با «آبی ایتریم ایندیم منگنز» آشنا شوید: رنگدانه‌ای نادر با خصوصیات منحصر به فرد

رنگدانه‌ای معدنی و دارای خصوصیات خاص که یازده سال قبل به طور تصادفی در آزمایشگاه کشف شده بود، حالا به مبلغی گزاف به فروش گذاشته شده است.

فروش «آبی ایتریم ایندیم منگنز» (YInMn Blue)، اولین رنگدانه آبی جدید که در ۲۰۰ سال اخیر کشف شده است، در قالب رنگ در برخی فروشگاه‌های آمریکا شروع شد. البته مشتری برای خرید یک تیوب ۱.۳ اونسی یا تقریباً ۳۶ گرمی باید ۱۷۹.۴۰ دلار پرداخت کند. اما این ماده چه خصوصیاتی دارد که آنرا اینطور گران‌قیمت کرده‌اند؟

پیش از هر چیز اشاره به داستان کشف آبی ایتریم ایندیم منگنز خالی از لطف نیست. سال ۲۰۰۹ یکی از اساتید علوم مواد دانشگاه ایالتی اوریگان و جمعی از دانشجویان او در حال تحقیق روی ساخت مواد جدید برای لوازم الکترونیکی بودند. یکی از دانشجویان سه عنصر «ایتریم»، «ایندیوم»، «منگنز» و اکسیژن را در دمای حدوداً ۲ هزار درجه سانتی گراد با هم ترکیب کرد. ماحصل این کار تولید ماده‌ای با رنگ آبی غیرمنتظره بود که محققان معتقد بودند مردم قرن‌هاست منتظر چنین رنگ آبی بادوامی هستند.

یکی از خصوصیات جالب توجه این ماده غیرشفاف بودن آن است، یعنی برای ایجاد یک پوشش یکدست و مناسب تنها به مقدار کمی از ماده نیاز است. همچنین دوام بیشتری از رنگدانه‌هایی مثل «آبی پروس» (Prussian blue) داشته و ایمن‌تر از رنگدانه «آبی کبالت» (Cobalt blue) است که برخی محققان معتقدند خصوصیات سرطان‌زا دارد.

در کنار اینها آبی ایتریم ایندیم منگنز درصد بالایی از اشعه مادون قرمز را منعکس کرده و سطح محصول و محتویات درون آن را خنک نگه می‌دارد، بنابراین برای بکارگیری در پوشش‌هایی که صرفه جویی انرژی در آنها اهمیت دارد کاربردی خواهد بود.

سازمان حفاظت از محیط زیست آمریکا (EPA) سپتامبر ۲۰۱۷ آبی ایتریم ایندیم منگنز را جهت بکارگیری در پوشش‌های صنعتی و پلاستیکی تأیید کرد. اما پروسه صدور مجوز برای بهره‌برداری تجاری به خاطر قوانین سفت و سخت‌تر تا حالا طول کشید.

حالا شرکت‌های رنگ و رزین و نقاشان نیز می‌توانند از آن استفاده کنند. البته بسیاری از شرکت‌های رنگ در آمریکا به خاطر قیمت بالای YInMn Blue از فروش آن منصرف شده‌اند، اما شرکت آمریکایی کوچکی به نام Italian Art Store حدوداً ۳۶ گرم از آن را با قیمت ۱۷۹.۴۰ دلار به فروش می‌رساند.