جنگنده چندمنظوره تورنادو پس از 40 سال خدمت بازنشسته شد

هواپیماهای جنگنده و بمب افکن در هر دوره زمانی نشان دهنده اوج فناوری و امکانات صنعتی همان دوره هستند و جدا از ارزش مادی، ارزش تاریخی به سزایی هم دارند. یکی از این هواپیماهای ارزشمند، جنگنده چندمنظوره تورنادو است که امروز پس از 40 سال پرواز بازنشسته شد.

تورنادو که در دوران جنگ سرد و در پاسخ به پیمان ورشو (نسخه بلوک شرق ناتو) ساخته شده بود، تا کنون در نبردهای مختلفی شرکت داشته و نخستین جنگنده ای به شمار می رود که در آن از سیستم پرواز با سیم استفاده شده است. این سیستم در واقع جایگزین برقی اهرم های مکانیکی برای کنترل سطوح پروازی بوده که برای پرنده ای که در سال 1979 وارد خدمت شده، یک فناوری انقلابی به شمار می رود.

جنگنده چندمنظوره تورنادو که توسط کنسرسیومی شامل انگلستان، آلمان غربی و ایتالیا (تحت عنوان پاناویا) توسعه یافت و تولید شد، از هندسه متغیر بال ها نیز بهره مند بوده که مزایای بال های پس گرا در سرعت های بالا را با پایداری بالای سطوح پروازی گسترده (بال های باز) ترکیب می کند.

پاناویا تورنادو در سال 1991 نخستین تجربه عملیاتی خود را کسب کرد

پاناویا تورنادو همچنین از سکان عمودی بزرگی برخوردار است که یکی از نقاط طراحی شاخص آن بوده و به مانورپذیری بهتر جنگنده کمک می کند. این هواپیما که در سه نسخه جنگنده-بمب افکن (IDS)، نبرد الکترونیک و سرکوب پدافند (ECR) و رهگیر (ADV) تولید شده، در زمان ورود به خدمت جایگزین چندین هواپیمای مختلف در نیروی هوایی کشورهای توسعه دهنده شد و با اشتراک پلتفرم، هزینه نگهداری در بلندمدت را به طرز محسوسی کاهش داد.

جنگنده چندمنظوره مورد بحث هرچند در دوران جنگ سرد و تنش با شوروی به وجود آمد، اما نخستین نبرد خود را در عملیات طوفان صحرا (سال 1991) و در قالب نیروهای ائتلاف بین المللی علیه ارتش صدام تجربه کرد و پس از آن در جنگ کوزوو، افغانستان، لیبی، عراق و سوریه (علیه داعش) شرکت داشت.

لازم به ذکر است که تورنادو توانایی حمل و پرتاب موشک های سایدوایندر (گرمایاب هوا به هوا)، بریمستون (هوا به زمین)، استورم شدو (کروز)، بمب لیزری پِیوِوی و تسلیحات اتمی تاکتیکی (کوچک) را داشته و به جز کشورهای سازنده، تنها در ارتش عربستان سعودی به خدمت گرفته شده است.

گفتنی است حالا پس از 40 سال حضور مؤثر در نیروی هوایی سلطنتی، ارتش انگلستان تصمیم گرفته جنگنده کهنه کار خود را بازنشسته کند و وظایف آن را به هواپیماهای مدرن تری مانند یوروفایتر تایفون و اف-35 محول نماید.