تفاوت voip و سانترال در سیستم‌های تلفن تحت شبکه

صاحبان کسب و کار اخیرا در جهت بهبود ارتباطات خود با مشتریان به طور مداوم با واژه‌های سانترال و voip برخورد کرده و به دنبال یافتن تفاوت‌های این دو سرویس بوده‌اند. قبل از هرچیز باید بدانیم که در اساس، نمی‌توان یک مرکز سانترال را با یک سرویس VOIP مقایسه نمود؛ زیرا این دو مفهوم در عمل با هم متفاوت می‌باشند. به عبارتی دیگر مراکز سانترال با یکی از کاربردهای VOIP قابل مقایسه است. بیایید نگاهی دقیق، موشکافانه و در عین همراه با بیانی ساده به تفاوت VOIP با سانترال داشته باشیم:

انواع مراکز تلفن

همانطور که می‌دانید؛ شرکت‌های تجاری و ادارات، برای دسترسی به ارتباطات تلفنی و خطوط داخلی متعدد، احتیاج به راه اندازی یک مرکز تلفن در داخل ساختمان شرکت یا اداره خود دارند. این مرکز تلفن " PBX " نامیده می‌شود که مخفف " Private Branch Exchange " می‌باشد. در واقع " PBX " مانند یک مخابرات محلی عمل کرده و باعث می‌شود؛ کارمندان یک مجموعه به طور مشترک از خطوط شهری شرکت استفاده نمایند. به کمک این مرکز تلفن، دیگری لزومی به خرید یک خط شهری به ازای هر کارمند نخواهد بود. " PBX " را در ایران با نام سانترال می‌شناسند که به دو روش قابل پیاده سازی است : " PBX " یا سانترال سخت افزاری و " PBX " یا سانترال نرم افزاری.

مرکز تلفن سخت افزاری نیاز به یک دستگاه سانترال و لوازم جانبی از قبیل کارت‌ها و تلفن‌ سانترال دارد. در حالی که مراکز تلفن نرم افزاری ، از تکنولوژی انتقال صدا در بستر شبکه استفاده می‌کند. پس در ادامه این مقاله منظور از سانترال همان نوع سخت افزاری می‌باشد و VOIP نماد یک " PBX " نرم افزاری است.

از آنجایی که واژه سانترال در کشورمان و حتی در میان برخی از متخصصین، برای مرکز تلفن سخت افزاری به کار می‌رود، برخی گمان می‌کنند که VOIP رقیب سانترال بوده و باید در مقابل یکدیگر قرار بگیرند. در حالی که VOIP یک پروتکل است که با توجه به ماهیت آن، رقیبی برای پروتکل‌های ارتباطات تلفنی سنتی به شمار می‌رود. این در حالیست که سانترال تنها یک مرکز تلفن است که در داخل ادارات و شرکت‌ها راه اندازی می‌شود. هیچکدام از واژه‌های VOIP و سانترال در معنی درست خود به کار نمی‌روند و صرفا در میان مردم، مصطلح شده‌اند

VOIP چیست؟

واژه VOIP مخفف عبارت " Voice Over Internet Protocol " می‌باشد. اگر بخواهیم یک تعریف بر اساس ماهیت، برای VOIP ارائه دهیم؛ با بیانی ساده به : انتقال صدا بر روی اینترنت " خواهیم رسید. همانطور که از تعریف این تکنولوژی پیداست؛ هرگونه صدایی که بر روی اینترنت و در بین دو کلاینت منتقل شود؛ به نوعی در حال استفاده از VOIP است. ویپ قرار است به زودی جای ارتباطات تلفنی سنتی را بگیرد و پیشنهاد می‌کنیم که هیچ تردیدی در این زمینه نداشته باشید؛ زیرا این یک اتفاق حتمی و اجتناب ناپذیر است.

انتقال صدا از طریق بستر شبکه به سه روش انجام می‌شود :

ATA

ATA یک دستگاه مبدل سیگنال صدای آنالوگ به دیجیتال است که دستگاه‌های تلفن آنالوگ ( دستگاه‌های تلفن معمولی و سنتی ) به آن وصل می‌شوند. سیگنال صوتی آنالوگ از طریق دستگاه تلفن، وارد ATA می‌شود و سپس به صورت دیجیتال از این دستگاه خارج شده و وارد بستر اینترنت می‎شود.

