«راه نوآوری» معاونت علمی ریاست جمهوری راه‌اندازی شد؛ تکرار دوباره «طرح نوآفرین»؟

سامانه راه نوآوری معاونت علمی ریاست جمهوری در راستای کمک به شرکت‌های استارتاپی راه اندازی شده اما به نظر می‌رسد فعالیت‌های ارائه شده در این سامانه تشابه بسیار زیادی با طرح نوآفرین که سال گذشته از آن رونمایی شد، دارد. اگرچه نماینده معاونت علمی در گفتگو با دیجیاتو چندان با این موضوع موافق نیست.

سامانه جدید معاونت علمی ریاست جمهوری  برخلاف رویکرد حمایت شرکت‌های دانش‌بنیان که همواره سرلوحه این سازمان بوده، این بار قصد حمایت از استارتاپ‌ها را دارد، دقیقا همان اکوسیستمی که در طرح نوآفرین مورد حمایت قرار گرفته‌اند. معاونت علمی می‌گوید این طرح دریچه‌ای برای تبدیل استارتاپ‌ها به شرکت‌های «دانش‌بنیان» یا «خلاق» است.

با این حال مسیری که «راه نوآوری» معاونت علمی ریاست جمهوری در پیش گرفته، بی شباهت به مسیری که طرح نوآفرین وزارت ارتباطات قبلا در آن حرکت کرده، نیست. سامانه ایران نوآفرین به عنوان درگاه  واحد ارائه خدمات به زیست بوم نوآفرینی کشور در سال گذشته طراحی و پیاده‌سازی شده و تا به امروز ۲۷۸۹ کسب‌وکار نوپا و ۶۸۱ شرکت در آن ثبت‌نام کرده‌اند. در سال ۹۹ بیش از ۲۴۱۰ درخواست به سامانه نوآفرین ارسال شده و تا به امروز ۱۸۶۵ تیم در طرح بومواره ثبت نام کرده‌اند.

همانطور که اخیرا وزارت صنعت با سامانه امتا احراز هویت کاربران سایت‌ها را خواستار شده و دقیقا کاری که سامانه شاهکار وزارت ارتباطات انجام می‌دهد را تکرار کرده، این بار معاونت علمی ریاست جمهوری با راه‌اندازی طرحی مشابه نوآفرین، موازی کاری دیگری را به وجود آورده است. امکانات مشابه زیادی در طرح راه نوآوری وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از: خدمات زیرساختی، فضاهای کار اشتراکی، مشاوره و آموزش، رفع موانع کسب و کار و مواردی از این قبیل. نکته جالب وجود صندوق نوآوری و شکوفایی و خود سازمان ریاست معاونت علمی و فناوری در بین سازمان‌های همکار طرح نوآفرین است.

با این حال «مهدی محمدی»، دبیر ستاد اقتصاد دیجیتال در معاونت علمی که از مسئولین اصلی طرح جدید به شمار می‌رود، به دیجیاتو می‌گوید که آنها هدف متفاوتی را در اجرای این طرح دنبال کرده‌اند. به گفته او، راه نوآوری را چیزی شبیه به سایت‌های تخفیف گروهی نظیر تخفیفان و نت برگ اما مختص استارتاپ‌ها معرفی می‌کند. محمدی می‌گوید مبنای این طرح شکل گیری مکانیزمی برای استارتاپ‌ها در مراحل توسعه محصولشان است: «در واقع یک نوع سرویس B2B راه‌اندازی کرده‌ایم که در آن سرویس‌دهنده‌ها به سرویس گیرنده‌ها تخفیف می‌دهند و ما هم سوبسیدی در آن اعمال می‌کنیم و جمع این تخفیف‌ها روی خدماتی که استارتاپ از این شرکت‌ها می‌گیرد، هزینه قابل توجهی را کاهش می‌دهد.»

