برای مقابله با گرمایش جهانی گوشت حیوانات اهلی را بخوریم یا شکار کنیم؟

مصرف گوشت منابع پایدار حیوانات وحشی به جای حیوانات اهلی، انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش می‌دهد و به حفظ سیستم‌های جنگلی گرمسیری کمک می‌کند که این به نوبه خود باعث کاهش اثرات تغییر اقلیم می‌شود.

این نتیجه یک پژوهش جدید از دانشگاه شرق انگلیس (University of East Anglia) و دانشگاه فدرال «دو ماتو گروسو دو سول» (Universidade Federal do Mato Grosso do Sul) است که در ژورنال Scientific Reports منتشر شده است.

«آندره نونس» (André Nunes) از دانشگاه فدرال و «کارلوس پرس» (Carlos Peres)، استاد علوم حفاظتی در UAE، به همراه همکارانی از برزیل و دانمارک، روی مردم ساکن کشورهای گرمسیری آفریقا و آمریکای جنوبی، از جمله نیجریه، غنا، تانزانیا، برزیل، پرو و بولیوی، مطالعه‌ای را انجام دادند.

این تیم درآمد حاصل از فروش اعتبار کربن و چگونگی درآمدزایی حاصل از آن را برای حفاظت جنگل‌ها و مدیریت حیات وحش پایدار از طریق پروژه‌های PES و +REDD تخمین زدند.

پرداخت برای خدمات اکوسیستم (Payments for Ecosystem Services - PES) طیفی از برنامه‌ها را در بر می‌گیرد که در آن‌ها کاربران خدمات اکوسیستم به ازای خدمات موردنظر، به عرضه‌کنندگان یا پیشکاران آن‌ها پول پرداخت می‌کنند. کاهش انتشارات ناشی از جنگل‌زدایی و انحطاط جنگل‌ها (Reduced Emissions from Deforestation and forest Degradation - REDD+) یک مکانیسم تجارت کربن چندجانبه است که آلوده‌کنندگان کشورهای ثروتمند را قادر می‌سازد تا به خاطر کاهش و انحطاط جنگل‌ها به کشورهای کم‌درآمد خسارت مالی پرداخت کنند.

بر اساس مطالعه ۱۵۰,۰۰۰ نفر از ساکنان جنگل‌های آمازون و آفریقا، پژوهشگران دریافتند که مصرف سرانه ۴۱.۷ کیلوگرمی گوشت وحشی می‌تواند باعث کاهش ۷۱ تن کربن دی‌اکسید معادل (MtCO2-eq) در سناریوی مصرف گوشت گاو و ۳ MtCO2-eq در صورت جایگزین کردن طیور شود.

تنها برای ساکنان این جنگل‌های گرمسیری، این می‌تواند به معنی درآمد سالانه ۳ میلیون دلاری یا ۱۸۵ هزار دلاری از فروش اعتبار کربن مطابق با توافق پاریس باشد. با یک قیمت محافظه‌کارانه و پایین‌تر برای کربن، جایگزین کردن گوشت می‌تواند درآمد سالانه ۱ میلیون دلاری یا ۷۷ هزار دلاری تولید کند.

پروفسور پرس می‌گوید که محاسبات «انگیزه قابل توجهی برای حفظ حیات وحش و همچنین درآمد بالقوه‌ای را برای جوامع محلی منعکس می‌کنند: «نتایج ما به روشنی ارزش بالقوه و اهمیت ملاحظات مربوط به شکار پایدار در چارچوب فرایند سیاسی +REDD را در سطح ملی و بین‌المللی روشن می‌کنند.»

ساکنان جنگل‌های گرمسیری که به جای گوشت گاو و طیور و دیگر حیوانات دام، از گوشت وحشی استفاده می‌کنند، به خاطر حذف انتشارات مربوط به تولیدات دامداری ردپای کربن کمتری دارند.

تولید گوشت از دام‌های نشخوارکننده نیازمند جنگل‌زدایی است و عواقب به‌شدت مخربی در حفظ تنوع زیستی و انتشار کربن دارد.

تبدیل زمین‌ها به کشتزار و چراگاه محرکه‌های اصلی جنگل‌زدایی در جهان هستند. برای مثال، پرورش گاو به طور مستقیم مسئول ۷۱ درصد از جنگل‌زدایی‌های آمریکای لاتین است و توسعه چراگاه‌ها از دهه ۱۹۷۰ به تنهایی بزرگ‌ترین عامل جنگل‌زدایی در این منطقه بوده است.

