پیروزی را فراموش کنید، آیا آمازون اصلا قادر به ادامه حیات در هند خواهد بود؟

در جریان بازدید از هند در سال ۲۰۱۴، جف بزوس، مدیرعامل آمازون خبری بزرگ اعلام کرد: کمپانی زیر نظر او در حال سرمایه‌گذاری ۲ میلیارد دلاری روی این کشور در جنوب آسیا بود، آن هم تنها یک سال بعد از اینکه آمازون عملیات‌های خود را در هند آغاز کرد. اعلامیه آمازون نشان داد که هند چقدر در باز کردن درهایش به روی کمپانی‌های خارجی موفق بوده است. این کشور از زمان استقلال در سال ۱۹۴۷ تا آزادی در سال ۱۹۹۱، درهایش را به روی غول‌های بین‌المللی بسته نگه داشته بود و اکنون توانسته خودش را تبدیل به بزرگ‌ترین بازار آزاد جهان کند.

طی یک مصاحبه تلویزیون در همان سال، بزوس گفت نگاه عمومی اینطور است که کسب‌وکار در کشور هند کاری آسان نیست. اما به عقیده او، رشد آمازون در هند اثبات می‌کرد که این باوری اشتباه بوده است. او در بخشی از سخنانش گفت: «آیا مانعی وجود دارد؟ بله، همیشه موانعی وجود دارد. هر جایی که بروید، هر کشوری رگولاتوری‌ و قوانین مخصوص به خودش را دارد.»

شش سال بعد و پس از ۴.۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری اضافه، آمازون ظاهرا اکنون با موانعی بیشتر از همه در هند روبه‌رو شده؛ کشوری که از قضا دومین بازار بزرگ اینترنت با بیش از ۶۰۰ میلیون کاربر نیز به حساب می‌آید. قوانینی که برای مدتی طولانی پابرجا بوده‌اند، دست آمازون -که هنوز به سوددهی در این کشور نرسیده- و دیگر کمپانی‌های بازرگانی الکترونیک را بسته و آن‌ها قادر به ذخیره موجودی خود در انبارهای محلی یا فروش مستقیم محصولات به مصرف‌کنندگان نیستند. برای دور زدن این چالش، کمپانی‌های بازرگانی الکترونیک وارد هزارتویی از همکاری‌های گسترده با کمپانی‌های محلی شده‌اند که در واقع نقش انباردار را برای آن‌ها ایفا می‌کنند.

اواخر سال ۲۰۱۸، آمازون در صدد برطرف‌سازی این حفره برآمد و دست به حرکتی زد که در آن زمان، بزرگ‌ترین ضربه بر پیکره کمپانی‌های آمریکایی حاضر در این کشور به حساب می‌آمد. شرکت Flipkart هزاران محصول را از فروشگاه‌های این دو حذف کرد و باعث شد سرمایه‌گذاری‌های آن‌ها روی شرکت‌های وابسته بسیار غیر مستقیم‌تر از سابق شود.

حالا هند می‌خواهد این رویکرد را حتی از قبل هم محدودتر کند. رویتزر طی اخیراً گزارش کرد که دولت دهلی نو می‌خواهد تغییراتی به وجود آورد که باعث می‌شوند شرکت‌های وابسته حتی قادر به نگهداری سهام غیر مستقیم یک فروشنده، از طریق کمپانی‌های مادرشان نباشند. کنفدراسیون مبادلات سراسر هند، بدنه‌ای در دنیای تجار هند که مدعی نمایندگی بیش از ۸۰ میلیون کسب‌وکار است، به نشریه رویتزر می‌گوید که پیوش گویال، وزیر بازرگانی هند به آن‌ها اطمینان خاطر داده که در کوتاه مدت به نگرانی‌ها راجع به تخطی از قوانین کنونی رسیدگی خواهد کرد.

تغییر بالقوه قوانین اما تنها یکی از بی‌شمار سردردی است که بزرگ‌ترین کمپانی بازرگانی الکترونیک جهان در هند تجربه کرده است. آمازون سخت در تلاش است که از عقد یک قرارداد میان شریک خود، Future Group، و نیز Reliance Retail، بزرگ‌ترین خرده‌فروشی‌های هند جلوگیری کند. سال گذشته میلادی، فیوچر گروپ اعلام کرد که تجارت‌های خرده‌فروشی، لجستیک و انبارداری خود را به قیمت ۳.۴ میلیارد دلار به Reliance Retail می‌فروشد. آمازون هم که در سال ۲۰۱۹ سهام یکی از شرکت‌های فهرست‌نشده فیوچر گروپ را خرید می‌گوید این شرکت هندی قرارداد را نقض کرده و دست به زد و بند داخلی زده است.