به گفته محمدی طرح نوآفرین هدف متفاوتی را پیگیری می‌کند و قصدش ارائه وام (از محل وجوه اداره شده) به استارتاپ‌ها بوده، مساله‌ای که به گفته او در همه سامانه‌های دولتی وجود دارد و «راه نوآوری» قرار است از ابتدای امر توسط بخش خصوصی و فقط با حمایت سازمان معاونت علمی پیش برود. او در پاسخ به این پرسش که چرا چنین طرح‌هایی در قالب همکاری با طرح نوآفرین اجرایی نشده و یک سامانه جدا برای این اقدامات تهیه شده به دیجیاتو می‌گوید: «تلاش خود را کردیم ولی نشد. ما هدفمان این نبود که یک پلتفرم جداگانه راه‌اندازی کنیم اما سیاست‌های یک سامانه دولتی بیزینس مدل خاصی نمی‌توان روی آن سوار کرد. مکانیزم این طرح فقط به تسهیلات برمی‌گردد و ما مکانیزم‌مان فقط تسهیلات نیست.»

با این وجود با توجه به طرح بومواره سامانه نوآفرین باید گفت این سامانه نیز خدمات B2B به استارتاپ‌ها ارائه می‌دهد و بر اساس آخرین آمار تا امروز ۱۸۶۵ خدمت در قالب این طرح انجام شده است، در خدمات بومواره بسیاری از خدمات نه با تخفیف بلکه از طرح‌ها رایگان در ماه‌های اولیه تا تخفیف‌های بالا عرضه شده و سپس با تخفیف کمتری به استارتاپ‌ها ارائه می‌شود و به نظر می‌رسد این بخش از هر دو سایت نیز با یکدیگر تا حدی همپوشانی دارند.

محمدی می‌گوید مکانیزم حمایتی وام‌های طرح نوآفرین و سرویس‌ها و خدمات راه نوآوری مکمل هم هستند و همکاری این دو سامانه با یکدیگر اصلا قطع نشده است. او در مورد خصوصی بودن و خصوصی نبودن سامانه نوآوری به دیجیاتو می‌گوید: «ما تیمی خصوصی در این طرح گذاشتیم و برای آنها یک سری KPI طراحی کردیم تا به این طرح رسیدگی کنند.»

او تاکید دارد که راه نوآوری هم برای استارتاپ‌ها کاربردی است و هم شرکت‌های دانش بنیان و سیاست‌های حمایت گری معاونت علمی از شرکت‌های دانش بنیان که همیشه مطرح بوده، در سامانه نوآوری متوقف نشده است: «در واقع راه نوآوری گیت‌وی شرکت‌های استارتاپی به سمت دانش بنیان شدن و خلاق شدن هم است.» محمدی از برپایی کمپین‌هایی همچون کرونا پلاس و برپایی آنها در طرح نوآوری می‌گوید که یک وجهه تمایز بین دو پلتفرم به نظر می‌رسد اما بازبینی این طرح‌ها نیز نشان می‌دهد آنها نیز بسیار مشابه با CSR نوآفرین یا همان طرح‌های با محوریت مسئولیت اجتماعی این پلتفرم هستند.

در هر حال اکنون چند سامانه اینچنینی وجود دارد که هر کدام می‌خواهند به نوعی از استارتاپ‌ها و شرکت‌های حوزه فناوری حمایت کنند؛ مسئله‌ای که شاید نهایتا به سردرگمی این شرکت‌ها منجر شود. ثبت مشخصات تیم‌ها و استارتاپ‌ها در هر دو سامانه و رد کردن مراحلی مشابه برای دریافت خدمات متفاوت آورده‌ای جز دوباره کاری ندارد. این در حالیست که از همان ابتدای راه‌اندازی طرح نوآفرین، اعلام شد که نهادهای دولتی و غیردولتی می‌توانند به این سامانه متصل شده و کمک‌ها و حمایت‌های خود را در این طرح به تمامی استارتاپ‌ها ارائه دهند.