تاثیر ژنتیک بر توانایی ورزشکاران: چطور برترین ورزشکاران به این سطح از توانایی رسیده‌اند؟

چگونه یوسین بولت با سرعت نور در مسیر حرکت می‌کند؟ (درست است که او با سرعت 299,792,458 متر بر ثانیه نمی‌دود. اما دست کمی از این رقم هم ندارد) مایکل فلپس چطور؟ آیا او یک دلفین است؟ یا فقط معلمی خوب توانسته او را تا این حد ممتاز بار بیاورد؟

آیا آزمایشات ژنتیکی می‌تواند عملکرد ورزشکاری را پیش‌بینی کند؟

عقل سلیم حکم می‌کند که با تمرین مداوم و صحیح می‌توان به شرایط ایده‌آل رسید. اما آیا این تنها چیزی است که بر مهارت یا عدم مهارت یک ورزشکار خاص اثر می‌گذارد؟ آیا خوب بودن پارامتری است که در زمان تولد معین می‌شود؟

در سال‌های اخیر افزایش قابل توجهی در استفاده از آزمایش DNA در میان تیم‌های ورزشی، مربیان و ورزشکاران مشاهده شده است. این موضوع کاملا بحث برانگیز است اما از دیدگاه علمی ایده دست‌یابی به اطلاعات ژنتیکی یک فرد برای پیش‌بینی توانایی ورزشی‌اش، ایده هیجان‌انگیزی است.

هر یک از ما دارای ساختار جداگانه، مجزا و غیرقابل تغییر DNA هستیم که از طرق متفاوتی بر ما تاثیر می‌گذارد. برخی از ما در دویدن تبحر داریم، برخی دیگر قادر نیستیم تا گلوتن را در بدن خود تجزیه کنیم و برخی دیگر در برابر مواد غذایی خاصی حساسیت نشان می‌دهیم. با این‌حال، داشتن DNA مناسب را نمی‌توان تنها عامل تاثیرگذار بر توانایی‌های انسان دانست. درک DNA تنها این امکان را به افراد می‌دهد که استعدادهای ورزشی خود را بهتر شناسایی کنند و برای پرورش دادن آن در مسیر صحیح گام بردارند.

اگر توانایی مالی برای آزمایش ژنتیک نداریم، چه کنیم؟

یک روش رایگان مناسب برای ارزیابی و ارتقا قدرت ورزشی این است که تمرینات خود را با فرم بدن (گروه‌های بدنی) و یا اصطلاحا سوماتوتایپ (Somatotype) سازگار کنیم. سوماتوتایپ اصطلاح تخصصی تعریف شده برای نوع بدن افراد است که از فرمول Heath-Carter پیروی می‌کند. سه نوع سوماتوتایپ وجود دارند که نام آن‌ها عبارت است از: اِکتومورف، اِندومورف و مِزومورف. اگرچه ما تنها از سه نوع نام برده‌ایم، اما حالت‌های دیگری نیز وجود دارند که از ترکیب حالت‌های مذکور بوجود می‌آیند. افراد می‌توانند بدن خود را با انواع تمرین‌های مختلف مورد آموزش قرار دهند و نوع آن را به مرور زمان تغییر دهند.

سه سوماتوتیپ کدامند؟

اکتومورف: افرادی که دارای استخوان‌بندی ظریف و چربی کم هستند، در این گروه دسته‌بندی می‌شوند. آن‌ها متابولیسم سریعی دارند و در عین حال، برای عضله‌سازی دچار مشکل می‌شوند. آن‌ها اغلب قفسه سینه‌های صاف و عضلات سبکی دارند.

اندومورف: سخت‌ترین نوع بدن برای انجام فعالیت‌های ورزشی، اندومورف است. افراد در این گروه بدنی گرد دارند و به راحتی چربی یا عضله می‌سازند. در این دسته به علت متابولیسم کم، چربی‌سوزی بسیار کند پیش می‌رود.

مزومورف: مزومورف به عنوان بدنی عضلانی شناخته می‌شود که ساختار مثلثی دارد. افراد این گروه با داشتن متابولیسم سریع، دارای سلول‌های عضلانی هستند که به سرعت واکنش نشان داده و رشد می‌کنند.

دلیل اهمیت چنین دسته‌بندی، در دریافت برنامه‌های ورزشی و غذایی متفاوت است. افراد هرکدام از گروه‌های مذکور نیاز به یک برنامه ورزشی و رژیمی خاص دارند. اگر می‌خواهید ورزشکار موفقی باشید، ابتدا باید نوع بدن خود را شناسایی کنید و سپس منطبق با آن، تمرینات ورزشی خود را پیش ببرید. در غیر این صورت، برخلاف تمام زحماتی که می‌کشید، نتیجه چندانی نخواهید گرفت.

بنابراین تنها دانستن DNA نیست که در موفقیت ورزشی شما تاثیر می‌گذارد. نوع تمرینات ورزشی و رژیم غذایی شما از اهمیت بالایی برخوردارند. ممکن است ناخواسته به تمرین‌هایی روی بیاورید که با ژنتیک شما مطابقت بیشتری دارند و این صرفا به دلایل نتایج بهتری است که دریافت می‌کنید. یادتان نرود که در هر نوع ورزش و برای هر ورزشکاری، نیاز به سطح تمرینات متفاوتی است.