رئیس هیئت‌مدیره «همکاران سیستم» در مصاحبه با دیجیاتو: تا دو سال دیگر سرویس ابری هوش مصنوعی عرضه می‌کنیم

«همکاران سیستم» جزو شرکت‌های پیشگام درزمینه به‌کارگیری رایانش ابری در ایران است و از حدود ۸ سال پیش و زمانی که مفهوم رایانش ابری و کلاد چندان در کشور شناخته‌شده نبود، انتقال سرویس‌ها و نرم‌افزارهای خود به ابر را آغاز کرد. این شرکت در سال‌های اخیر یک گام دیگر نیز در این زمینه برداشت و شرکت «ابرآمد» را برای ارائه خدمات ابری به سایر کسب‌وکارها و سازمان‌ها تأسیس کرد. «مانی قاسمی» در گفت‌وگویی اینستاگرامی با «فرید فولادی»، رئیس هیئت‌مدیره همکاران سیستم، در مورد رایانش ابری، وضعیت آن در ایران و همچنین برنامه‌های همکاران سیستم در این زمینه صحبت کرده است.

فولادی در این گفت‌وگو همچنین خبرهای تازه‌ای را با دیجیاتو در میان گذاشت؛ این شرکت نخستین دیتاسنتر خود را تأسیس کرده و به ارائه سرویس‌های ویژه هوش مصنوعی ظرف یکی، دو سال آینده فکر می‌کند. در ادامه مشروح گفت‌وگوی فولادی با دیجیاتو را می‌خوانید.

برای شروع گفت‌وگو، بد نیست تعریفی ابتدایی از رایانش ابری ارائه دهید و بگویید چرا در دنیا این‌چنین اهمیت پیدا کرده است؟

در تعریف ساده، رایانش درواقع به‌معنای به‌اشتراک‌گذاشتن منابع و کامپیوترها با دیگران روی یک محیط است تا آن‌ها بتوانند به‌صورت اشتراکی از این منابع استفاده کنند. به‌جای اینکه منابع لازم مثل سی‌پی‌یو، هارد، رم و... را خودمان بخریم، می‌توانیم از منابع اشتراکی استفاده کنیم. با توجه به اینکه مبحث شبکه در دنیا بسیار پیشرفت کرده و شرایط آن خوب است، این‌ها را یکجا گذاشته‌اند و آن را به اشتراک می‌گذارند تا دیگران از آن استفاده کنند و این استفاده اشتراکی یک‌سری مزایا به‌وجود می‌آورد که ازجمله آن رایانش ابری است. البته این یک تعریف عمومی از رایانش ابری است. یادمان باشد که رایانش ابری محدود به کامپیوتر نیست، بلکه به نرم‌افزار، پلتفرم‌ها و هرآنچه که از آی‌تی می‌توان به اشتراک گذاشت، مربوط می‌شود و دیگران به‌اندازه‌ای که لازم دارند، می‌توانند در بستر کلاد از آن استفاده کنند.

با توجه به پیشرفتی که در جهان درزمینه رایانش ابری به‌وجود آمده، در ایران وضعیت رایانش ابری چگونه است؟ آیا از مهاجرت به ابر استقبال می‌شود؟

در ابتدا بگویم که یک وجه رایانش ابری، وجه ‌تکنولوژی است که باعث شده شما بتوانید منابع اشتراکی در اختیار بگذارید. اما وجه دیگر آن، وجه کسب‌وکاری و کاربردی آن است که تحول بزرگی را به‌وجود آورده و موضوع اصلی کلاد همین تحول بزرگ است. درواقع کلاد تنها یک فناوری مثل موبایل و... نیست، بلکه یک تحول است.

