۱۰ حقیقت جذاب درباره عروق خونی

وقتی صحبت از «دستگاه گردش خون» به میان می‌آید، عده بسیاری فکر می‌کنند منظور از دستگاه گردش خون، صرفا قلب است. در صورتیکه قلب انسان بدون وجود عروق خونی، به هیچ عنوان توانایی پمپاژ مایع خون به درون بافت‌های بدن را پیدا نمی‌کند. در واقع عملیات اکسیژن رسانی و تغذیه سایر بافت‌ها بر عهده عروق خونی است. در این باره قرار است ۱۰ نکته حیرت‌انگیز مطرح کنیم که احتمالا از این نکات آگاه نیستید.

۱۰- عروق خونی‌تان می‌تواند محیط کره زمین را طی کند

قبول داریم عروق خونی بسیار ریز و کوچک محسوب می‌شوند ولی اگر از لحاظ «درازا» بخواهیم قیاسی انجام دهیم، اندازه عروق خونی انسان نزدیک به ۶۰ هزار مایل (۹۷ هزار کیلومتر) خواهد بود. این اندازه‌گیری را موسسه ملی سالمندی امریکا (NIA) انجام داده و برای تفهیم درازای عروق خونی، مثال زیبایی را مطرح کرد. اگر تمام عروق را پشت سر هم قرار دهیم، دو بار کره زمین را دور می‌زنند!

۹- در طول زندگی یک فرد، یک میلیون بشکه خونی مصرف می‌شود

مایع خون در بدن‌تان به صورت مداوم در جریان است و پس از مدتی قلب‌تان مجدد خون جدیدی را به بافت‌‌های بدن پمپاژ می‌کند. بر اساس مطالعات مختلف، قلب یک فرد سالم نزدیک به هفت هزار کیلوگرم خون را به درون عروق پمپ می‌کند. به عبارتی قابل فهم‌تر، دستگاه گردش خون‌تان یک میلیون بشکه خونی مصرف می‌کند تا جناب عالی تا آخر عمر زنده بمانید.

۸- عروق خونی به صورت گروهی کار می‌کنند

اگر بخواهیم از لحاظ علمی عروق خونی را تقسیم‌بندی کنیم، رگ‌های بدن به سه دسته شریان (سرخرگ)، ورید (سیاهرگ) و مویرگ‌ها طبقه‌بندی می‌شوند. این عروق خونی در تعامل با یکدیگر فعالیت می‌کنند. وقتی قلب منقبض می‌شود، مایع خون به درون شریان‌ها پمپاژ شده تا خون غنی از اکسیژن و مواد مغذی، به بافت‌ها ارسال شود. شریان‌ها در نهایت به شاخه‌های بسیار ریزتری تحت عنوان مویرگ منتهی می‌شوند. در نهایت اکسیژن و مواد مغذی از طریق مویرگ‌ها به سلول‌های بدن می‌رسند. وریدها وظیفه‌ای برعکس شریان‌ها برعهده دارند و خون خالی از اکسیژن را مجدد به قلب برمی‌گردانند.

۷- برخی از عارضه‌ها می‌توانند عروق خونی را تحت تاثیر قرار دهند

بیماری‌های مختلف می‌توانند عروق خونی را تحت تاثیر قرار دهند. به عنوان مثال تصلب شراین (آترواسکلروزیس) باعث سفتی و سختی عروق خونی می‌شود. یا عارضه واریس (واریکوز) موجب شل شدن دریچه‌های لانه کبوتری موجود در وریدهای اندام‌های تحتانی بدن می‌شود. حتی مویرگ‌ها نیز می‌توانند دچار تغییر و تحولات اساسی شوند. به عنوان مثال یک سندرم بسیار نادر تحت عنوان «نشت مویرگی» باعث می‌شود دیواره مویرگ‌های خونی حالتی مثل نشتی یک لوله پیدا کنند. بر اساس این عارضه، فرد رفته رفته دچار کاهش فشار خون می‌شود و اندام مورد نظر ممکن است تورم پیدا کند.

۶- عروق خونی در مغز انسان مثل یک سد عمل می‌کند

عروق خونی در مغز مثل یک سد دفاعی عمل می‌کند. به این سد از لحاظ علمی، سد خونی-مغزی گفته می‌شود. این سد، شبکه‌ای از عروق خونی است که اجازه ورود و خروج مواد مختلف را به درون بافت مغزی نمی‌دهد و به جز گاز اکسیژن، دی اکسید کربن، مولکول‌های آب و گلوکز (که یک ماده قندی است)، ماده دیگری از این سد عبور نمی‌کند. بر همین اساس، باکتری و ویروس‌های مختلف نیز قادر نیستند به راحتی از سد خونی مغزی عبور کنند. هر چند برخی از گازهای بیهوشی این قابلیت را دارند تا از این سد عبور کنند. چرا که داروسازان این توانایی را پیدا کرده‌اند تا داروهای ضد سرطانی خاصی را تولید کرده تا از سد خونی مغزی عبور کنند.

