امروز در فضا: پیمان بین‌المللی فضای ماورای جو به تصویب رسید

پیمان ماورای جو که در ۱۰ اکتبر ۱۹۶۷ اجرایی شد، پیمانی بین‌المللی برای بهره‌برداری از منابع ماورای جو زمین و اولین پایه برای نگارش و تصویب قوانین فضا بود.

تاریخچه

پرتاب اولین ماهواره جهان یعنی «اسپوتنیک-۱» توسط اتحاد جماهیر شوروی، سرآغاز وضع قوانین فضایی شد.

یک سال پس از آن، رئیس‌جمهور وقت آمریکا و نخست‌وزیر شوروی از سازمان ملل درخواست بررسی مقوله‌های قانونی در ارتباط با فعالیت‌های فضایی را کردند. به دنبال این تقاضا، سازمان ملل کمیته استفاده صلح‌آمیز از فضای ماورای جو را ایجاد کرد.

پیمان ابتدا بین سه کشور آمریکا، بریتانیا و اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی امضا شد و تا سال ۲۰۱۵، ۱۰۴ کشور عضو این پیمان شدند. این معاهده فراگیر‌ترین توافق بین پنج پیمان دیگر محسوب می‌شود.

به طور کلی معاهده ماورای جو ۱۹۶۷ در مورد اصول حاکم بر فعالیت دولت‌ها در کاوش و استفاده از فضا است. پیمان ۱۹۶۸ که موافقت‌نامه نجات نام دارد، مربوط به نجات و بازگشت فضانوردان و دیگر اشیا است. پیمان ۱۹۷۳ یا کنوانسیون مسئولیت، در رابطه با مسئولیت‌های بین المللی در مورد آسیب‌های ناشی از اجسام فضایی است.

کنوانسیون ثبت که در سال ۱۹۷۶ تنظیم شد، به ثبت اجسام پرتاب شده تاکید دارد. در نهایت در سال ۱۹۷۹، پیمانی به نام پیمان ماه تصویب شد که تمام فضای خارج از جو و اجرام آسمانی را جزئی از جامعه بین‌المللی فرض کرده و قوانین حاکم بر آن را مطابق منشور ملل متحد می‌داند که با استقبال بسیار کمی از کشورها روبرو شد.

قوانین پیمان بین المللی فضای ماورای جو

این معاهده، استفاده از ماه و دیگر اجرام فضایی را منحصرا به اهداف صلح‌آمیز محدود ساخته و صریحا کاربرد آنها را به منظور آزمایش سلاح‌ها، انجام مانورهای نظامی و نصب پایگاه‌های نظامی ممنوع می‌کند. همچنین این پیمان می‌گوید که اکتشافات و منابع فضایی متعلق به همه کشورهاست و تمام کشورها، آزادانه مجاز به اکتشافات فضایی هستند.

در بند دیگری دولت‌ها توسط این عهدنامه از ادعا در مورد تصاحب منابع فضایی از جمله ماه یا هر سیاره‌ دیگری منع می‌شوند، زیرا که این منابع متعلق به تمامی انسان‌هاست. اما اگر کشوری، جسمی را به سطح یک جرم آسمانی بنشاند می‌تواند محدوده کوچکی در اطراف آن را کنترل کند.

از طرف دیگر، کشورهای عضو مسئول خسارات وارده به اجرام آسمانی هستند. چه این خسارت از طرف سازمان دولتی باشد و چه خصوصی. اگر یکی از اعضا نسبت به فعالیت‌های عضو دیگری احساس نگرانی کندریال می‌تواند مراتب اعتراض خود را به شورای ریاست اعلام دارد.

گرچه وضع قوانین حقوقی در مورد فضا هنوز هم در ابتدای راه قرار دارد، اما در عصر حاضر توسعه و تغییرات زیادی را در این زمینه می‌توان پیش‌بینی کرد.