ما درحال‌حاضر نیز از کلاد، حتی از کلادهای خارجی، به‌کرات استفاده می‌کنیم؛ از گوگل روی گوشی‌های‌مان گرفته تا مایکروسافت یا دراپ باکس و... همه این‌ها پایه و اساسشان کلاد است. از طرفی، در داخل کشور نیز سرویس‌هایی که داریم و استفاده می‌کنیم، به مدد کلاد در اختیار ما قرار گرفته است و اگر مفهوم کلاد نبود، نمی‌شد این‌ها را هم در اختیار گذاشت. پس از این مفهوم در ایران نیز استفاده می‌کنیم. اما اگر سؤال این است که استفاده مناسبی از آن می‌کنیم یا به‌اندازه کافی به‌سمت آن مهاجرت کرده‌ایم یا نه، پاسخ منفی است. اگرچه به نظر من مهاجرت به کلاد آغاز شده و با سرعت هم پیش خواهد رفت. درعین‌حال ما محدودیت‌هایی در این مهاجرت داریم که باید درنظر گرفته شوند.

به‌صورت ملموس‌تر توضیح می‌دهید که در ایران وضعیت به چه شکل است؟

صرف‌نظر از کاربرد‌های شخصی رایانش ابری، اگر سؤال این است که رایانش ابری به ایران آمده است یا خیر، دو عامل را باید درنظر بگیریم؛ عامل اول این است که سرویس‌های رایانش ابری در داخل کشور ارائه ‌شود. در این مورد می‌توان گفت که سرویس‌های رایانش ابری کم‌وبیش ارائه شده است و برخی شرکت‌ها در این زمینه فعال هستند. عامل دوم هم این است که ما برای حرکت به‌سمت کلاد قانع شویم؛ یعنی کسب‌وکارهایی که تا حالا منابع لازمشان را خریداری می‌کردند، حاضر باشند که اطلاعاتشان را به ابر منتقل کنند.

در دنیا برای بررسی میزان استفاده از ابر، این موضوع را درنظر می‌گیرند که چقدر اطلاعات مهم و حساس شرکت‌ها و سازمان‌های هر کشور روی ابر قرار گرفته است. این شاخص به ما نشان می‌دهد که چقدر به‌سمت رایانش ابری حرکت کرده‌ایم. حالا اگر این شاخص را مبنا قرار دهیم، به نظر من فاصله جدی در مهاجرت به ابر با دنیا داریم. اما خود ما حداقل سه هزار مشتری برای این خدمات داریم که نشان می‌دهد حرکت شروع شده است. اینکه سه هزار شرکت حاضرند داده‌هایشان را روی ابر ببرند و به‌جای خریدن نرم‌افزار از سرویس نرم‌افزار به‌عنوان خدمت (SaaS) استفاده کنند، نشان می‌دهد که حرکت کشور در این زمینه آغاز شده است.

برآوردهای ما نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۲۵، حدود ۷۵ درصد داده‌های سازمان‌ها در جهان روی ابر قرار می‌گیرد. این برآورد نشان می‌دهد که ما در این زمینه عقب‌ماندگی زیادی داریم. هنوز هم در ایران کسانی هستند که عقیده دارند باید کامپیوترها و منابعشان کنار دستشان باشد. شاید هم نمی‌دانند نگهداری دیتا روی کامپیوتر با استفاده از رایانش ابری و استفاده از مزایای آن، چه تفاوتی دارد.

رایانش ابری چه مزایایی ایجاد می‌کند؟

ابتدا باید بدانیم که وقتی می‌گوییم اطلاعات و داده‌ها مهم هستند، منظورمان فقط داده‌های سازمان‌های بزرگ نیست؛ بلکه هر کسب‌وکاری در هر اندازه‌ای، داده‌های بسیار مهمی دارد. این‌طور نیست که اگر کسب‌وکاری کوچک باشد، داده‌هایش هم بی‌اهمیت باشد. این داده‌های مهم را باید به‌عنوان دارایی سازمان‌ها ببینیم که باید در جایی نگهداری شود. اگر این داده‌ها روی سیستمی که خریداری کرده‌ایم نگهداری شود، وضعیت آن‌ها چگونه است و چقدر قابل استفاده خواهند بود؟ در جواب می‌توان گفت که این داده‌ها از یک لحاظ امنیت ندارند، همیشه در دسترس نیستند و هزینه‌ مترتب آن نیز از جنس هزینه سرمایه‌ای (CAPEX) است؛ زیرا اگر سیستم و داده‌ها از این بروند، سازمان ناچار باید دوباره سیستم تهیه کند و داده‌ها را در آن ذخیره کند و البته که هزینه فقط به خرید سخت‌افزار و سرور محدود نمی‌شود.

