در عصر اشتراک گذاری مسیر، آیا خرید خودرو واقعا ضروری است؟

از دید افراد زیادی خرید خودرو دومین خرید بزرگی است که یک فرد عادی در زندگی خود انجام می دهد. اما با تحولاتی که در عرصه حمل و نقل در حال شکل گیری است، احتمالا این موضوع دستخوش تغییراتی خواهد شد.

امروزه در شهرهای پیشرفته شاهد تردد انواع اسکوترهای برقی و جابجایی مردم از طریق سرویس های آبونمانی و مفهوم جدید به اشتراک گذاری مسیر هستیم. حال سوال مهمی که پیش میاید این است، با وجود گسترش روش های حمل و نقل و ظهور شیوه های نوین، آیا باز هم نیاز به خرید خودرو وجود خواهد داشت؟

پاسخ سوال فوق تا حد زیادی به این بستگی دارد که کجا زندگی می کنید و نیازهای رفت و آمد روزمره شما به چه میزان است. در زمانی که بسر می بریم، حق انتخاب های شهروندان بیش از هر زمان دیگری است. آنها می توانند خودروها را خریداری، لیزینگ یا اجاره نموده و یا به طور کلی از سرویس های حمل و نقل عمومی که الان متنوع هستند، استفاده کنند.

با در نظر گرفتن این موارد قصد داریم بسته به محل زندگی افراد، پاسخ های احتمالی سوال مطرح شده را بررسی کنیم.

ساکنین شهرهای بزرگ

اگر در یک کلان شهر با سیستم های مختلف حمل و نقل عمومی زندگی می کنید، اقتصادی ترین و کاربردی ترین تصمیم حذف گزینه خرید خودرو است. هزینه بیمه، پارکینگ، نگهداری و سوخت به راحتی از میزان کرایه پرداختی به سرویس های حمل و نقل عمومی فراتر می رود.

اگر قصد انجام سفرهای آخر هفته را داشته باشید، اجاره یک خودرو معمولا هزینه ای کمتر از مالکیت آن خواهد داشت. برای خریدها و تهیه وسایل مورد نیاز سرویس های به اشتراک گذاری خودرو به صرفه تر خواهند بود.

به عنوان مثال سرویس Maven جنرال موتورز در 12 شهر ارایه شده و در ناوگان آن مدل های متنوعی – از بولت برقی گرفته تا محصولات کادیلاک – دیده می شوند. استفاده از این سرویس، به ازای هر ساعت 10 دلار هزینه دارد. زیپ کار (Zipcar) دیگر سرویسی است که برای هر ساعت اجاره هوندا سیویک 12 دلار از مشتریان طلب می کند.

مزایا: سرویس های به اشتراک گذاری خودرو اغلب از خودروهایی با آخرین تکنولوژی ها استفاده می کنند.

معایب: مسافت قابل پیمایش این سرویس ها به حدود 180 مایل محدود می شود.

ساکنین حومه شهرها

شرایط برای ساکنین حومه شهرها پیچیده تر خواهد بود. در بسیاری از شهرها، سیستم های حمل و نقل عمومی برای جابجایی روزانه خانواده ای که اعضای آن در مناطق مختلفی کار می کنند، کارا نیست؛ از سوی دیگر انجام خریدهای روزمره یک خانواده پنج نفره از طریق دوچرخه میسر نخواهد بود.

با وجود چنین شرایطی مسافت طی شده ماهانه به اندازه ای نیست که خرید یک خودروی جدید را به طور کامل توجیه کند. مواجه شدن با این وضعیت شاید خانواده های جوان را به سمت یک سدان کوچک سوق دهد. با افزایش تعداد اعضای خانواده، خرید یک مینی ون و یا شاسی بلند گزینه احتمالی خواهد بود. در مرحله نوجوانی فرزندان نیز تبدیل یک خودرو به دو اتومبیل کوچک تر به منظور یادگیری رانندگی جزو تصمیمات محتمل ساکنین حومه شهرها خواهد بود.

چنانچه میزان مسافت پیموده شده سالانه کمتر از 12 هزار مایل (معادل 19.3 هزار کیلومتر) باشد و فردی بخواهد هر سه سال اتومبیل خود را عوض کند، در این صورت لیزینگ خودرو بهترین انتخاب است.

