کرونا و قرنطینه تا زمان نامعلوم؛ شنبه عادی جهان چه زمانی از راه می‌رسد؟

سنگینی ویروس کرونا آن چنان بر جهان سایه افکنده که همه ما را نگران کرده است. در حالی که بسیاری در ابتدا تصور می کردند که این ویروس در عرض چند هفته دست از سرمان بر می دارد و از یک روز شنبه بعدی ناپدید می شود ولی ظاهراً همچنان باید به زندگی در دوران قرنطینه عادت کنیم. اما فاصله گذاری اجتماعی و قرنطینه خانگی چه زمانی تمامی می شود و پس از بازگشت همه به اجتماع چه اتفاقی می افتد؟ اگر قرنطینه تمام شود، آیا احتمال دنیاگیری مجدد ویروس و بازگشت به وضع فعلی وجود دارد؟

از روز 6 فروردین ماه بیش از 3 میلیارد نفر در سراسر جهان به قرنطینه خانگی رفتند و افزایش فاصله اجتماعی در کشورها آغاز شد. در حدود 70 کشور جهان شروع به اعمال محدودیت ها بر شهروندان کردند با این حال سطح این محدودیت ها در کشورها از حکومت نظامی، اعمال زور توسط پلیس، در نظر گرفتن جریمه برای خروج از منزل و روش های ملایم تر مثل توصیه و خواهش مقامات متفاوت بود. حتی هندوستان به عنوان دومین کشور پرجمعیت دنیا به مدت 21 روز محدودیت های شدیدی در نظر گرفت و تمام 1.3 میلیارد شهروند این کشور از ترک کردن منزل هایشان منع شدند.

تعطیلی شهر به سبک چینی

در سوم بهمن سال 1398 چین قرنطینه گسترده را اجرا کرد. وسعت این قرنطینه به حدی بود که جهان تا به حال به خود ندیده بود. ووهان یا جمعیت 11 میلیون نفری که مرکز اصلی شیوع ویروس به شمار می آمد به طور کامل از دیگر شهرها جدا شد. حمل و نقل به این شهر و به خارج از آن به طور کامل متوقف شد و در ابتدا شهروندان تنها برای خرید غذا و دارو اجازه خروج از منزل را داشتند. با گذشت روزها محدودیت های سخت تری اعمال شد و تحویل غذا به درب منازل کمک کرد شهر تا حد زیادی زنده بماند.

علاوه بر این مقامات رسمی اقدام به بررسی سلامت خانه به خانه کردند و هر فردی با نشانه هایی از ویروس، قرنطینه شد. با این حال در مناطق مختلف چین سطوح متنوعی از محدودیت ها اعمال شد اما شدیدترین موارد مربوط به استان هوبی با جمعیتی 500 میلیون نفری بود.

در نهایت در روز 29 اسفند ماه 1398چین اعلام کرد که هیچ مورد جدید از ابتلا به ویروس کوید-19 را مشاهده نکرده است. البته همچنان تعداد اندکی از ابتلا ثبت شد اما ظاهراً تمامی این موارد با مسافرانی که از خارج به کشور وارد می شدند مرتبط بودند. با این محدودیت ها (حداقل فعلاً) می توانیم بگوییم که این راهکارها برای چین جواب داده است.

وضعیت فعلی چین

پس از حدود 2 ماه محدودیت های شدید در چین به مرور وضعیت بیشتر مناطق در حال بازگشت به شرایط عادی است. در بسیاری از مناطق استان هوبی که در دو هفته اخیر هیچ مورد ابتلا به ویروس کرونا نداشته اند محدودیت های سفر و قرنطینه خانگی در حال برداشته شدن هستند. گفته شده که اگر افزایش ناگهانی ابتلای محلی در ووهان مشاهده نشود از 20 فروردین ماه محدودیت های ترافیکی این شهر برداشته خواهند شد.

احتمالاً روش های سختگیرانه اما موفق چین قابل پیاده سازی در بیشتر کشورها نیست

اخیراً یک تیم مدل سازی ابتلا به بیماری ها در کالج سلطنتی لندن اشاره کرده اند که اقدامات فاصله گذاری اجتماعی شدیدی که در چین اعمال شد، در مهار کردن ویروس موفق بوده است. این محققان همچنین معتقدند که بر اساس نتیجه تحلیل های اخیر می توان گفت که حداقل تاکنون چین ثابت کرده که بازگشت از دوران فاصله گذاری اجتماعی شدید به شرایط عادی موجب انتقال ویروسی شدید نمی شود. با این حال هنوز نمی دانیم در آینده در چین چه اتفاقی خواهد افتاد.