در مقابل، ازجمله مزایای رایانش ابری می‌توان به این موارد اشاره کرد:

استفاده از ابر به هزینه سرمایه‌ای بزرگی نیاز ندارد؛ نیاز نیست در ابتدا هزینه هنگفتی انجام شود، بلکه پرداخت هزینه به‌صورت تدریجی و به‌اندازه استفاده از منابع خواهد بود. به‌این‌ترتیب انعطاف هم وجود دارد و می‌توان استفاده از منابع را درصورت لزوم کاهش داد که درنتیجه هزینه‌ها هم کاهش می‌یابد.

همچنین منابعی که تهیه و از آن‌ها استفاده می‌شود، به‌صورت ۷ در ۲۴ (هفت روز هفته و ۲۴ ساعته) از هر کجای دنیا در اختیار کاربر قرار می‌گیرند. فرض کنید سروری خریده‌ و تجهیز کرده‌اید و حالا می‌خواهید از خانه با آن کار کنید. برای این کار به اینترنت و آی‌پی معتبر نیاز دارید. اما با آی‌پی معتبر، هکرها هم به‌سراغ شما می‌آیند؛ بنابراین باید فایروال بخرید و شخصی آن را برای شما تنظیم کند. اما فایروال هم به‌تنهایی کافی نیست و مسائلی مانند امنیت سیستم‌عامل و به‌روزرسانی پیوسته کامپیوتر هم وجود دارد. به‌این‌ترتیب هزینه بسیار زیادی متحمل می‌شوید و هیچ‌کدام از اهدافتان نیز محقق نشده است. درصورتی‌که با انتقال همین داده‌ها به ابر، می‌توانید از هر جای دنیا و در هر زمانی به آن‌ها دسترسی داشته باشید، درحالی‌که امنیت آن‌ها نیز بر عهده کسی است که سرویس را در اختیارتان گذاشته. امنیت هم تنها به این معنی نیست که هکرها نتوانند به اطلاعات دسترسی داشته باشند، بلکه امنیت یعنی داده‌ها پاک نشوند، همیشه در دسترس باشند و خیالمان راحت باشد که این داده‌ها در جای مطمئنی هستند. پس با رایانش ابری، امنیت برقرار می‌شود، هزینه‌ها متعارف شده و مقیاس‌پذیری ایجاد می‌شود.

به موضوع امنیت اشاره کردید؛ شاید سمت دیگر ماجرا، یعنی خدمات‌گیرنده هم این دغدغه را داشته باشد که اگر دیتا دست خودش باشد، خیالش راحت‌تر است تا اینکه نداند دیتا دست چه کسی است. به‌نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین دلایلی که مهاجرت به‌سمت ابر صورت نگرفته، همین است. چقدر می‌توان به سرویس‌دهنده‌ای مثل همکاران سیستم در این زمینه اعتماد کرد؟

کسانی به‌سادگی متقاعد می‌شوند و به ما مراجعه می‌کنند که یک بار دیتایشان را از دست داده‌اند. زمانی که از امنیت حرف می‌زنیم، معمولاً فقط موضوع دسترسی به ذهنمان می‌رسد که چه کسی به داده‌های من دسترسی دارد. هر سرویس‌دهنده کلاد تضمین می‌دهد که به داده‌های شما دسترسی نخواهد داشت و واقعاً هم دسترسی ندارد؛ یعنی نمی‌تواند به‌راحتی به آن دسترسی پیدا کند، ضمن اینکه شما می‌توانید قاعده‌های خود را برایش تنظیم کنید. دوماً سرویس‌دهنده کلاد زمانی می‌تواند به داده‌های شما دسترسی داشته باشد که تعهد داده باشد – که قطعاً بهتر از این است که هکرها به آن دسترسی داشته باشند. اما اصل امنیت آن است که داده‌ها از بین نروند و همیشه در دسترس باشند.