علی‌رغم اینکه غول‌های تکنولوژی و سرمایه‌گذاران طی دهه اخیر ۲۰ میلیارد دلار به بازار بازرگانی الکترونیک هند تزریق کرده‌اند، خرده‌فروشی آنلاین هنوز سهمی تک رقمی از کیک خرده‌فروشی این کشور دارد. در سال‌های اخیر آمازون، والمارت و مجموعه‌ای از استارتاپ‌های مختلف شرایط را درک کرده و شروع به همکاری با فروشگاه‌های محلی کرده‌اند که ده‌ها هزار شهر و روستا در هند را به یکدیگر متصل می‌کنند.

با ورود Reliance Retail و Jio Platforms (غولی در حوزه ارتباطات مخابراتی) به بازار بازرگانی الکترونیک (که هر دو زیر مجموعه یکی از بزرگ‌ترین سازمان‌های هند به نام Reliance Industries هستند) و کسب حمایت غول‌های جهانی مانند گوگل و فیسبوک طی سال گذشته، خرید سهمی بزرگ از فیوچر گروپ، یکی از معدود راه‌های پیش روی آمازون برای شتاب‌دهی به روند رشد در هند بود.

این کمپانی خرده‌فروشی آمریکایی تا به امروز آنقدرها در جلوگیری از عقد قرارداد میان کمپانی‌های هندی موفق نبوده است. سال گذشته آمازون به سراغ بدنه آنتی‌تراست در هند، یعنی کمیسیون رقابت هند و همینطور SEBI، رگولاتور بازار این کشور، رفت تا از معامله مورد نظر جلوگیری کند. اما هر دو سازمان به نفع فیوچر گروپ و Reliance Retail رای دادند.

آمازون قطعا این خروجی را پیش‌بینی کرده بود، زیرا یک رویه قضایی موازی را در دادگاهی در سنگاپور نیز در پیش گرفت. جای غافلگیری ندارد که آمازون تصمیم گرفت مباحثات قانونی خود را در بیرون از مرز هند نیز دنبال کند. در سال‌های اخیر، اکثر پرونده‌هایی که سر از دادگاه حکمیت بین‌المللی سنگاپور درآورده‌اند، مربوط به هند بوده‌اند. وودافون که بیش از ۲۰ میلیارد دلار در هند سرمایه‌گذاری کرده و به پرداخت میلیاردها دلار مالیات از سوی این کشور محکوم شده نیز یکی دیگر از نام‌های بزرگی است که درب خانه سنگاپور را زده. بعد از شکست در هند، وودافون توانست در دادگاه حکمیت سنگاپور پیروز شود.

آمازون در روز دوشنبه گذشته دادخواستی تازه در اختیار دادگاه عالی دهلی قرار داد و خواستار تقویت رای دادگاه حکمیت سنگاپور (که سال گذشته گفت این قرارداد باید موقتا متوقف شود) و جلوگیری از نهایی شدن روند ادغام دو کمپانی هندی براساس رای بدنه‌های قانون‌گذاری در این کشور شد.

آمازون این بحث را پیش می‌کشد که فیوچر گروپ «به صورت عامدانه و بدخواهانه» از حکم بین‌المللی دادگاه حکمیت سنگاپور تخطی کرده است. در دادخواستش، آمازون ضمنا به دنبال بازداشت کیشور بیانی، موسس و رئیس هیئت مدیره فیوچر گروپ نیز بوده است.

صدایی برای بومی‌ها

همینطور که هند طی سال گذشته میلادی با شیوع گسترده کرونا ویروس دست و پنجه نرم می‌کرد، نارندرا مودی، نخست وزیر هند از ۱.۳ میلیون شهروند این کشور خواست که وطن‌شان را «متکی بر خود» کنند و «صدایی برای بومی‌ها» باشند.

این حرکت به معنای تناقض فراوان با برجسته‌ترین وعده‌هایش در نخستین سال‌های رسیدن به قدرت بعد از سال ۲۰۱۴ بود. نخست وزیر هند وعده داد که این کشور بیشتر از هر زمان دیگر از کمپانی‌های خارجی استقبال خواهد کرد. در سال‌های اخیر، هند قوانینی را تصویب کرده که به شرکت‌های آمریکایی آسیب رسانده‌اند. با این همه به نظر نمی‌رسد هیچ شرکتی به اندازه آمازون آسیب دیده باشد.

سال گذشته میلادی، دهلی نو شروع به اعمال مالیات ۲ درصدی روی تمام صورت‌حساب‌های مربوط به سرویس‌های دیجیتالی در کشور کرد. مقامات دفتر نماینده تجاری ایالات متحده نیز اوایل ماه جاری میلادی گفتند که هند در حال دریافت مالیات از بی‌شمار دسته‌بندی مختلف در حوزه سرویس‌های دیجیتال است «که در هیچ نقطه دیگر از جهان مشمول مالیات نمی‌شوند». این دفتر دریافته است که مالیات کمپانی‌های آمریکایی در هند، می‌تواند به سالانه بیش از ۳۰ میلیون دلار برسد. در مجموع، مشخص شده که مالیات دیجیتال هند شکلی غیر یکپارچه با قواعد مالیات بین‌المللی دارد، غیر منطقی است و بازرگانی آمریکا را محدود یا با چالش مواجه می‌کنند.