تلفن‌های تحت شبکه

این تلفن‌ها از نظر ظاهری شبیه به تلفن‌های آنالوگ هستند. اما به جای داشتن کانکتور تلفن استاندار RJ-11 دارای یک کانکتور اترنت RJ-45 می باشند. تلفن‌های تحت شبکه مستقیما به روتر شما وصل شده و تمامی سخت افزارها و نرم افزارهای تبدیل سیگنال آنالوگ به دیجیتال را دارا می باشند.

ارتباط مستقیم

در این روش صدا به صورت مستقیم و در بین دو کلاینت انتقال می‌یابد. تنها چیزی که برای این ارتباط لازم دارید، یک دستگاه کامپیوتر یا موبایل، یک نرم افزار ارتباط صوتی آنلاین، میکروفون، کارت صدا و اتصال به اینترت است. در این روش شما هیچ هزینه‌ای بابت مکالمات خود پرداخت نمی‌کنید و تنها حجم اینترنت شما مصرف می‌شود.

مرکز تلفن یا " PBX " سخت افزاری

این مرکز تلفن، هنوز هم در بین صاحبان کسب و کار از محبوبیت زیادی برخوردار است. اولین لازمه راه اندازی این مرکز، یک دستگاه " PBX " می‌باشد که خطوط شهری را گرفته و به داخلی‌های متعدد تبدیل می‌کند . محبوب‎ترین برند در زمینه تولید این دستگاه‌ها، شرکت پاناسونیک می‌باشد و این محبوبیت باعث شده که بسیاری از افراد این دستگاه‌ها را با نام " سانترال پاناسونیک " بشناسند. در این مرکز برای هر کارمند، یک داخلی تعریف شده و کلیه ارتباطات میان مرکز و کارمندان از طریق سیم کشی برقرار می‌شود.

شرکت‌ها و ادارات برای راه اندازی یک مرکز سانترال سخت افزاری، علاوه بر دستگاه، احتیاج به تلفن‌های سانترال، سیم‌کشی، کارت‌های سانترال و نصب و راه اندازی آن‌ها؛ خواهند داشت. شرکت ایده آل گستر به عنوان نمایندگی رسمی محصولات پاناسونیک در ایران، یکی از شرکت‌هایی می‌باشد که اقدام به عرضه، راه اندازی و پشتیبانی از این مراکز می‌‌نماید.

دستگاه‌های سانترال پاناسونیک در دو نوع و مدل کم ظرفیت و پرظرفیت تولید و عرضه می‌شوند. تفاوت این دو مدل، در تعداد خطوط شهری و داخلی‌ها می‌باشد. سانترال‌های کم ظرفیت برای شرکت‌ها و ادارات کوچک که به تعداد داخلی زیادی نیاز ندارند؛ مناسب می‌باشند. در حالی که صاحبان کسب و کارهای بزرگ، باید برای رسیدن به تعداد داخلی‌های مورد نیاز، حتما از سانترال پرظرفیت استفاده کنند.

توجه داشته باشید که برای راه اندازی یک " PBX " سخت افزاری نیز احتیاج به برخی کارهای نرم افزاری مانند راه اندازی دستگاه، معرفی داخلی‌ها، راه اندازی اپراتور گویا و ... خواهید داشت. اما از آنجایی که شاکله اینگونه مراکز را یک دستگاه و سیم کشی‌های آن تشکیل می‌دهند؛ در اصطلاح به آن " PBX " یا سانترال سخت افزاری گفته می‌شود.

مرکز تلفن یا " PBX " نرم افزاری

نوع جدیدی از مراکز تلفن که بر اساس پروتکل VOIP و تحت شبکه فعالیت می‌کنند را مراکز تلفن نرم افزاری یا تحت شبکه یا IP PBX می‌گویند. این مرکز تلفن همانطور که از نام آن پیداست؛ برای انتقال صدا، از دیتا استفاده می‌کنند. مرکز تلفن تحت شبکه، تمامی امکاناتی که مراکز تلفن سنتی ارائه می‌دادند را دارا می‌باشد. علاوه بر این امکانات جدیدی نیز در اختیار صاحبان کسب و کار و ادارات قرار می‌دهد:

• استفاده از داخلی شرکت در هر نقطه برای کارمند
• کاهش هزینه‌های راه اندازی و نگهداری
• انتقال مکالمه
• برگزاری کنفرانس ویدیویی
• انجام امور فکسی بر روی شبکه
• خدمات پست الکترونیک محلی
• برقراری تماس با خارج از کشور از طریق اینترنت