۵- آب و هوا می‌تواند روی عروق خونی تاثیرگذار باشد

از دیگر وظایف دستگاه گردش خون، حفظ دمای بدن است. عروق خونی منقبض می‌شوند تا دمای بیشتری را حفظ کنند. زمانی هم که اتساع پیدا می‌کنند، برای خنک کردن بدن در تلاش هستند. البته اگر شما سعی کنید پای‌تان را روی یک تکه یخ برای مدت طولانی نگه دارید، اتفاق ناگواری شاید برای‌تان رقم بخورد. عروق خونی به شدت منقبض می‌شود تا جایی که حتی ممکن است خون‌رسانی برای مدت زمان محدودی کاملا قطع شود. در این صورت، بافت مورد نظر رفته رفته می‌میرد. این رویداد فیزیولوژیکی، زمینه را برای سرمازدگی فراهم می‌کند.

۴- عروق خونی، مقصر اصلی یخ‌ زدن مغز در زمان خوردن بستنی

هر فردی که عاشق بستنی و آب یخ است، این تجربه را داشته که انگار مغزش در زمان خوردن این مواد یخی، منجمد می‌شود. وقتی یک چیز بسیار سرد، به کام سخت دهان شما برخورد می‌کند، عروق خونی آن منطقه منقبض می‌شوند تا فقدان گرما را به حداقل برسانند. بعد از این اتفاق، شما مدتی صبر می‌کنید. در همین اثنا، جریان خون مجدد به حالت طبیعی خود برمی‌گردد. نتیجه این ماجرای عجیب، فعال شدن حس دردی است که برای چند دقیقه همراهی‌تان می‌کند. این سر دردهای ناشی از مصرف بستنی یخی بیشتر در میان افرادی که با میگرن دسته و پنجه نرم می‌کنند، گزارش شده است.

۳- خوردن شکلات به نفع عروق خونی‌تان است

بر اساس جدیدترین نتایج، مصرف شکلات در حد و اندازه معمول می‌تواند برای سلامتی قلب و عروق خونی‌تان مفید واقع شود. همچنین مصرف شکلات احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی و حتی سکته را نیز کاهش می‌دهد. شکلات تلخ حاوی یک نوع ماده مغذی به نام فلاونویید است که ویژگی‌های آنتی اکسیدانی دارد. به همین علت اگر قرار است شکلات مصرف کنید، نوع تلخ بهترین گزینه ما به شماست.

۲- چاقی، عروق خونی‌تان را به زحمت میندازد!

هر پانصد گرم چربی اضافه شده به بدن‌تان، یک متر عروق خونی جدید باید ایجاد شود. بر این اساس، قلب نیز باید بیشتر از قبل کار کند. این صحبتی است که دکتر دیوید ژائو، سرپرست و استاد قلب‌شناسی در مرکز پزشکی «وِیک فورِست وینستون سالِم» در ایالت کارولینای شمالی در اختیار مطبوعات قرار داده. او بر این باور است فردی که تنها ۵۰ کیلوگرم وزن دارد، اضافه وزن یک کیلوگرمی چالش خاصی برای‌اش نیست. ولی فردی که ۱۳۶ کیلوگرم وزن دارد، قلب و عروق خونی‌اش به شدت درگیر بوده و باید به فرد مورد نظر بابت وضعیت سلامتی‌اش هشدار جدی داد.

۱- آسیب‌های عروق خونی می‌تواند مادرزادی باشد

بر اساس بیان ژن‌های اشتباه و نابه‌هنگام، عروق خونی با گذر زمان و بیشتر شدن سن می‌تواند تغییرات اساسی پیدا کنند. به همین خاطر آسیب‌های زیادی ممکن است در زمان کودکی رخ بدهد که والدین از آن بی‌خبر هستند. بر اساس گزارش انجمن قلب امریکا، نوجوانان چاق با عارضه فشار خون بالا احتمالا در سن ۳۰ سالگی به بعد، دیواره شریان‌هایشان ضخیم‌تر خواهد شد.

کشیدن سیگار و سایر مواد مخدر در اسرع وقت ممکن است عملکرد منفی نداشته باشد ولی در درازمدت بر ریه‌ها و عروق خونی بدن تاثیرات مخربی وارد خواهند کرد. سیگار کشیدن موجب ایجاد زخم و تجمع چربی در بافتِ‌ عروق خونی می‌شود. تنها راه حل برای رفع این مشکلات در ورزش منظم، تغذیه سالم، حفظ وزن متعادل بدن خلاصه می‌شود. در حقیقت باید برای سلامتی بدن‌تان تلاش کنید تا عروق خونی‌تان نیز تا آخر عمر سالم باقی بماند.