اما در این بین نکته ای که نباید فراموش کرد این است که سیستم های نظارت جامع اجتماعی که در این دوران توسط چین پیاده سازی شد به سادگی در دیگر نقاط جهان قابل اجرا نیست و به همین دلیل شاید نتوان راه و روش چین را الگوی دیگر کشورها قرار داد.

کد گذاری رنگی شهروندان؛ راهکار چین برای نظارت بر شیوع

از بین این سیستم ها می توان به روش کد گذاری رنگی شهروندان برای نظارت بر تحرکات آنها اشاره کرد. این سیستم که در ابتدا در اواسط بهمن ماه 1398 در شهر هانگژو معرفی شد از طریق اپلیکیشن موبایل به هر شهروند یک رنگ سبز، زرد یا قرمز را اختصاص می دهد. رنگ سبز نشان دهنده این است که فرد می تواند آزادانه در یک شهر تردد کند. فردی که با رنگ زرد مشخص می شود باید فوراً خود را به مقامات معرفی کند و در نهایت افرادی با رنگ قرمز باید به قرنطینه بروند.

مقامات، افرادی را که در در مناطق مختلف از جمله ورودی مترو یا مراکز خرید هستند از طریق کدهای QR اسکن می کنند و هر فردی باید انتظار داشته باشد که هر لحظه ممکن است نیاز به نشان دادن گوشی موبایل برای اسکن کردن کد QR مخصوص به خود را داشته باشد. اما این که چنین سیستمی چگونه رنگ ها را به افراد تخصیص می دهد به طور دقیق مشخص نیست و هیچ کس نحوه تصمیم گیری دقیق اپلیکیشن را نمی داند. اما تصور می شود این اپلیکیشن با پایش حرکت و مکان کاربر، مدت زمان حضور او در مکان های آلوده احتمالی و تماس او با افراد آلوده و در نهایت با کمک الگوریتم های پیچیده کدهای رنگی را به فرد اختصاص داده و در هر نیمه شب هم مجدداً کدها آپدیت می شوند.

قرنطینه چه قدر طول می کشد؟

چین معیارهای به شدت سخت گیرانه ای را برای کنترل شیوع در نظر گرفت که بین 8 تا 10 هفته طول کشید. هنوز هیچ کشور دیگری در جهان توانایی یا اراده تحمیل چنین اقدامات سختگیرانه ای را از خود نشان نداده است.

دانشگاه سیدنی در یک مدل سازی جدید از نحوه شیوع ویروس کوید-19 در استرالیا، رابطه بین فاصله گذاری اجتماعی شدید و درصد جمعیتی که از آن تبعیت می کنند را محاسبه کرده است. بر این اساس اگر قصد داشته باشیم شیوع ویروس را کنترل کنیم باید حداقل 80 درصد از جمعیت استرالیا از معیارهای فاصله گذاری اجتماعی شدید به مدت 4 ماه تبعیت کنند. اما اگر این تعداد به 90 درصد برسد، مدت زمان به تنها 13 تا 14 هفته کاهش می یابد. در این صورت اگر از همین فردا 90 درصد افراد محدودیت ها را جدی بگیرند تا اوایل تیر در استرالیا ویروس کنترل می شود. اما آیا در عمل چنین محدودیت هایی قابل اجرا هستند؟

شاید در شرایط نزدیک تر به واقعیت، کمتر از 70 درصد از جمعیت به طور کامل محدودیت های اعمال شده را اجرا کنند. اما در کمال تعجب متاسفانه در این شرایط امکان سرکوب ویروس وجود ندارد. از سوی دیگر «Mark Lipsitch» محقق همه گیر شناسی از دانشگاه هاروارد معتقد است که به این راحتی ها نمی توان مدت زمان مشخصی برای پایان محدودیت های فاصله گذاری اجتماعی شدید در نظر گرفت. با این حال او دلیل موفقیت چین را در دو مورد می داند: اعمال محدودیت های بسیار شدید و البته کنترل بیماری پیش از این که به سیستم سلامت کشور فشار بیش از حد و غیر قابل کنترل وارد شود. متاسفانه در بسیاری از کشورهای جهان شاهد فشار شدید بر سیستم درمانی و اشباع شدن ظرفیت ها هستیم.

به این ترتیب می توان گفت که به نظر می رسد اعمال محدودیت های شدید در بسیاری از کشورها باید در تمام مناطق حداقل به مدت یک تا سه ماه اجرا شود تا بتوان بر موج اولیه شیوع غلبه کرد.

