کنتور هوشمند گاز‏‎؛ نجات انرژی با اینترنت اشیا

کارکرد اینترنت اشیا IoT در امور اداری و شهروندی کشور فراتر از حد تصورات کنونی برخی از ماست و رسیدن به حد نهایی استفاده از این تکنولوژی سالیان طولانی را می‌طلبد. با روی کار آمدن این سیستم در شهرها در حقیقت یک گام جلوتر به سوی داشتن شهری هوشمند (CyberCity) قدم خواهیم برداشت و آینده‌ای هیجان‌انگیز تر را خواهیم داشت. اینترنت اشیا بسیار گسترده است و مباحث فنی و طولانی را در بر می‌گیرد اما شاید کمتر کسی به استفاده از این فناوری در کنتورهای انرژی فکر کند، استفاده‌ای که صرفه‌جویی انرژی را به خود به ارمغان خواهد آورد.

یکی از ماموریت‌هایی که سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی کشور برای شرکت ملی گاز ایران تعیین کرده، کاهش درصد هدررفتن گاز طبیعی است که هوشمندسازی کنتورهای گاز نخستین گام این شرکت برای تحقق این وظیفه است. ارتباط این کنتورها مبتنی بر بستری به نام LPWA بوده و فناوری به کار رفته در آنها تکنولوژی اینترنت اشیا است. به تازگی «سعید مومنی» مدیرگازرسانی شرکت ملی گاز خبر از نهایی شدن این طرح داده: «با پایان یافتن طرح پایلوت کنتورهای هوشمند در ۴ استان کشور، این کنتورها با درصد خطای بسیار پایین، به زودی برای مشترکان مورد استفاده قرار می‌گیرند.»

«شروین صافی» کارشناس حوزه نفت‌وگاز در گفتگو با دیجیاتو استفاده از این کنتورهای هوشمند را نتیجه هشت ماه آزمون‌وخطا بیش از پنج‌هزار دستگاه شرکت‌های گوناگون تولید‌کننده کنتورهای هوشمند عنوان می‌کند که بالاخره قرار است در دستور کار دولت قرار بگیرند. او همچنین از تلاش‌های اپراتورهای اول و دوم برای راه‌اندازی کنتورهای هوشمند در سالیان گذشته می‌گوید:

«پیش از این همراه اول و ایرانسل که در زمینه اینترنت اشیا و اینترنت نسل پنجم اقداماتی انجام داده‌اند با شرکت ملی گاز همکاری‌هایی در این زمینه داشتند ولی فعلا مشخص نیست که همکاری آنها تا چه اندازه‌ای بوده و مسئله معین حضور یازده شرکت در کنار شرکت ملی گاز برای رسیدن به این فناوری است.»

صافی نسل جدید کنتورهای هوشمند را راهی برای کاهش مصرف گاز، دقت بیشتر در اندازه‌گیری، توانایی قرائت از راه دور و دارای یک سیستم یکپارچه دوطرفه توصیف می‌کند که با توجه به زیرساخت‌های لازم در حوزه تجهیزات،شبکه و نرم‌افزار به وجود‌ می‌آید:

«هوشمندسازی کنتورها در کشورهای پیشرفته سالیان سال است که اتفاق افتاده و رصد آنها را رصدی بسیار سریع و از آن مهم‌تر بدون خطا تبدیل کرده است. شبکه به کار رفته در این کنتورها در تعریف ساده خود یک اتصال هوشمند بین کنتور،آنتن و یک دروازه است که حساسیت بهتر و بیشتری جهت دریافت سیگنال را ایجاد می‌کند. این اتصال همچنین در مقابل نویز و تداخل (Jamming) مقاوم است و مشکلاتی در این زمینه ندارد.»

صافی عمر باتری این دستگاه‌ها را یکی از مزیت‌های اصلی آن عنوان می‌کند که به بیست سال می‌رسد. وی همچنین دسترسی به شبکه کنتورهای گازی را بسیار امن می‌داند به طوری که نفوذ به آن تقریبا امکان‌ناپذیر است:

«سنسور کنتور هوشمند گاز بعد از نصب شدن از طریق آنتن اطلاعات را به وسیله شبکه سلولار به مرکز داده می‌فرستد و در نهایت قبض نهایی گاز حتی به صورت الکترونیکی برای مشترک فرستاده می‌شود. در این سیستم کاربر هم می‌تواند قبض را به صورت آنلاین پرداخت کند و همچنین ریزجزییات مصرف خود را نظاره گر باشد»

به گفته صافی ایجاد زیرساخت‌هایی برای هوشمندسازی کنتورهای مصرف انرژی مزایای بسیاری در جلوگیری از مصرف بی‌رویه را در پی خواهد داشت و سواستفاده‌های برخی کلاهبرداران را نیز نقش بر آب می‌کند. این کارشناس باور دارد که توسعه این دستگاه‌ها برای جلوگیری از حوادث غیرمتقربه‌ای چون احتراق کنتور و حذف خطاهای انسانی هنگام ضبط مصرف کنتور توسط نیروهای شرکت گاز نیز سودمند خواهد بود.

بنا به اطلاعات شرکت ملی گاز قیمت کنتورهای ارتقا یافته رقمی حدود ۹۰ تا ۱۱۰ هزار تومان است. اینترنت اشیاء از نظر بسترهای مخابراتی در دنیا به عنوان کاری نو و جدید بیان شده و به روز بودن این تکنولوژی به حدی است که حتی بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا نیز هنوز در این مقوله، صاحب سبک و نظر نیستند.