رویکرد تازه‌ای که مودی برای هند در پیش گرفته،‌حسابی به مذاق موکش آمبانی، رییس هیئت مدیره Reliance Industries که از متحدین اصلی نخست وزیر و ثروتمندترین مرد هند است خوش می‌آید. پیش از فروختن ۲۰ میلیارد دلار از سهام Jio Platforms و بیش از ۶ میلیارد دلار از سهام Reliance Retail برای مقابله با سرمایه‌گذاران خارجی، آمبانی یک سخنرانی معروف در سال ۲۰۱۹ داشت و گفت که باید به شکلی میهن‌پرستانه، از اطلاعات هندی‌ها محافظت کرد.

او در بخشی از سخنانش گفت: «ما باید پویش‌هایی تازه برای مقابله با کلونیزه کردن داده راه بیندازیم. برای اینکه هند در این انقلاب مبتنی بر داده موفق باشد، باید کنترل و مالکیت بر داده هندی را به خود هند بازگردانیم - به عبارت دیگر، ثروت هند را به دست تمام هندی‌ها بازگردانیم».

سوال بزرگ اینست که چرا بی‌شمار کمپانی مختلف تصمیم به سرمایه‌گذاری روی یکی زیرمجموعه‌های Reliance گرفته‌اند. یک مدیر ارشد در یک شرکت آمریکایی به شرط ناشناس ماندن به رسانه TechCrunch می‌گوید که سرمایه‌گذاری روی Jio Platforms -که بزرگ‌ترین شبکه مخابراتی هند با بیش از ۴۱۰ میلیون مشترک به حساب می‌آید- و Reliance Retail یک لحظه دژاوو بزرگ برای هند به حساب می‌آمد. تا چند دهه پیش، تنها راه برای تجارت در این کشور این بود که با یکی از شرکت‌های بومی که نفوذ سیاسی فراوان داشت دست به همکاری می‌زنید.

در مجموعه‌ای از توییت‌ها، رامان چیما، یکی از مدیران قانون‌گذاری پیشین گوگل و کسی که اکنون در سازمان وکالت غیر انتفاعی Access Now فعالیت می‌کند می‌گوید کمپانی سازنده اندروید در سال ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ به فکر سرمایه‌گذاری روی شرکت‌هایی مانند Reliance بود «خطرات سیاسی هند را کاهش دهد».

اما این ایده نگرانی‌هایی راجع به ارزش‌های گوگل به وجود آورد. او مدعی شده که: «چند مدیر که در مباحثات دخالت داشتند نسبت به شهرت Reliance ابراز نگرانی کردند. خصوصا راجع به رویکردهای مشکل‌ساز این کمپانی برای تاثیرگذاری روی سیاست‌های قانون‌گذاران و سیاستمداران این کشور». در شایعات آمده که خود آمازون هم سال گذشته به خرید سهامی چند میلیون دلار در Reliance Retail علاقه‌مند بوده، اما دو کمپانی از هرگونه همکاری در هر حوزه‌ای با یکدیگر دست کشیده‌اند.

درحالی که آمازون در پی برطرف‌سازی این مشکلات است، طی هفته گذشته یک ضربه دیگر به پیکره کمپانی وارد شد. یکی از مدیران ارشد آمازون و همینطور سازندگان یک سریال کوتاه برای سرویس Amazon Prime Video تحت پیگرد قضایی قرار گرفته‌اند. به این خاطر که حزب مودی به این نتیجه رسید که سریال مورد اشاره حاوی محتوای توهین‌آمیز به اکثریت هندو در کشور بوده است.

علت حقیقی پیگرد قضایی سازندگان «Tandav» احتمالا این باشد که سریال مورد اشاره، آینه تمام قد جامعه هند و برخی از مشکلاتی که معمولا تقصیرشان به گرد دولت آقای مودی افتاده، است. در نخستین اپیزود، شاهد نمایش دانشجویان و کشاورزان معترض هستی که وقایع رخ داده طی‌ ماه‌های اخیر را بازتاب می‌دهند. Mirzapur هم یک سریال دیگر از آمازون است که طی هفته گذشته به خاطر آسیب زدن به احساسات سیاسی و منطقه‌ای هند مورد پیگرد قرار گرفت. دادگاه عالی هند اکنون برای سازندگان میرزاپور احضاریه فرستاده و به دنبال پاسخ است.

در جریان مصاحبه‌ای که ابتدای مقاله به آن اشاره شد، بزوس گفت وظیفه آمازون اینست که از تمام قوانین منحصر به فرد کشورهای مختلف پیروی کند و رویکردهای تجاری خود را با آن قوانین تطبیق دهد. اما اکنون این سوال مطرح است که آمازون تا چه میزان حاضر به تطبیق دادن رویکردهای تجاری خود با قوانین هند خواهد بود؟