مزایا: هزینه ثابت ماهانه و امکان ارتقای خودرو هر چند سال یک بار

معایب: محدودیت میزان مسافت پیموده شده سالانه به حدود 10 هزار مایل (16 هزار کیلومتر)

ساکنین مناطق روستایی

برای ساکنین روستاها که سالانه باید مسافت زیادی را طی کنند، بهترین انتخاب کماکان خرید خودرو خواهد بود، زیرا چنین تصمیمی هم اقتصادی تر بوده و هم انعطاف و آزادی عمل بیشتری به مالک می دهد.

برای بهره برداری حداکثری مالک خودروی خود را باید برای مدتی بیش از 5 سال نگهداری کند. در طول این مدت زمان، امکان لذت بردن از خرید فراهم شده و لزومی به پرداخت هزینه های ماهانه وجود نخواهد داشت. ضمن اینکه پس از این مدت خودروی دست دوم هنگام فروش نیز دارای ارزش نسبی خواهد بود.

مساله دیگر اینکه خودروهای امروزی در مقایسه با خودروهای 15 سال پیش بسیار قابل اعتمادتر بوده و به لحاظ هزینه نگهداری در وضعیت مطلوب تری قرار دارند، طوری که اکثر آنها تا 150 هزار مایل (241 هزار کیلومتر) دچار مشکلات اساسی نمی شوند.

مزایا: سطح بالای آزادی عمل و انعطاف

معایب: هزینه نگهداری می تواند زیاد باشد

شرایط عجیب و غریب ایران

طبیعتا معادلات بالا در خصوص کشورهای پیشرفته با تورمی کمتر از 5 درصد صادق است، اما در شرایط ایران خرید خودرو حکم یک سرمایه گذاری مفید فایده را دارد و همین عامل باعث می شود که حتی علیرغم نارضایتی عمومی، صف های طویلی برای خرید خودرو شکل بگیرد، اما فارغ از این موضوع، متناسب با افزایش شدید قیمت ها، هزینه های نگهداری از خودرو نیز افزایش یافته و از این رو برای بسیاری از افراد ساکن تهران و سایر کلان شهر ها منطقی به نظر می رسد که به جای استفاده روزمره از خودرو، از سرویس های حمل و نقل عمومی یا تاکسی های آنلاین استفاده نمایند. با این شیوه ساعات هدر رفت در ترافیک کاسته می شود (می توان بهتر از زمان استفاده کرد) و هزینه های ناشی از بنزین، تصادفات و جریمه های احتمالی، پارکینگ و مسائلی از این دست نیز حذف می شوند.

با این وجود به دلیل فراگیر نبودن سیستم های اجاره به شرط تملیک (لیزینگ واقعی)، سرویس های حمل و نقل اشتراکی و پیچیده بودن روند کرایه خودرو، کمتر خانواده ای عطای خرید خودرو را به لقایش می بخشد و به سراغ روش های جایگزین می رود. طبیعتا مسئله حفظ سرمایه و سایه تورم سنگین بر اقتصاد کشور نیز، عامل دیگریست که باعث می شود، ایرانیان چندین سال از روند جهانی شیوه های حمل و نقل عقب باشند و خودروهایی را در پارکینگ نگه دارند که حتی استفاده از آن ها توجیه منطقی چندانی هم ندارد.

این درحالیست که متاسفانه به طور کلی، امید چندانی نیز برای برون رفت از این چرخه باطل وجود ندارد. چرا که توسعه سیستم حمل و نقل عمومی بسیار کُند است و براساس براورد سال گذشته شهرداری تهران، برای راه اندازی یک سرویس اشتراک گذاری خودرو به شکل موثر نیز سرمایه ای 400 میلیارد تومانی مورد نیاز است. از این رو بعید به نظر می رسد که الگوی خرید خودرو توسط ایرانیان در کوتاه مدت به سمت سرویس های هوشمندانه تر تغییر یابد، مگر آنکه شرایط کلی اقتصادی و مدیریتی کشور دچار تغییر و تحولات مثبت شود و روند تورم نیز تا حد زیادی کاهش یابد.