کتاب هایی که دیگر چاپ نمی شوند؛ نگاهی بر پروژه تازه گوگل برای ارائه کتب تعاملی

اوایل چهار شنبه گذشته گوگل دو کتاب الکترونیکی را در پلی استور منتشر کرد. برخلاف کتاب های الکترونیکی متعددی که هم اکنون در بازار موجود هستند (نسخه های الکترونیکی کتاب های کاغذی) این دو عنوان ذاتا برای حوزه دیجیتالی نوشته و تهیه شده اند؛ بدان معنا که هیچگاه نسخه های چاپی آنها ارائه نمی شود.

بخش موسوم به Creative Labs یا آزمایشگاه های خلاقانه این شرکت ساکن مانتین ویو مدتی قبل با یک ناشر انگلیسی به نام Visual Editions وارد همکاری شد و دست به تولید کتاب هایی (داستان های کوتاه) برای اسمارت فون ها و تبلت ها زد.

این پروژه که Editions at Play نام دارد همان چیزی است که گوگل با عنوان «تجربه ای در کتاب های غیرقابل چاپ» از آن یاد کرده و اینکه واقعا چه معنا و مفهومی دارد مساله ایست که برای تشخیص آن به زمان زیادی نیاز است.

پروژه ای که از آن صحبت می کنیم حدودا یک سال و نیم پیش و به دنبال گفتگوهایی کلید خورد که در جریان آن، کارشناسان گوگل تازه داشتند یاد می گرفتند یک کتاب چیست و چه خصوصیاتی باید داشته باشد.

T.L. Uglow یکی از مدیران هنری گوگل در مصاحبه خود با BuzzFeed News در مورد راه اندازی این پروژه اظهار داشت: ما کارمان را با تفکر کردن در مورد صفحات کتاب آغاز کردیم. اگر یک کاغذ را بگیرید، آن را به دو نیم تقسیم نمایید و به کسی بدهید، آنوقت به آن می گویند یک کتاب، اما در اصل آن تکه کاغذ یک سطح چهارگوش است که رویش مطلبی نوشته شده و نمی توان نام کتاب را بر آن نهاد. وجود وب و اینترنت بدان معناست که دیگر نیازی به کنار هم قرار دادن آن صفحات نیست.

نخستین کتابی که تحت این پروژه منتشر شد، Entrances & Exits (یا ورودی ها و خروجی ها) نام داشت که به قلم ریف لارسن نوشته شد و در داخل Google Streetview اتفاق می افتد.

در این کتاب، خواننده در داخل یکی از خیابان های درون نقشه حرکت می کند (یکی از همان نقشه هایی که توسط ماشین های مجهز به دوربین گوگل تهیه شده است) و همزمان با پیش رفتن در مسیر صفحات تازه کتاب را پشت سر می گذارد.

خود گوگل این اثر را به عنوان «کتابی که در سرتاسر دنیا سفر می کند» توصیف کرده است. کتاب دوم منتشر شده در این پروژه حاصل همکاری گوگل است با سم ریویر و جو داتورن به نام «The Truth About Cats & Dogs» یعنی حقایقی در مورد سگ ها و گربه ها.

این کتاب در واقع شرحی است از دو خاطره که در یک صفحه به تصویر کشیده می شوند و خواننده می تواند هر زمان که دلش خواست میان آن دو به عقب و جلو حرکت کند.

هر کدام از این خاطرات به نقل از دو هنرمند افسانه ای بیان می می شوند که در سرتاسر داستان با هم نزاع دارند و خواننده خودش انتخاب می کند که کدامیک راوی باشند و کدامشان حرف آخر را بزند.

همانطور که تایید خواهید کرد، ادیشنز تجربه ای بی نظیر برای گوگل است و برای مدت ده ماه است که تیمی متشکل از تعدادی طراح، برنامه نویس، نویسنده و هنرمند روی آن کار می کنند.

Uglow در این باره گفت: ما دوست داشتیم بدانیم، وقتی یک کتاب از صفحه اولش شروع نمی شود و در صفحه آخر تمام نمی گردد چه اتفاقی رخ می دهد.

یکی از نخستین افرادی که گوگل برای کلید زدن پروژه ادیشن به وی رجوع کرد الی هوروویتز بود؛ از ناشران سابق شرکت McSweeney و از خالقان رمان مبتنی بر اپلیکیشن The Pickle index.

هوروویتز در مورد ادیشن اینطور می گوید: این دنیایی نسبتا کوچک از افرادی است که روی چنین مباحثی کار می کنند. اینکه به جای فراورده های درختی، کتاب مورد علاقه خود را روی موبایل تان بخوانید و این مساله تاثیری در داستان یا تجربه شما نداشته باشد بسیار شیرین است. من کاملا ایمان دارم که پتانسیل های بیشتری برای این شیوه داستان سرایی وجود دارد.

در یک کتاب شما همیشه می دانید که چه مقدار از داستان باقی مانده و کدام صفحات را نخوانده اید و این تمام اطلاعات شما در مورد داستان است. اما هوروویتز با اشاره به همین موضوع در ادامه می دهد: در این حین ممکن است از خود سوال کنید آیا این اوج داستان است؟ آیا به پایان آن نزدیک شده اید؟ این بخشی از فرمت کتابخوانی به شیوه کاغذی است.

اما فرمت های جدید به خالقان آثار امکان می دهند که با این قبیل فاکتورها بازی کنند. در واقع تنها یک شکل خالص برای یک داستان وجود ندارد و داستان به هر شیوه ای که مطرح شود می تواند از آن شیوه اثر بپذیرد. اینکه گوگل به تازگی در این امور مشغول به کار شده بسیار جذاب است چراکه می تواند از پشتیبانی سازمانی، تخصص و منابع خود در این زمینه بهره بگیرد.

تا به امروز پروژه Editions at Play کاملا مبتنی بر وب بوده است، این یعنی دو کتاب 4.25 دلاری منتشر شده توسط آن غیرقابل دانلود بوده اند و امکان خواندن این کتاب ها صرفا در داخل مرورگر فراهم است (ترجیحا کروم).

نقشه های موجود در کتاب Entrances and Exits کاملا تعاملی هستند؛ خاطراتی که در کتاب The Truth About Cats & Dogs نوشته شده اند هم درست در مقابل دیدگان شما اتفاق می افتند و گاهی اوقات حتی ویرایش هم می شوند.

همانطور که گفته شد، در حال حاضر تنها دو عنوان کتاب از طریق این پروژه منتشر شده اند اما گفته شده که دو عنوان دیگر نیز در ماه آوریل از راه می رسند که یکی به قلم تامی لی ادواردز نوشته شده و دیگری توسط آلن تروتر.

به غیر از این دو مورد، گوگل اطلاعات دیگری در مورد کتاب های خود منتشر نکرده اما روشن است که شمار کارهای در دست ساخت آن به مراتب بیشتر از این میزان است.

Uglow در این باره گفت: ما هنوز در مراحل نخستین کار هستیم، اما امید می رود که جلوه های بصری بیشتری به این شیوه داستان سرایی داده شود و ناشران بیشتری این اعتماد به نفس را پیدا کنند تا کارهای جدیدی را برای پلتفرم موبایل بسازند.

او ادامه داد: ما دوست نداریم تجربه سحرآمیز کتابخوانی را کنار بگذاریم اما سوالم اینجاست که هدف ما از کتاب خواندن، پشت سر گذاشتن همان تجربه سحرآمیز است؟