پیش‌نویس دستورالعمل ساترا برای تبلیغات: لزوم درج نماد «تبلیغ» در محتوای تبلیغاتی اینفلوئنسرها

ساترا دستورالعمل تبلیغات در پلتفرم‌ها را تدوین و برای هم‌اندیشی و نظرخواهی از نخبگان روی سایت خود قرار داده است. این دستورالعمل به تعریف انواع تبلیغ پرداخته و سپس لیستی از ممنوعیت‌ها در تبلیغات را مشخص کرده و تاکید کرده که محتوای تبلیغاتی توسط اینفلوئنسرها باید کلمه «تبلیغ» را برای تماشاگر داشته باشد. این دستورالعمل تاکید کرده تبلیغ در سرویس‌های پرمیوم نیز مجاز نیست و تاکید شده که در تبلیغات نباید کالای ملی تضعیف شود و همچنین تبلیغات نباید تحقیر شخصیت مردمی را به همراه داشته باشند که فاقد استطاعت برای خرید کالای موردنظر هستند.

به گزارش دیجیاتو و به نقل از روابط عمومی ساترا؛ از مدت‌ها پیش شیوه فعالیت تبلیغی پلتفرم‌ها مورد انتقاد کاربران قرار گرفته بود. بر همین اساس با بررسی دستورالعمل‌ها و قوانین رگولاتورهای دنیا و پایش انجام شده در خصوص قوانین داخلی کشور، سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر (ساترا)، دستورالعمل تبلیغات در پلتفرم‌ها را تدوین و برای هم‌اندیشی و نظرخواهی از نخبگان روی سایت خود قرار داده است.

این دستورالعمل تلاش می‌کند چالش‌های حوزه تبلیغات از جمله انتشار اطلاعات گمراه‌کننده و نامناسب در محتوای تبلیغی، تهدید سلامت کودکان، نادیده گرفتن رده‌بندی سنی در تبلیغات، اخلال در تجربه کاربری و افزایش غیر منصفانه هزینه کاربر را حل کند.

در موادی از این دستورالعمل همچنین به موضوع پخش تبلیغات در سرویس‌هایی با مدل درآمدی اشتراک ماهیانه پرداخته شده است که در ماه‌های گذشته انتقاد تعداد قابل توجهی از کاربران را برانگیخته بود.

طبق رویه ساترا هر دستورالعمل پیش از ابلاغ به رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر مورد هم‌اندیشی با نخبگان و کاربران قرار می‌گیرد و بعد از جمع‌بندی نظرات واصله و اصلاحات احتمالی به صورت رسمی ابلاغ می‌شود.

علاقه‌مندان می‌توانند تا پایان مهر ماه جهت اعلام نظر و ثبت بازخورد در رابطه با این دستورالعمل به این آدرس اینترنتی مراجعه کنند.

انتشار این دستورالعمل و همزمانی آن با موضوع مالیات بر درآمد اینفلوئنسرها باعث اهمیت مضاعف آن می‌شود چرا که ساز و کار تبلیغات را برای این قشر مشخص می‌کند. در متنی که ساترا منتشر ساخته به چند نوع تبلیغ اشاره شده است. تبلیغات گمراه کننده، نامحسوس، مقایسه‌ای، فروش از راه دور، تبلیغات تجاری البته تبلیغات ناخواسته.

تبلیغات گمراه کننده شامل تبلیغاتی می‌شود که «هر نوع محتوای تبلیغات تجاری که اطلاعات نادرست، ناقص یا خلاف واقع را به مخاطب ارائه کرده و موجب گمراهی مخاطب یا تحت تأثیر قرار دادن قضاوت او یا به اشتباه انداختن وی در تشخیص کالا یا خدمت با کالا یا خدمت دیگر می‌شود.»

لیست طولانی ممنوعیت‌ها

در این دستورالعمل تاکید شده که کالاها یا خدمات تبلیغ شده باید مجاز باشند و اگر مشوق خروج سرمایه انسانی فکری و مالی از کشور باشند درست نیست. همچنین اعلام شده نمایش تبلیغاتی که موجب تضعیف خودباوری و اعتماد ملی و نیز تحقیر شخصیت مردمی شود که فاقد استطاعت برای خرید کالای موردنظر هستند، مجاز نیست. در این بند ذکر نشده که چه چیزی این حد و مرز را تعیین می‌کند که کالا یا خدمات تبلیغ شده باید در چه و اندازه‌ای باشد تا استطاعت مالی افراد به آن برسد.

بر اساس دستورالعمل ساترا نمایش تبلیغاتی که در آن‌‌ها استفاده ابزاری از زنان، مردان و کودکان مشهود است مجاز نیست. همچنین نمایش تبلیغات با بهره‌گیری از جذابیت‌‌های جنسی ممنوع است. تاکید شده که بی‌احترامی به لهجه اقوام مختلف کشور در بیان آگهی تبلیغاتی ممنوع است. در تبلیغات موزیکال نیز تاکید شده که باید شئون رعایت شود. همچنین تاکید شده در نمایش تبلیغات استفاده از صحنه‌های استعمال دخانیات و موارد مشابه دیگر که مضر به سلامت انسان بوده و یا اعتیادآور باشند، مجاز نیست.

بخش دیگری از دستورالعمل ساترا به موضوع حمایت از کالای ملی اشاره کرده نمایش تبلیغاتی که در آن ها کالا، خدمات و مصنوعات خارجی تبلیغ می‌شود در صورتی مجاز است که عرضه و فروش آن در داخل کشـور نه فقط ممنوعیت قانونی نداشته باشد بلکه نباید کالا و خدمات داخلی را بی‌‌ارزش یا کم ارزش نشان داده و یـا بـه هر نحو تضعیف نماید.