خوشبختانه اعتبار برند همکاران سیستم سبب شده است که سازمان‌ها و دیگران به‌راحتی به ما اعتماد کنند و دیتایشان را به ما بسپارند. همان‌طور که گفتم، سه هزار شرکت نرم‌افزاری از سرویس یا نرم‌افزاری که به‌عنوان خدمت خریده‌اند، استفاده می‌کنند. وقتی مشتری راهکارهای ابری (Cloud Solution) ما را می‌خرد، می‌تواند از هر کجای دنیا از سرویس‌ها استفاده کند. علاوه‌براین، خودش می‌تواند دسترسی‌ها را محدود کند؛ مثلاً بگوید از یک‌سری نقاط خاص دسترسی به سرورها مسدود شود یا از نقاط خاصی به داده‌ها دسترسی داده شود. حتی ما دسترسی بچه‌های پشتیبانی به داده‌های مشتری را قطع کرده‌ایم؛ یعنی تیم پشتیبانی نیز به دیتاهای مشتری دسترسی ندارد. اتفاق جالب آنکه ما دو، سه سال پیش فکر می‌کردیم که احتمالاً مشتری‌های متوسطی که اطلاعاتشان چندان نگرانشان نمی‌کند به‌سمت کلاد می‌آیند، اما دیدیم که مشتریانی که آنلاین‌‌بودن برایشان بسیار مهم و حیاتی است، مانند شرکت‌های پخش که ساعت ۴ صبح بارگیری می‌کنند و شرکت‌هایی مثل خرده‌فروشی‌ها که درلحظه کار می‌کنند، به‌راحتی به ابر مهاجرت می‌کنند.

احساس من این بود که استقبال کسب‌وکارهای کوچک از کلاد بیشتر باشد؛ اما براساس توضیح شما، سازمان‌های بزرگ چون آنلاین ‌بودن برایشان مهم است، استقبال بیشتری نشان می‌دهند.

درواقع این موضوع به بلوغ سازمان، بلوغ تیم آی‌تی آن و به نگاه آن‌ها به آی‌تی برمی‌گردد. ما در سازمان‌های بزرگ با تعبیر معکوسی از مزیت‌های کلاد مواجه می‌شویم. سازمان‌های بزرگ می‌گویند که ما آن را خودمان ایجاد می‌کنیم، تمام هزینه‌ها را انجام می‌دهیم و نیروی آی‌تی متخصص هم داریم. در گذشته، سازمان‌ها زمانی مجبور بودند تمام این امکانات را داشته باشند، اما آیا الان هم مجبورند همه این‌ها را تأمین کنند و هزینه‌های آن را بپردازند؟ آیا تیم سازمان با تیم شرکت ارائه‌دهنده خدمات ابری که ۷۰ یا ۱۰۰ نفر متخصص دارد، مساوی است؟ آیا در سازمان‌های بزرگ می‌توانند SOC راه بیندازند و ۷ در ۲۴ امنیت را برقرار کنند؟ کلاد پروایدرها (سرویس‌دهندگان کلاد) همه این خدمات را ارائه می‌دهند. خود ما یک تیم ۵ نفره داریم که ۷ در ۲۴ مانیتور می‌کنند. اگر سازمانی بخواهد ساختاری مشابه یک شرکت ارائه‌دهنده ابر ایجاد کند، باید هزینه گزافی را متقبل شود. اما ایجاد این ساختار برای شرکت‌های ابری به‌صرفه است؛ زیرا منابع را بین مشتریان متعدد به اشتراک می‌گذارند.