از آنجایی که این مراکز برای برقراری ارتباط از شبکه استفاده می‌کنند؛ هر کارمندی بدون در نظر گرفتن موقعیت مکانی، می‌تواند تنها با اتصال به اینترنت، به سازمان متصل شده و از خط داخلی خود استفاده نماید. این قابلیت برای شرکت‌هایی که بیش از یک شعبه دارند، بسیار مناسب است. به کمک مرکز تلفن تحت شبکه چندین شعبه از یک شرکت، حتی در صورتی که در یک کشور نیز نباشند؛ می‌توانند از داخلی‌های شرکت استفاده نمایند.

برای راه اندازی یک مرکز تلفن تحت شبکه، بیش از هرچیز و در قدم اول شما باید یک بستر شبکه داشته باشید. این شبکه لزوما قرار نیست جدید باشد؛ البته ممکن است شما نیاز به تجهیز شبکه فعلی خود داشته باشید. آنچه که در مورد شبکه بسیار حائز اهمیت است، پهنای باند ارائه شده می‌باشد که باید در حدی باشد که بتواند جوابگوی نیاز مرکز تلفن شما باشد. در ادامه نگاهی به برخی از مفاهیم کاربردی در مراکز تلفن تحت شبکه یا نرم افزاری خواهیم انداخت:

SIP Trunk

SIP مخفف عبارت "  Session Initiation Protocol " بوده و به معنی پروتکل برقراری ارتباط در بستر شبکه می‌باشد. SIP مهم‌ترین پروتکل VOIP می‌باشد. Trunk یا ترانک نیز به ارتباطی گفته می‌شود که بیش از یک مکالمه را پوشش می‌دهد. پس سیپ ترانک یک سیستم تلفنی است که اجازه می‌دهد به طور همزمان، بیش از یک تماس در بستر شبکه و از طریق IP برقرار شود. به عبارتی دیگر مراکز تلفن تحت شبکه به جای استفاده از خطوط تلفن قدیمی، از خطوط اینترنتی استفاده می‌کنند.

تلفن تحت شبکه یا IP Phone

این تلفن‌ها در مراکز تلفن نرم افزاری یا تحت شبکه به کار می‌روند و قابلیت اتصال به بستر شبکه و خواندن داده‌های 0 و 1 یا همان دیجیتال را دارا می‌باشند. برندهای مختلفی اقدام به تولید تلفن‌ تحت شبکه یا IP Phone نموده‌اند که در این میان، محصولات پاناسونیک، به دلیل کیفیت و دوام بالا، از محبوبیت بیشتری برخوردار هستند. شرکت ایده آل گستر یکی از مراکز عرضه گوشی‌های تحت شبکه پاناسونیک می‌باشد.

نرم افزار ویپ

نرم افزاری که به طور غالب برای تبدیل یک کامپیوتر به سرور VOIP استفاده می‌شود؛ " Asterisk " نام دارد . به کمک این نرم افزار شما قادر به برنامه ریزی مرکز تلفن خود خواهید بود. می‌توانید این کار به یک متخصص واگذار نموده و یا با مطالعه راهنمای آن، خود اقدام به تبدیل کامپیوتر به سرور سانترال تحت شبکه نمایید.

گت وی (Gateway)

در صورتی که شرکت یا محل کار شما از خطوط شهری سنتی استفاده می‌کند، برای راه اندازی یک مرکز تلفن تحت شبکه، احتیاج به تبدیل تماس‌های آنالوگ به داده‌های دیجیتال خواهید داشت. این کار به کمک دستگاه‌هایی به نام " گت وی " صورت می‌گیرد. همانطور که می‌دانید واژه Gateway در لغت به معنی دروازه می‌باشد. این دستگاه نیز یک دروازه برای عبور سیگنال‌های آنالوگ و ورود به اینترنت می‌باشد. به عبارتی دیگر گت وی‌ها سیگنال‌های آنالوگ را به دیجیتال تبدیل کرده و آن‌ها را برای انتقال در بستر شبکه آماده می‌کنند.

اداره مخابرات در سال‌های اخیر شروع به ارائه خطوط SIP Trunk به جای خطوط سنتی نموده است. در نتیجه شرکت‌هایی که به تازگی اقدام به خرید خط تلفن شهری نموده‌اند؛ دیگر نیازی به خرید گت وی نخواهند داشت.