ساترا همچنین تاکید داشته استفاده از واژگان غیر ایرانی همچون AD و مشابه آن برای نماد نمایش تبلیغات مجاز نیست. در بخش دیگری نیز تاکید شده رسانه موظف است طول مدت نمایش تبلیغ را به صورت لحظه‌ای به اطلاع کاربر برساند.

تبلیغات در رسانه‌های کاربر محور

در شناسنامه محتوای تبلیغاتی در رسانه‌‌های کاربر محور باید عبارت «تبلیغ» درج شود. همچنین تاکید شده رسانه‌های کاربر محور باید برای آن دسته از کاربرانی که درصدد انتشار محتوای تبلیغاتی هستند، اطلاعات هویتی دریافت نماید.  معرفی کانال‌های تبلیغاتی غیر مجاز در محتوای تبلیغاتی منتشر شده ممنوع است.

تبلیغ در سرویس‌های پرمیوم

موضوع دیگری که این روزها درباره آن بحث می‌شود به نمایش تبلیغات در پلتفرم‌هایی است که کاربر حق اشتراک آن را پرداخت کرده است. با اینکه ساترا پیش‌تر با این موضوع مخالفت صریح کرده بود اما در متن دستورالعمل جدید آمده که «در صورت مدل اشتراک به همراه نمایش محتوای تبلیغاتی، رسانه حداکثر مجاز به پخش دو تبلیغ در ابتدا و یا انتهای محتوا است و در بین پخش محتوا، تبلیغ جایز نیست.» همچنین مدت زمان اجبار تماشای این تبلیغات نهایتا ۵ ثانیه عنوان شده است. هرچند ساترا تاکید کرده که نمایش تبلیغات در سرویس‌های پرمیوم ممنوع است و این سرویس‌ها را اینطور تعریف کرده است: «تبلیغ در سرویس‌های پریمیوم ممنوع است یعنی در سرویسی که به صورت رایگان به کاربر ارائه نمی‌‌شود و کاربران باید برای نصب، شخصی سازی، آموزش و سایر خدمات هزینه پرداخت کنند.  شاخص‌های این سرویس شامل عدم دسترسی رایگان به هیچ یک از بخش‌‌های موثر خدمات،کیفیت بالای پخش محتوا، نمایش بدون تبلیغ، ارائه سرویس افزوده (امکان دانلود، بازدید آفلاین، نمایش در بیش از دو صفحه با یک اکانت و …) و دسترسی نامحدود به محتوای اختصاصی می‌‌باشد.» که این موضوع می‌تواند VODها را در بر بگیرد.

تبلیغات برای کودکان

ممنوعیت و محدودیت‌‌های مربوط به سن تبلیغات برای کودکان می‌‌بایست طبق «دستورالعمل صیانت از حقوق کودکان و نوجوانان در رسانه‌‌های صوت و تصویر فراگیر «رعایت شود. همچنین اعلام شده محتوای تبلیغ نباید به گونه‌ای باشد که کودکان به خاطر عدم خرید محصولات تبلیغ شده احساس حقارت یا عدم محبوبیت کنند و محتوای تبلیغاتی نباید کودکان را تشویق کند تا برای دستیابی به محصول و یا خدمت تبلیغ شده، به والدین خود فشار آورده و اختیار والدین را تضعیف کنند. نکته مهم اینکه تبلیغات نامحسوس برای کودک ممنوع است؛ یعنی تبلیغاتی که گنجاندن نمایش محصول، خدمت یا علامت تجاری به صورت غیر واضح در محتوای ارتباطات تجاری به نحوی که در ازای دریافت پول یا عوض مشابه باشد.

تبلیغات اینفلوئنسرها

در مورد تبلیغ توسط افراد تاثیرگذار (اینفلوئنسر)، ساترا پیشنهاد داده که «رسانه باید در تمامی مدت تبلیغ در این سناریو، توسط نمادی به مخاطب اعلام نماید که محتوای به نمایش گذاشته شده محتوای تبلیغاتی است.» این موضوع در برخی کشورهای اروپایی مانند آلمان نیز اجرایی شده است. اعلام شده که هدف از تبلیغ در بازاریابی توسط افراد تاثیرگذار باید به صورت دقیق مشخص باشد و برای مخاطب سرویس و یا کالای تبلیغاتی قابل تشخیص باشد.

ساترا تاکید کرده مسئولیت هر گونه محتوایی که از سناریو بازاریابی توسط افراد تاثیرگذار به مخاطب نهایی منتقل می‌شود معطوف به رسانه است. همچنین اعلام شده  با توجه به ویژگی تبلیغات توسط افراد تاثیرگذار، رسانه‌هایی که از این سناریو استفاده می‌کنند باید سطح شناسایی ماهیت تبلیغات را افزایش دهند تا اطمینان حاصل شود که با محتوای کودکان و نوجوانان این دست تبلیغات نمایش داده نمی‌‌شود. در واقع به نظر می‌رسد تبلیغات این افراد نباید حوزه کودکان و نوجوانان را در بر بگیرد.

در پایان این دستورالعمل اعلام شده ساترا بر حسن اجرای این دستورالعمل نظارت کرده و برابر « دستورالعمل ضوابط و شرایط رسیدگی به تخلفات و شکایات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر» با متخلفان برخورد می‌کند.