امروز در فضا: آپولو- 8 به فضا پرتاب شد

21 دسامبر 1968، مأموریت آپولو- 8 ناسا به‌سوی ماه پرتاب شد. آپولو- 8 دومین مأموریت سرنشین‌دار برنامه آپولو و اولین مأموریتی بود که انسان‌ها را به ماه برد.

مشکلات آپولو- 8

ناسا طی برنامه آپولو- 1، شکست ناگواری را تجربه کرد. فضانوردان فضاپیما در پی آتش‌سوزی روی سکوی پرتاب جان سپردند. بازرسی‌هایی که برای یافتن علت موضوع انجام شد، خبر از نقص‌هایی در طراحی و مونتاژ و مدیریت نادرست می‌داد.

اما طی یک سال همه‌چیز تغییر کرد. آپولو- 7 از پایگاه کیپ کاناورال به فضا پرتاب شد و این اولین پرواز با سرنشین آپولو بود. در طی این پرتاب، سفینه به مدت 10 روز در مدار زمین گردش کرد و با بازگشت سالم فضانوردان به زمین، موفقیت بزرگی برای ناسا رقم خورد.

در مأموریت آپولو- ۸ که قرار بر فرود روی ماه بود، فضانوردان به یک ماه‌نشین نیاز داشتند. این ماه‌نشین تا زمان شروع پرواز هنوز آماده نبود و پر از اشکالات مختلف بود.

بنابراین تصمیم به فرود با سیستم خدمات پیشران که موتور اصلی محسوب می‌شد، گرفته‌ شد. در آزمایشی که پیش از رسیدن‌ به ماه انجام شد، در هلیومی که برای هدایت سوخت به لوله‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، حباب‌هایی مشاهده شد.

این موضوع موجب می‌شد موتور با حالتی شبیه به ریپ زدن‌ کار کند. خوشبختانه اولین آزمایش موجب حذف حباب‌ها شد، اما مشخص نبود در‌صورتی‌که با رسیدن‌ به ماه بازهم حباب‌هایی در سوخت وجود داشته باشد، چه اتفاقی در انتظار فضاپیما خواهد بود.

یکی از نگرانی‌ها در مورد آپولو- 8 این بود که برای اولین‌بار در یک مأموریت فضایی قرار بود سرنشینان، جهت‌یابی را برعهده بگیرند. در مأموریت‌های قبلی، ایستگاه ردیابی فضایی مشکلات مرتبط با مسیر فضاپیما را مدیریت می‌کرد. اما در این مأموریت با قرارگیری در پشت ماه، ارتباط کپسول با مرکز کنترل عملیات قطع می‌شد و سرنشینان باید کنترل کامل مسیریابی را به‌دست می‌گرفتند.

سیستم جداسازی راکت نیز در‌حین پرواز به‌درستی عمل نکرده و شروع به نشت گاز در جهات مختلف کرد. اما درنهایت توانست در مدار خورشید قرار بگیرد.

سرنشینان

فرانک بورمن که افسر نیروی هوایی ایالات متحده بود، به‌عنوان فرمانده مأموریت‌ انتخاب شد. او در پروژه جمینای- 7 هم فرماندهی کرده‌ بود و فرد محبوبی به‌حساب می‌آمد. بورمن همچنین در بازرسی‌های آپولو- 1 هم حضور داشت و کاملاً با مشکلات ایمنی آشنا بود.

او بعدها گفت که به مأموریت‌های فضایی علاقه‌ قلبی نداشته و هدفش به‌عنوان افسر نیروی هوایی، کمک به ایالات‌ متحده‌ در نبرد با شوروی طی جنگ سرد بوده است.

در کنار بورمن، جیمز لاول که در مأموریت‌ جمینای- 7 در کنار او حضور داشت، انتخاب شد. لاول طی جمینای- 12 هم به فضا رفت. او به‌عنوان جایگزین مایکل کالینز انتخاب شد که به‌دلیل جراحی زمین‌گیر شده‌ بود.

در‌نهایت هم ویلیام آندرس به‌عنوان عضو سوم آپولو- 8 انتخاب شد. از آنجایی که ماه‌نشینی وجود نداشت که آندرس آن را هدایت کند، به‌عنوان مهندس پرواز و عکاس رسمی مأموریت‌ انتخاب شد.

پرتاب

در 21 دسامبر 1968 موشک ساترن- 5 بدون هیچ‌گونه مشکل اساسی از زمین برخاست. پس از اینکه مرحله سوم راکت به‌همراه فضاپیما جدا شد، ماژول فرماندهی برای مدت نود دقیقه در مدار 16 کیلومتری زمین حمل شد. دو ساعت و 38 دقیقه پیش از اینکه فضاپیما در مسیر حرکت به سمت ماه قرار بگیرد، مرکز کنترل مأموریت به‌دقت درحال بررسی و مسافت‌سنجی بوستر و فضاپیما بود.