فاز دوم شیوع مجدد ویروس

این که در فاز دوم (شیوع مجدد پس از یک دوره کنترل ویروس) چه اتفاقی می افتد در حال حاضر نامشخص است و دولت های مختلف کشورها هر کدام دیدگاه متفاوتی دارند. حتی اگر چین هم موفق به سرکوب شیوع مجدد در ماه های آینده شود، هیچ تضمینی وجود ندارد که کشورهای دیگر هم بتوانند روش های نظارت همه جانبه مشابه را پیاده سازی کنند. به عقیده یکی از مقامات سابق وزارت امنیت میهن ایالات متحده حتی اگر فاز اول محدودیت های شدید اجتماعی را پشت سر بگذاریم و شیوع را کنترل کنیم با آغاز یک دوره محدودیت طولانی مدت مجدد، جهان همچنان متفاوت با گذشته خواهد بود.

در این مرحله می توانیم افراد بیمار را ایزوله کنیم، از نزدیکان آنها تست بگیریم و با کمک دستگاه های تنفس مصنوعی تحت مراقبت های ویژه از آنها نگهداری کنیم. علاوه بر این (احتمالاً) در مدت بین دو همه گیری موفق شده ایم تعداد تجهیزات درمانی مورد نیاز را افزایش دهیم. بسیاری از متخصصان معتقدند بخش عمده کارهای اصلی تازه پس از سرکوب قله شیوع ویروس آغاز خواهد شد. در نیمه دوم سال 2020 تست های گسترده و ردیابی تماس ها برای پیدا کردن و ایزوله کردن مبتلایان جدید الزامی خواهد بود تا شیوع محلی ویروس کرونا متوقف شود.

یک مدل سازی دیگر در کالج سلطنتی لندن نشان داده احتمالاً باید راهکارهای فاصله گذاری اجتماعی در دوره 18 ماهه آتی به طور متناوب و بارها، اجرا و متوقف شود تا این که در نهایت تولید واکسن و ایمنی جمعی ممکن شود. یک مدل دیگر از دانشگاه هاروارد هم دقیقاً راهکاری مشابه را پیشنهاد می کند.

بر اساس بدبینانه ترین مدلی که از سوی دانشگاه هاروارد ارائه شده اپیدمی کوید-19 تا سال 2022 هم ادامه خواهد داشت. این سناریو بر اساس سطح فعلی خدمات مراقبت های ویژه در ایالات متحده برآورد شده است و به همین دلیل شاید در دیگر نقاط دنیا شرایط از این هم دردناک تر باشد. چنین تحلیلی آن قدر هم خیالمان را راحت نمی کند اما این موضوع را هم باید در نظر بگیریم که عوامل متعدد دیگری می توانند بر این برآورد اثر مثبت بگذارند. به عنوان مثال این مدل سازی، توسعه روش های جدید تست، ردیابی و درمان یا حذف تدریجی ویروس را در نظر نگرفته است.

چه زمانی با خیال راحت از خانه بیرون می آییم؟

متاسفانه نمی توان به طور دقیق گفت که چه زمانی می توانیم از قرنطینه بیرون بیاییم و کارهای عادی خود را مشابه قبل انجام دهیم. اما شکی نیست که چنین زمانی در نهایت فرا می رسد. با این حال به طور قطع می توان گفت که قرار نیست از شنبه هفته بعد ویروس به چین برگردد و ما را رها کند. در حال حاضر به نظر می رسد حداقل 12 تا 18 ماه دیگر تا رهایی از چنگال کرونا فاصله داشته باشیم. با این حال با عدم رعایت فاصله اجتماعی و قرنطینه خانگی، فشار بر سیستم های درمانی کشورها بیش از پیش افزایش می یابد و رهایی از کرونا به زمانی دیرتر موکول می شود. با این حال با ماندن در خانه، رعایت بهداشت فردی، حفظ فاصله اجتماعی و صرف نظر از سفرهای غیر ضروری می توانیم هر چه زودتر بر کرونا غلبه کنیم.

 

در مورد کرونا بیشتر بدانید:

• از سرفه تا فلج ارگان‌ها؛ ویروس کرونا چه بر سر بدن می‌آورد؟
• چگونه در قرنطینه خانگی دوام بیاوریم؟ فضانوردان ناسا پاسخ می دهند
• آیا ماسک دست ساز می تواند ویروس کرونا را متوقف کند؟
• ویروس کرونا تا یک هفته روی ماسک باقی می‌ماند
• ماندگاری ویروس کرونا در هوا یا روی سطح به چه معناست؟