

در قسمت صورتی رنگ، اکانت شرکت «ازکی» قرار دارد؛ جایی که عمدتا کاربران روزمره‌نویس بدون جهت‌گیری سیاسی خاص قرار دارند و حضور این اکانت در آن قسمت نشان می‌دهد که توئیت این کسب‌وکار نسبت به سایر کسب‌وکارها در این روز بیشتر و بهتر دیده شده است. قسمت نارنجی رنگ نیز حضور کاربران روزمره‌نویسی را نشان می‌دهد که عمدتا مطالب طنز می‌نویسند. در قسمت سبز رنگ نیز کاربران ارزشی و انقلابی دیده می‌شوند؛ نام سید علی موسوی دیده می‌شود که عمدتا به حوزه رسانه توجه دارد.

چه کالاهایی در توئیتر بیشتر تکرار شد؟

تحلیل ابرکلمات توئیت‌های پرلایک منتشر شده (حدود 2 هزار توئیت) نشان می‌دهد که به ترتیب اسامی این کالاها بیشترین تکرار را داشته است: لباس، کتاب و کیف. این موضوع نشان می‌دهد که دغدغه اکثر کاربران توئیتر در روز حراجمعه خرید لباس بوده است. همچنین تراکم بالای کلیدواژه «دیجیکالا» نیز حائز اهمیت است. هرچند بخشی از این توئیت‌ها علیه دیجیکا بودند، اما این موضوع نشان می‌دهد که دیجیکالا توانسته توجه بخشی از کاربران عادی و روزمره‌نویس توئیتر را برای فروش کالا در بلک‌فرایدی، جلب کند. ابر کلمات توئیت‌های بررسی شده که عمدتا مورد توجه کاربران توئیتر بوده است به شرح زیر است:

نتیجه‌گیری

این داده‌ها نشان می‌دهد که موضوع «حراجمعه» در توئیتر تا حد زیادی مورد توجه قرار گرفته؛ اما این توجه از سمت کاربران عادی و روزمره توئیتر بوده است و کاربران با فالوئر بالا کمتر به آن توجه کرده‌اند. یکی از دلایل مهمی که باعث شده تا فضای توئیتر در این خصوص قطبی نشود هم همین مسأله بوده است. به‌عبارت بهتر، این داده‌ها نشان می‌دهد که فضای توئیتر در میان کاربران روزمره‌نویس چندان قطبی نیست و این کاربران با هم نسبتا در تعاملی آرام هستند. این یافته‌ها نشان می‌دهد که برخلاف فضای سیاسی که از توئیتر عمدتا به چشم می‌خورد، در زیر پوست آن فضای غیر سیاسی وجود دارد که در آن کاربران روزمره‌نویس مشارکت دارند و موضوعاتی که در پلتفرم‌های دیگر نظیر اینستاگرام مورد توجه قرار می‌گیرد، مورد توجه آن‌ها نیز هست.