رسیدن به سیستم آموزشی هوشمند در ایران، شاید وقتی دیگر

صحبت از سیستم آموزشی هوشمند یا دیجیتال و تغییر سیستم آموزشی فعلی در کشور همیشه با باز شدن مدارس و آغاز سال تحصیلی دوباره مطرح می‌شود و امسال با اشاره وزیر ارتباطات به این موضوع، بیشتر از پیش مورد توجه قرار گرفته‌ است. موضوع سیستم آموزشی هوشمند اما به همین سادگی نیست و کارشناسان عقیده دارند که تغییر کلی در سیستم را می‌طلبد و موانع و مشکلاتی را بر سر راه این تغییر می‌بینند.

«امیر گیلانپور» یکی از فعالان این حوزه هست و خودش مدارس هوشمندی را اداره می‌کند و در هوشمندسازی مدارس نیز تلاش‌هایی کرده است. او با اشاره به صحبت‌های جهرمی، از دیجیتالی شدن سیستم آموزشی استقبال می‌کند اما باور دارد که چنین مقوله‌ای در بسیاری از دیدگاه دولتی‌ها و فعالان این حوزه از پایه قابل پذیرش نیست:

«چیزی به نام آموزش و یا آزمون آنلاین در بسیاری از نهادهای دولتی به کلی مردود شده و تغییر این نگاه نیاز اولیه رسیدن به آموزش هوشمند است. سرعت پیشرفت بسیار پایین در مدارس علی الخصوص در مدارس دولتی، زمان بسیار زیادی را می‌طلبد تا به هوشمند شدن این مدارس رسید. در مبحث مدارس غیر انتفاعی اما موضوع کمی فرق دارد و والدین با دقت بیشتری به سمت آنها می‌روند و رقابتی در این مدارس شکل گرفته و جوانان وارد سیستم آموزشی این نوع مدارس شدند تا از رقابت باز نمانند و رضایت اولیا را جلب کنند.»

این روزها هوشمندسازی در مدارس باید در عمل دیده شود و در حد شعار و چند تکه وسایل الکترونیکی خلاصه نشود، برخی از مدارس با تعبیه کردن یک سری قطعات رایانه‌ای تصور می‌کنند به هوشمندسازی رسیدند و این امر را در همین خلاصه می‌کنند.

گیلانپور هم تاکید دارد که معلم‌ها نیز باید بتوانند از ابزار هوشمند به درستی استفاده کنند و این هوشمندی را به دانش آموزان نیز القا کنند، تهیه و استفاده از این ابزارها دانش خاصی را می‌طلبد و صرفا یک سری وسایل کامپیوتری معنای هوشمندسازی را ارائه نمی‌دهد، بلکه تلفیقی از عملکرد و وسایل و سیستم هوشمند باید به کار گرفته شود:

«مقاومت مدارس دولتی در برابر هوشمندسازی چندان هم بی دلیل نیست، چرا که آموزش و پرورش باید مجوزها و روند بسیار طولانی برای تغییر در هر مدرسه داشته باشد و دست مدیران مدارس در حقیقت بسته هست و همه چیز به سازمان کلی آموزش و پرورش ربط دارد. باز گذاشتن دست مدیر و استفاده از مدیران خلاق و همچنین آموزش معلمین این مدارس لازم است، در سال‌های قبل یک دوره ICDL برای معلمین گذاشته شد که دوره‌اش تمام شده و بار علمی چندانی به این گروه تزریق نکرده است.»

اما اینکه چه زمانی برای معلمین برای این آموزش‌های اختصاص یابد و یا اینکه چطور این آموزش‌های جدید را به تمام معلمین رسانید هم خود معضلیست که باید برای آن راه حلی جستجو کرد. سامانه آموزش آنلاین برای معلمین می‌تواند راهگشای این مشکلات باشد تا مساله دوره ICDL و مسائلی از این قبیل، از دور خارج شود و تمامی کادر مدرسه از یک سیستم آنلاین بهره ببرند و در هر زمان که بخواهند یادگیری را فرا آموزند.

ابزار آموزشی همچون پروژکتور و رایانه و قطعات آزمایشگاهی و... یک وسیله آموزشی هستند و لاغیر، اما در برخی مدارس نگاه به این وسایل کلی شده و همانطور که گفته شد، مدارس تصور دارند که با داشتن این امکانات، هوشمندسازی را به مدرسه وارد کرده‌اند در صورتی که باید راه تدریس و آموزش با این وسایل نیز هوشمند شود. گیلانپور ضمن تایید این موضوع به دیجیاتو می‌گوید: «نگاه فعلی آموزش و پرورش بیشتر به سخت افزار است تا نرم افزار در صورتی که هر دو این مسائل به یک اندازه مهم هستند و نباید از آنها غافل ماند.»

این کارشناس حوزه آموزش هوشمند به باورهای سنتی در مدارس دولتی اشاره دارد که هنوز معیار برتر بودن و بهتر بودن معلم در مواردی خلاصه می‌شود که به باور او ربطی به هوشمندسازی ندارد:

«معیاری به نام امتیازبندی دبیران در مدارس دولتی وجود دارد که فیلد‌های نه چندان مهمی در آن اعمال می‌شود همچون مدارک تحصیلی و نمرات دانش آموزان و... اما دوره‌های آموزشی مدرن و پیشرفته در این معیار جایگاه خاصی ندارد.»

اما مساله عدالت آموزشی چه می‌شود؟ مساله‌ای که تاکید دارد تمامی سیستم‌های آموزشی باید به طور یکسان در مدارس جای جای کشور برگزار شود و تمامی دانش آموزان از امکانات آموزشی به طور یکسان بهره‌مند شوند.

گیلانپور تاکید دارد نباید از این مورد غافل شد و برای تحقق این عدالت هم راه حلی را پیشنهاد می‌کند. او باور دارد که در صورت تصویب آموزش آنلاین و آزمون آنلاین با توجه به گستردگی اینترنت در سطح ایران می‌توان این سیستم را به همه جای کشور هم رسانید: «اما متاسفانه همانطور که پیش‌تر گفتم اصل این ماجرا توسط سازمان آموزش پرورش مقبول واقع نمی‌شود.»

به نظر می‌رسد دیجیتالی شدن سیستم آموزشی برای اینکه به صورت همگانی در بیاید، نیاز به تغییرات بنیادین در باورهای نهادهای دولتی و فعالان حوزه سنتی این سیستم دارد و این پذیرش فرهنگی بسیار مهم‌تر از موضوع ساخت زیرساخت‌های فنی برای تحقق این مقوله است. نگاهی که معلوم نیست چه زمانی و با چه روش‌هایی قصد تغییر پیدا کردن دارد و باید دید که دولت چه اندیشه‌هایی برای تغییر سیستم آموزشی در نظر گرفته است.