آیا سیاهچاله مرکزی راه شیری در بلند مدت رفتاری عجیب از خود نشان می‌دهد؟

محققان در مطالعات اخیر دست به مطالعه اختصاصی سیاهچاله مرکزی راه شیری زده‌اند. آن‌ها با تجزیه و تحلیل داده‌های 15 ساله که توسط یک تیم بین‌المللی به سرپرستی «الکسیس آندرس» جمع‌آوری شده بود، دریافتند الگوی شعله‌ور شدن این سیاهچاله بسیار نامنظم است. نتایج این تحقیقات در مجله «Royal Astronomical Society» به چاپ رسیده است.

ستاره‌شناسان دهه‌هاست که می‌دانند سیاهچاله قوس A به صورت پیوسته تابش انجام می‌دهد – اصطلاحا چشمک می‌زند – و گاهی میزان این تابش به حدود 10 الی 100 برابر بیشتر از حالت عادی نیز می‌رسد. سیاهچاله قوس A، سیاهچاله مرکزی کهکشان راه شیری است که در صورت فلکی «قوس» مشاهده می‌شود. ستاره‌شناسان سال‌ها است که درحال مطالعه این سیاهچاله هستند. به عنوان مثال، نیمی از جایزه نوبل در سال 2020 در رشته فیزیک به محققانی تعلق گرفت که سال‌ها برای ردیابی ستاره‌هایی که به دور این سیاهچاله می‌چرخند، تلاش کرده بودند.

مطالعه سیاهچاله مرکزی راه شیری

اخیرا یک تیم بین‌المللی از اخترشناسان برای کسب اطلاعات بیشتر از این نوع رفتار، دست به تحلیل داده‌های جمع‌آوری شده زدند. این داده‌ها حجم بسیار بالایی داشتند زیرا ماهواره «سوئیفت» ناسا از سال 2006 تا کنون هر سه روز یکبار به جمع‌آوری اطلاعات از این سیاهچاله پرداخته بود. داده‌ها نشان دادند که نرخ تابش در سال 2006 تا 2008 به صورت یکنواخت بوده است. سپس از سال 2008 تا 2012 این نرخ کاهش یافت و پس از آن افزایشی شدید را تجربه کرد.

محققان در مطالعه این داده‌ها نتوانستند یک الگوی منظم را تشخیص دهند. «ژاکوب ون اکیدن» استاد دانشگاه آکسفورد در بریتانیا می‌گوید: « از آنجا که نتوانستیم الگوی دقیقی در این تابش‌ها بدست آوریم، چگونگی وقوع آن‌ها نیز برای ما مشخص نیست. یکی از فرضیات ممکن این است که تابش‌های صورت گرفته به علت عبور از درون ابرهای گازهای کمرنگ و ناپدید می‌شوند. اما این تنها یک فرضیه است و هیچ اثباتی برای آن وجود ندارد.»

این تحقیق توسط «الکسیس آندرس» رهبری شده است. او در تابستان 2019 به عنوان دانشجوی کارشناسی در برنامه «ASPIRE» موسسه نجوم «Anton Pannekoek» در دانشگاه آمستردام شرکت کرد. در این برنامه، دانش‌آموزان با استعداد از کشورهایی که فرصت‌های رشد تحصیلی کمتری دارند، برای یک تابستان دورهم جمع می‌شوند و بر روی یک پروژه نجومی کار می‌کنند. پس از مدرسه تابستانی، آندرس به کشور خود بازگشت و دو سال بعد را بر روی این گسترش این پروژه تحقیق کرد. او با وجود محدودیت‌های کرونا موفق شد تیم تحقیقاتی بین‌المللی خود را در این مدت و از راه دور کنترل کند. او از آگوست 2021 در شهر مکزیکوسیتی در مقطع کارشناسی ارشد در رشته نجوم تحصیل می‌کند.

«ناتالی دگنار» یکی از نویسندگان این تحقیق از دانشگاه آمستردام می‌گوید: « مجموعه‌ داده‌های بدست آمده بسیار زیاد بود. بنابراین برای تحقیق دقیق همه آن‌ها به زمان بیشتری نیاز داریم. همچنین امیدوار هستیم با تکمیل تحلیل داده‌ها به نتایج شگفت‌انگیز و جالبی دست یابیم.» دگنار دوره دکترای خود در رشته نجوم را در این دانشگاه سپری می‌کند و قصد دارد برای انجام مطالعات بیشتر در این زمینه به ناسا ملحق شود.

اخترشناسان قصد دارند در سال‌های آینده نیز به جمع‌آوری داده‌ها ادامه دهند تا بتوانند شواهد کافی برای تعیین الگوی تغییرات تابش این سیاهچاله بدست آورند.