در صحبت‌هایتان به مدیران آی‌تی اشاره کردید. فکر می‌کنم مدیران آی‌تی، به‌خصوص در شرکت‌های کوچک‌تر، ترجیح می‌دهند که مباحث آی‌تی به‌صورت داخلی انجام شود تا به‌نوعی وابستگی سازمان به آن‌ها بالا برود. آیا این برداشت درست است؟

ممکن است علت این نباشد که بخواهند وابستگی به خودشان بالا برود؛ شاید از سر دلسوزی برای سازمانشان این‌طور عمل می‌کنند تا خودشان ناظر بر کار باشند. اتفاقاً این تفکر در سازمان‌های بزرگ‌تر رایج‌تر است. چون مدیران آی‌تی در کشور ما نگاه زیرساختی و شبکه‌ای قوی‌تری نسبت به نگاه نرم‌افزاری دارند و طبیعی است که از این منظر به منافع سازمان خودشان می‌پردازند. ولی پیشنهاد می‌کنم که مهندسین آی‌تی از زاویه تداوم خدمات، امنیتی که رایانش ابری برای سازمانشان به ارمغان می‌آورد و نیز آسایش خودشان به موضوع توجه کنند. در این صورت قطعاً به رایانش ابری روی می‌آورند و زمان و انرژی و توانشان را صرف کارهای مهم‌تری مانند تحلیل داده‌ها، استفاده بهینه از نرم‌افزارها، به‌کارگیری هوش مصنوعی و کارهایی از این قبیل خواهند کرد.

با توجه به اتفاقاتی که طی چند سال اخیر برای اینترنت افتاده و دسترسی مدام قطع می‌شود، این موضوع من را به‌عنوان مدیر یک کسب‌وکار نگران می‌کند که بخواهم از رایانش ابری استفاده کنم و وابستگی بالایی به این سیستم داشته باشم؛ در این مواقع و درصورت قطع اینترنت هم می‌توان به دیتاها در کلاد دسترسی داشت؟

این قطعاً نگرانی به‌جایی است. اگر اینترنت قطع شود، چه می‌شود؟ اول باید توضیح دهیم که سرورها کجا هستند؛ سرورها داخل ایران هستند، پس اصولاً وابستگی به اینترنت نداریم و این سرویس‌ها روی شبکه داخل کشور قرار می‌گیرند. پس قطع‌شدن اینترنت مساوی با قطع‌شدن اتصال شما به دیتاسنتر نیست. زمانی اتصال به دیتاسنتر قطع می‌شود که رینگ فیبر کشور قطع شود. در این صورت بانک‌ها و باقی کسب‌وکارها نیز قطع می‌شوند. ولی تجربه‌ای که الان وجود دارد، این است که قطع‌شدن شبکه داخلی بسیار کم اتفاق می‌افتد. درست است که اینترنت مسائل خاص خود مثل فیلترینگ را دارد، اما شبکه داخلی محدودیت ندارد. سرورهای ما روی شبکه داخلی هستند و خیالمان راحت است که تا زمانی که بانک‌ها مشغول به فعالیت هستند، ما نیز فعال خواهیم بود.