پس از دو ساعت و 44 دقیقه و 30 ثانیه پرواز، موتور مرحله سوم راکت بار دیگر روشن شد و توسط کنترل کامپیوتر زمینی هدایت شد تا آپولو- 8 در مسیر ماه قرار بگیرد. فضاپیما با سرعتی بیشتر از هر آنچه که تاکنون بشر تجربه کرده‌ بود، درحال حرکت بود. به این ترتیب سه فضانورد برای اولین‌بار بیشتر از هر فرد دیگری در جهان از سیاره ما فاصله گرفتند.

سه روز پس از آغاز سفر، فضانوردان توانستند با موفقیت به مدار ماه برسند و در آن قرار بگیرند. این فرایند چهار دقیقه طول کشید که به گفته سرنشینان طولانی‌ترین چهار دقیقه تمام تاریخ بود.

اهداف و دستاوردهای آپولو- 8

با وجود اینکه ظاهراً هدف آپولو- 8 رسیدن به مدار ماه بود، شکست شوروی و فرود روی ماه قبل از روس‌ها بر این امر اولویت داشت. هدف آپولو در درجه اول قطعاً اکتشاف، ماجراجویی یا علم نبود، بلکه در‌واقع پیروزی در جنگ سرد بود.

عکاسی از مناطق استوایی ماه یکی از کارهایی بود که در این مأموریت‌ انجام گرفت. البته بخشی از ماه که به سمت زمین قرار دارد، قبلاً بارها مورد عکاسی قرار گرفته‌ بود. این کار به‌واسطه ارسال ماهواره‌ها و مدارگردهایی به دور مدار ماه انجام شده‌ و نتایج رضایت‌بخشی به‌دست آمده‌ بود.

عکاسی نزدیک از ماه و بررسی آن، مکان بعدی برای فرود مأموریت‌های آینده آپولو را ممکن می‌کرد. این تصاویر و اندازه‌گیری‌ها همچنین می‌توانستند به دانشمندان در طراحی مدار گردش فضاپیما کمک کنند که به‌دلیل میدان گرانشی غیریکنواخت ماه هنوز دچار مشکلاتی بودند.

آپولو- 8 بیست ساعت و به تعداد 10 بار به‌دور ماه گردش کرد. در چهارمین گردش، فضاپیما چرخشی کرد و فضانوردان موفق شدند اولین دید به زمین در‌حال طلوع در افق را داشته باشند.

در طول گردش فضاپیما، فضانوردان از طریق پخش تلویزیونی، برنامه شب کریسمس را اجرا کردند و ده آیه از بخش سفر پیدایش کتاب مقدس را خواندند. این پخش، رکورد پربیننده‌ترین برنامه تلویزیونی تاریخ در آن عصر را به خود اختصاص داد. تخمین زده‌ می‌شود که برنامه کریسمس از فضا را یک میلیارد نفر به‌طور زنده یا با تأخیر تماشا کرده‌ یا از رادیو شنیده‌ باشند.

آپولو- 8 مسیر را برای آپولو- 11 هموار ساخت تا هدف جان اف. کندی، رئیس‌جمهور وقت آمریکا مبنی بر فرود انسان روی ماه قبل از پایان دهه 60 میلادی، عملی شود.

پایان مأموریت

فضانوردان تنها دو ساعت و نیم بعد از ارسال پیام تبریک سال نو باید برای بازگشت به خانه آماده می‌شدند. آن‌ها به این منظور باید مانوری را برای قرارگیری در مسیر زمین انجام می‌دادند و این عملیات از زمانی که فضاپیما در پشت ماه قرار داشت، آغاز می‌شد.

در 27 دسامبر و بعد از دو روز بی‌حادثه، سرنشینان آماده ورود مجدد به جو زمین شدند. کامپیوتر ورود مجدد را کنترل می‌کرد و سرنشینان پشت فضاپیما را به سمت زمین تنظیم کردند. اگر کامپیوتر از کار می‌افتاد، بورمن هدایت را در اختیار می‌گرفت. اما تا پیش از این هرگز یک فضاپیمای سرنشین‌دار با سرعت بین‌سیاره‌ای وارد جو زمین نشده‌ بود. آیا آپولو- 8 از پس این شرایط برمی‌آمد؟

با کنترل کامپیوتر و آمادگی بورمن برای به‌دست‌گرفتن کنترل، فضاپیما مانوری را انجام داد تا سرعتش در اتمسفر کم شود. طراحی آیرودینامیک ویژه کپسول موجب شد مقداری از سرعتش کاهش پیدا کند، اما در داخل آن شرایط برای فضانوردان چندان راحت نبود. سه فضانورد در داخل نیرویی معادل با شش برابر جاذبه را تحمل می‌کردند.

43 دقیقه بعد، اولین غواص نیروی دریایی ایالات متحده از راه رسید. 55 دقیقه بعد از آن فضانوردان آپولو- 8 روی عرشه ناو هواپیمابر با جشن و پایکوبی مواجه شدند.

فضاپیمای آپولو- 8 اکنون در موزه علم و صنعت شیکاگو قرار دارد که همراه آن وسایل شخصی لاول و لباس فضایی بورمن نیز قرار دارند. لباس فضایی جیم لاول در آپولو- 8، در مرکز ملاقات مرکز تحقیقات گلن ناسا و لباس فضایی بیل آندرس نیز در موزه علم لندن در انگلستان است.