بخش دامداری همچنین دخالت نامتناسبی در افزایش هزینه‌های محیط زیستی کشاورزی از طریق سوءمصرف شدید در منابع آب، زمین و خاک دارد.

جنگل‌های گرمسیری دست‌نخورده نقش سینک‌های کربن را دارند و مقدار کربنی که جذب می‌کنند از کربن آزادشده‌شان بیشتر است. جنگل‌های گرمسیری این خدمت ضروری‌زا با جذب ۴۶۰ میلیارد تن کربن، بیش از نیمی از کربن اتمسفری، انجام می‌دهند.

برای مثال، در حوضه آبریز وسیع آمازون، نواحی جنگلی دست‌نخورده معمولا درون قلمروهای بومی و نواحی حفاظت‌شده متمرکز هستند و در مجموع حدود ۴۲ گیگاتن کربن (GtC) را در خود ذخیره می‌کنند.

دکتر پرس می‌گوید: «توسعه علفزارهای گرمسیری برای تولید دام‌های نشخوارکننده برای تامین مصرف گوشت داخلی و صادرات یک خطر دوگانه است، چون ما هم ذخایر کربن جنگل‌های بکر قدیمی و چوب‌های دشت‌ها را از دست می‌دهیم، هم یک پمپ متان دائمی و قدرتمند تولید می‌کنیم. شکار پایدار حیوانات شکاری توسط جوامع محلی، که در جنگل‌های گرمسیری شایع است، باید به یک مکانیسم پایدار برای کمک به حفظ جنگل‌های دست‌نخورده و تولید ارزش اقتصادی از طریق تولید پروتئین حیوانی کم‌کربن تبدیل شود.»

گوشت وحشی ارزش غذایی و نمادین برای جوامع ساکن در جنگل‌های گرمسیری به ارمغان می‌آورد. اما پژوهشگران می‌گویند که شکار سنتی باید به صورت پایدار انجام شود تا جنگل‌های دست‌نخورده حفظ و زنجیره غذایی پشتیبانی شوند.

دکتر نونس، نویسنده اصلی مقاله می‌گوید:

«حفظ مصرف پایدار گوشت وحشی برای جمعیت‌هایی که از لحاظ اجتماعی آسیب‌پذیر هستند، بسیار مهم است؛ نه فقط به خاطر امنیت غذایی و رفاه، بلکه همچنین برای خدمت به منافع تلاش‌ها در جهت کاهش تغییر اقلیم در توافق +REDD از طریق اجتناب از انتشار گازهای گلخانه‌ای. حفظ تنوع زیستی جنگل‌های گرمسیری و چگونگی استفاده ساکنان از منابع جنگل، نیازمند سرمایه‌گذاری مالی فوری است.»

شکار ناپایدار می‌تواند اثرات مخربی داشته باشد که موجب سرکوب ظرفیت ذخیره کربن بلندمدتِ جنگل‌های طبیعی از طریق تخلیه پرندگان بزرگ‌جثه و گونه‌های پستانداران، که عملکردهایی ضروری در اکوسیستم دارند، می‌شوند؛ از این عملکردهای ضروری می‌توان به پخش کردن دانه گونه‌های درختی با ظرفیت بالای کربن اشاره کرد. بنابراین شکار ناپایدار می‌تواند به تغییر در ترکیب تجمع گونه‌های درخت‌های گرمسیری شود که در نهایت ظرفیت ذخیره کربن جنگل را کاهش می‌دهد.

از طرف دیگر، شکار، در صورتی که به طور مناسب نظارت و مدیریت شود، می‌تواند یک منبع پایدار پروتئین و ریزمغذی‌های ضروری فراهم کند. پیش‌بینی‌ها کمبود پروتئین گسترده‌ای را در محدوده کشورهای گرمسیری تخمین می‌زنند و مطالعات موردی نشان از افزایش ریسک کم‌خونی در کودکان در صورت کافی نبودن گوشت وحشی دارد؛ تا حدی که شیوع عقب‌ماندگی رشد کودکان رابطه‌ای منفی با فراوانی گوشت شکار دارد.

دکتر نونس می‌گوید: «این چالش‌ها باید در همکاری با جوامع محلی و از طریق برنامه‌های مدیریت حیات وحش جامعه‌محور برطرف شوند تا جنگل‌های نسبتا دست‌نخورده، ذخایر کربن و منابع شکار بلندمدت حفظ شوند. همکاری مدیریتی با جوامع حاشیه‌ای جنگل‌های گرمسیری نیاز به شفافیت و واگذاری منافع مادی ناشی از درآمدهای اعتبار کربن دارد.»