درباره ابرآمد صحبت کنیم که برند شما در حوزه رایانش ابری است. وضعیت ابرآمد چگونه است؛ چند مشتری دارد و چه جایگاهی برای آن در همکاران سیستم متصور هستید؟

یک استراتژی در همکاران سیستم وجود دارد که از سال ۹۸ مبنای کار و زندگی همکاران سیستم بوده است. ما از سال ۹۵ کارکردن روی رایانش ابری را آغاز کردیم. درواقع در سال ۹۵ برای اولین‌بار «راهکاران» را روی کلاد ارائه کردیم. می‌دانستیم که دنیا به این سمت می‌رود، اما نمی‌دانستیم که ما با چه سرعتی و یا با چه شیبی می‌توانیم به این سمت حرکت کنیم. از ۹۵ تا ۹۸ تست کردیم و در سال ۹۸ توانستیم به استراتژی «Cloud First» برسیم؛ یعنی همه‌چیز روی کلاد برود. این استراتژی از سال ۹۸ تاکنون در همکاران سیستم دنبال می‌شود و امیدوارم طی چند سال آینده، همه‌چیز همکاران سیستم را روی ابر ببریم. در سال ۹۸ که به این نتیجه رسیدیم، اولین سؤال این بود که زیرساخت را چطور تأمین کنیم؟ در آن زمان به‌سراغ شرکت‌هایی رفتیم که در ایران سرویس می‌دادند؛ اما به این نتیجه رسیدیم که باید خودمان زیرساخت‌ها را تأمین کنیم و درواقع شرکتی تأسیس کنیم که این زیرساخت‌ها را تأمین ‌کند. پس از تأمین زیرساخت‌ها، به این فکر کردیم که چرا آن‌ها را در اختیار مشتریان نگذاریم؟ همچنین فکر کردیم که اگر استراتژی ما Cloud First است، چرا مشتریان همکاران سیستم نباید چنین راهبردی داشته باشند؟ این راهبرد درنهایت منجر به تأسیس شرکت ابرآمد شد تا بتوانیم زیرساخت را قوت ببخشیم و آن را به مشتریانمان هم تعمیم بدهیم. برای ما در این زمینه، کیفیت اصل اول بود. داده‌‌های مشتریان همکاران سیستم، داده‌‌های حساسی است، پس بهترین کیفیت باید به آن‌ها ارائه شود. البته این ایده‌آل هزینه‌های خاص خودش را هم داشت و ما هم پذیرفتیم که این هزینه‌ها را پرداخت کنیم. البته مسیری که از سال ۹۸ تا ۱۴۰۰ در ابرآمد طی کردیم چندان مناسب نبود؛ اما از ۱۴۰۰ تاکنون، ابرآمد وضعیت روبه‌رشدی داشته و اکنون ۶۰ نفر پرسنل دارد که همه متخصص هستند. ما در ابرآمد حدود ۴ یا ۵ هزار ماشین‌مجازی داریم که در دیتاسنتر ما کار می‌کنند. از طرف دیگر، به مشتریان که عمدتاً سازمان‌های بزرگ هستند، سرویس می‌دهیم. همچنین درحال‌حاضر ۴۰۰-۳۰۰ مورد از مشتری‌ها نیز هستند که نرم‌افزارهای متنوع یا حتی نرم‌افزارهایی را که از همکاران سیستم خریده‌اند، به ابرآمد آورده‌اند و از سرویس‌های ما استفاده می‌کنند. از نظر من، مهم‌ترین کار این است که سرویس مدیریت‌شده به آن‌ها ارائه می‌دهیم؛ یعنی آنتی‌ویروس، کنترل امنیت، بکاپ و... ، همه را خودمان برایشان انجام می‌دهیم تا شرکت‌ها هیچ دغدغه‌ای در این زمینه‌ها نداشته باشند.

از سوی دیگر، ما با سرمایه‌گذاری که در دو سال اخیر انجام داده‌ایم، دیتاسنتر خودمان را تأسیس کرده‌ایم که فکر می‌کنم تا یک یا دو ماه دیگر می‌توانیم سرویس‌دهی در این دیتاسنتر را آغاز کنیم.