انواع روش‌های راه انداز یک IPBX

برای راه اندازی یک مرکز تلفن نرم افزاری، به یک سرور احتیاج خواهید داشت. به سه روش می‌توانیم به این سرور دسترسی داشته باشیم:

راه حل اول استفاده از یک PBX تحت شبکه  می‌باشد. این دستگاه‌ها که در ایران با عبارت سانترال‌های تحت شبکه شناخته می‌شوند؛ در ظرفیت‌های مختلف در دسترس می‌باشند. اکثریت این دستگاه‌ها، نیازی به مواردی اضافی مانند نصب نرم افزار ویپ و خرید گت وی نخواهند داشت.

راه حل دوم استفاده از یک کامپیوتر به عنوان سرور می‌باشد. در این روش شما باید نرم افزار ویپ را بر روی رایانه نصب کرده و همچنین گت وی های مورد نیاز را خریداری نمایید. بسته به بزرگ یا کوچک بودن شرکت و داخلی‌های مورد نیاز، قدرت این کامپیوتر نیز متغیر خواهد بود.

راه حل سوم که Hosted PBX معروف است برای سرور خود از یک فضای ابری استفاده می‌کند و احتیاجی به سرور فیزیکی ندارد. این نوع از مراکز تلفن نرم افزاری بیشتر برای ادارات و شرکت‌های کوچک کاربرد دارند. برای راه‌اندازی مرکز  Hosted PBX نیازی به تجهیزاتی از قبیل دستگاه سانترال نمی‌باشد. بلکه باید به شرکت‌های عرضه کننده این تکنولوژی مراجعه کرده و یک پنل اختصاصی دریافت نمایید. سپس کارمندان از طریق موبایل، رایانه و یا تلفن‌های تحت شبکه، به این پنل متصل شده و شروع به برقراری ارتباط VOIP می‌نمایند. در این مرکز تلفن، تمامی هزینه‌های مربوط به نگهداری و پشتیبانی سیستم، بر عهده شرکت ارائه دهنده پنل می‌باشد.

تفاوت voip با سانترال

اکنون که با ماهیت مصطلح این دو مفهوم آشنا شدیم؛ بهتر می‌توانیم به بیان تفاوت‌‌هایشان بپردازیم. در مراکز تلفن سنتی که آن‌ها را با نام سانترال می‌شناسیم؛ بستر انتقال صدا همان خطوط مخابراتی قدیمی می‌باشند. این درحالیست که مراکز تلفن تحت شبکه، از تکنولوژی VOIP برای ارتباط صوتی استفاده می‌شود. از طرفی دیگر از آنجایی که مراکز تلفنی تحت شبکه احتیاجی به سیم کشی و نصب تجهیزات اضافی ندارند؛ از نظر هزینه‌ای؛ ارزان‌تر از مراکز تلفن سنتی می‌باشند.

پشتیبانی و نگهداری از مراکز تلفن VOIP راحت‌تر بوده و البته تعمیم و گسترش آنان نیز با سهولت بیشتری انجام می‌گیرد. همچنین با توجه به گسترش خطوط سیپ ترانک توسط مخابرات، به نظر می‌رسد به زودی سانترال‌های سنتی به طور کامل جای خود را به نوع تحت شبکه آن خواهند داد. علاوه بر این لازم به ذکر است که تمامی امکاناتی که سانترال‌های سنتی در اختیار کاربران قرار می‌دهند؛ در مراکز تلفنی تحت شبکه نیز موجود می‌باشند. اما بسیاری از امکانات مرکز تلفن تحت شبکه را نمی‌توانیم از سانترال‌های قدیمی انتظار داشته باشیم.

کلام آخر

به طور قطع در آینده‌ای نزدیک، مرکز تلفن‌های نرم افزاری به صورت کامل جایگزین مراکز تلفن سنتی می‌شوند. بنابراین بهتر است خود را آماده این جهش نموده و با اصول راه اندازی این مراکز بیشتر آماده شویم. آنچه که در این مقاله به بررسی آن پرداخته شد؛ تفاوت voip با سانترال در معنی رایج و مصطلح آن‌ها بود که توسط شرکت ایده آل گستر نمایندگی رسمی محصولات مخابراتی پاناسونیک در ایران آماده و در اختیار شما عزیزان قرار گرفت.