تاکنون چقدر روی ابرآمد هزینه کرده‌اید؟

بهتر است نامش را سرمایه‌گذاری بگذاریم. ما برای راه‌اندازی دیتاسنتر تاکنون بیش از ۲۵۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری کرده‌ایم. شرکت ابرآمد هم یک سرمایه ۱۱۰ میلیارد تومانی صرف خرید تجهیزات کرده است که درنظر داریم این تجهیزات را افزایش دهیم. البته هنوز خیلی جای کار وجود دارد و این‌ها سرمایه‌گذاری‌های اولیه هستند. مطمئناً سرمایه‌‌گذاری‌های بیشتری نیز در آینده خواهیم داشت.

چشم‌اندازتان برای ابرآمد چیست؟ فکر می‌کنید چقدر به تزریق سرمایه نیاز داشته باشد تا به چیزی که مدنظر شماست تبدیل شود؟

در پاسخ می‌توان گفت که هیچ‌وقت نیاز به سرمایه تمام نمی‌شود. ما هر سال به منابع بیشتری نیاز داریم و مشتری بیشتری خواهیم داشت؛ بنابراین ابرآمد به ماشین‌های بیشتر و درنتیجه سرمایه‌گذاری بیشتری نیاز خواهد داشت. به‌این‌ترتیب سرمایه‌گذاری ما مستمر خواهد بود. ما به آینده ابرآمد بسیار خوش‌بین هستیم. فکر می‌کنیم ابرآمد به چندصد میلیارد تومان سرمایه‌گذاری بیشتر نیاز دارد. ما حتی به دیتاسنترهای بعدی‌مان فکر می‌کنیم و بسیار خوش‌بین هستیم که روزی ابرآمد خود بخشی از کسب‌وکار همکاران سیستم را تشکیل دهد؛ چرا که پتانسیل بالایی در بازار وجود دارد که بتوانیم سرویس‌های رایانش ابری را به سازمان‌ها ببریم.

دوست دارم به یک نکته مهم اشاره کنم که در بسیاری از اوقات مغفول می‌ماند. زمانی که در مورد رایانش ابری صحبت می‌کنیم، ذهنمان به‌سمت به‌اشتراک‌گذاری سی‌پی‌یوها می‌رود. اگرچه این یک کاربرد رایانش ابری محسوب می‌شود، اما رایانش ابری جنبه بسیار مهم دیگری هم دارد. یادمان باشد که برخی از سرویس‌ها در رایانش ابری وجود دارند که آن‌ها را جز با رایانش ابری نمی‌توان ارائه کرد؛ سرویس‌هایی مانند هوش مصنوعی. منابعی که هوش مصنوعی نیاز دارد، هم گران‌قیمت است و هم بسیار محدود و خاص و اینکه هر شخصی بتواند در شرکتش چنین منابعی را تأمین کند، امکان‌پذیر نیست. برای این کار به ابر و آموزش مدل هوش مصنوعی با حجم بزرگی از داده‌ها نیاز است. ازجمله سرویس‌های دیگری که بدون وجود رایانش ابری ممکن نبود، می‌توان به تاکسی‌های اینترنتی اشاره کرد. همچنین ارائه ERPهای هوشمند که از استراتژی‌های رو‌به‌جلو ماست، بدون کلاد ممکن نیست. به همین دلیل است که کلاد تحول‌بخش فرایندهای سازمانی است؛ زیرا زیرساختی را فراهم می‌کند تا شرکت‌ها بتوانند کارهایی را انجام دهند که تا‌به‌حال انجام نداده بودند.

آیا در آینده، ابرآمد سرویسی مشخصاً برای هوش مصنوعی به کلاینت‌ها ارائه خواهد داد؟

بله؛ این موضوع‌ها را درنظر داریم. ما معمولاً در ابتدا سرویس‌ها را برای خودمان ارائه می‌دهیم تا آن‌ها را بررسی و پایدار کنیم. اما پیش از آن، گام دوم ما بعد از ارائه سرویس‌های مدیریت‌شده که تا به امروز داشته‌ایم، این است که بتوانیم «ابر عمومی خویش‌یار» (Public Cloud Self Service) را نیز به سازمان‌ها و شرکت‌ها ارائه دهیم. بعضی از سازمان‌ها شاید مایل باشند که خودشان یک دیتاسنتر مجازی داشته باشند و خودشان آن را پیش ببرند. تا سال آینده این سرویس را نیز به بازار عرضه خواهیم کرد. همچنین امیدوارم که تا دو سال آینده بتوانیم سرویس‌های هوش مصنوعی را کم‌کم توسعه داده و به بازار ارائه دهیم.

همکاران سیستم از قدیمی‌ترین شرکت‌های خصوصی حوزه فناوری در ایران محسوب می‌شود که سال‌هاست که در بورس حضور دارد. بسیاری از مشتریان شما سازمان‌های بزرگ دولتی هستند. آیا باید انتظار خاصی از حاکمیت داشت که به مجموعه‌هایی که خدمات ابری را در اختیار بازار می‌گذارند، شتاب دهد؟

درواقع اولین نیاز ما برقراری ارتباط است. اگر دولت و حاکمیت واقعاً می‌خواهد کاری در این زمینه انجام دهد، باید این ارتباط را قوی کند. هرچه ارتباط قوی‌تر باشد، سرمایه‌گذار بیشتر ترغیب می‌شود که سرمایه‌گذاری کند. دومین مورد بحث رگولاتوری برای سرویس‌دهنده‌های ابری است؛ نه به‌معنای دخالت، بلکه به‌معنای تسهیل‌؛ برای اینکه بتوانند کار کنند و سرویس‌هایشان را به بازار ارائه دهند. اگر می‌توانستیم بشماریم که چند سرور HP در ایران وجود دارد که استفاده از آن‌ها در حد زیر ۱۵ درصد است و برای تهیه آن‌ها میلیون‌ها دلار هزینه شده و برق مصرف می‌کنند، می‌فهمیدیم که مزیت کلاد چقدر برایمان زیاد است. درواقع سرمایه‌ای در این سازمان‌ها خوابیده که بسیار مستهلک‌شونده است.

اگر ما درنهایت به این نتیجه برسیم که استفاده از رایانش ابری فراگیر شده و مورد پذیرش بالایی قرار گرفته است، این موضوع چه تأثیری بر حرکت صنعت فناوری در ایران خواهد داشت؟

بررسی‌های علمی در دنیا انجام شده است مبنی بر اینکه کلاد چطور به کشورهای درحال‌توسعه کمک می‌کند و چه مزیت‌هایی برای آن‌ها دارد؛ اول آنکه می‌تواند فاصله فناورانه بین آن‌ها با کشورهای توسعه‌یافته را کم کند؛ چرا که کشورهای درحال‌توسعه می‌توانند از سرویس‌های کشورهای توسعه‌یافته استفاده کنند. دوم بحث هزینه است که کشور درحال‌توسعه می‌تواند به‌جای اینکه زیرساخت‌ها را خودش درست کند، از زیرساخت‌هایی که در آن سمت دنیا وجود دارد استفاده کند. سومین موردی که رایانش ابری با خود به ارمغان می‌آورد، تسهیل و سرعت‌بخشیدن به نوآوری است. به عنوان مثال، یک شرکت استارتاپی می‌تواند با صرف هزینه کمی، کارش را با استفاده از ابر شروع کند و چون خاصیت مقیاس‌پذیری وجود دارد، می‌تواند مقیاسش را هر زمان که خواست، بزرگ کند. ما در ایران به‌دلیل محدودیت‌هایی که داریم، همه این مزیت‌ها برایمان فراهم نیست؛ حداقل می‌توانیم زیرساخت‌های خودمان را درست کنیم و توسعه دهیم و به شرکت‌ها و سازمان‌ها پروبال دهیم تا دیتاسنتر خوب درست کنند.

ویدیوی مصاحبه دیجیاتو و رئیس هیئت‌مدیره همکاران سیستم در مورد آینده رایانش ابری در ایران